Thú thật, tôi chỉ biết trả lời: “Đâu có dễ dọn đi nơi khác. Người ta sống cả đời ở đó rồi”. Rồi đứa thứ hai hỏi: “Sao dưới đó, năm nào cũng ngập lụt vậy ba?”. Tôi trả lời đại khái, Huế thuộc miền Trung nằm ven biển, lụt lội là thường. “Sao làng nội lại ngập nặng hơn các nơi khác?”. "Làng nội nằm ở vùng trũng gần cuối nhánh sông Bồ...”.
Mấy hôm nay, nhìn cảnh nhà cửa vùng quê chìm trong biển nước; đồ dùng sinh hoạt phải kê cao lên tra, đi lại bằng đò, rồi ruộng vườn hoa màu tan nát, nguy cơ thiếu ăn, thiếu đói, bệnh tật…, con gái tôi buông một câu: “May mà mình sống nơi cao”.
Rồi thấy cảnh có người ngồi trên tra, người trên đò vẫn nhoẻn miệng cười, con lại bảo: “Sao khổ vậy mà người ta vẫn cười”. Tôi nói với con, cười rồi khóc, là những trạng thái hết sức bình thường của người dân vùng lũ. Khóc vì phải sống cảnh lũ chồng lũ dài ngày làm mất mát, hư hao tài sản, hoa màu, thậm chí mất cả người thân. Cười vì, họ là người dân vùng lũ, từng có thâm niên trong phòng chống, cười vì hiểu tận cùng những khắc nghiệt của thiên nhiên, hiểu tận cùng sự chịu đựng của con người, của thiếu thốn, vất vả, nhưng rồi vẫn vượt qua.
Thử hỏi, nếu bi quan, liệu có đủ sức để chống chọi với thiên tai? Hay nếu không cười, không lạc quan, làm sao đủ mạnh mẽ để bám đất, bám làng? Và cười vì tin rằng “còn da lông mọc, còn chồi nảy cây”… Đúng là mưa bão, ngập lụt ở các vùng quê những năm nay đã cướp đi nhiều thứ nhưng chẳng thể cướp đi ý chí con người, mà còn rèn giũa con người biết vượt khó, biết nâng niu thành quả, biết phấn đấu học hành. Người ta cười vì yên tâm bão lũ về bồi đắp phù sa, tiêu diệt chuột bọ, như là cách đền bù thiệt hại.
Người Huế đã quá quen với câu chuyện chống bão lụt. Kinh nghiệm đối phó đã có từ thời cha ông. Từ chút dầu lửa, cái tim đèn, tới hũ gạo, hũ dưa, rồi nước sinh hoạt phải dự trữ; hay các loại thuốc đau bụng, đau đầu, bông băng… nhất thiết phải có trong nhà.
Giữa bộn bề lo toan, người ta vẫn ngó qua nhà hàng xóm. Những ngày mưa lũ, tình làng nghĩa xóm bao giờ cũng trỗi dậy mạnh mẽ hơn. Nhà này có thể chia nhà kia bát cơm nóng, tô canh, chút dưa cà... Trong hiểm nguy, người này í ới gọi thăm nhà kia có an toàn không, có cần trợ giúp gì không. Thực tế đã có không ít người đứng trước lằn ranh sinh tử, được cứu sống từ chính người hàng xóm láng giềng.
Tôi từng sinh ra, lớn lên vùng rốn lũ, thường giật mình bởi những tiếng í ới giữa mênh mông biển nước, sợ rủi ro cho người này, sợ mất mát cho người kia. Giữa cơ man lo toan, hàng xóm láng giềng tựa vào nhau mà đi qua gian khó, tiếp tục bám đất bám làng, gầy dựng lại những gì thiên tai đã lấy. Làm sao có thể bỏ làng ra đi, khi mỗi tấc đất là của chính ông cha gầy dựng, khi mỗi dấu chân của họ đã hằn lên con đường quá thân thiết dấu yêu…
Khánh Quan