Trong trẻo và vô ưu nhất là nụ cười ngây thơ của con trẻ. Những nụ cười chưa nhuốm bận bụi trần. Mê đắm là nụ cười của những cô gái mới lớn. Một chút thẹn thùng. Một chút e ấp thực hư với đôi má hồng và mái tóc vờn tỏa. Nhưng thương nhất là nụ cười bỏm bẻm nhai trầu của mẹ, giãn ra giữa những khóe hằn chân chim in vết thời gian. Nụ cười ấy sao mà độ lượng, bao dung đến thế. Cái độ lượng khi con người đã đi qua và như thể đã hóa giải được hết thảy những trần ai của cuộc đời.
Những buổi chiều mưa ở Huế, ghé vào ngôi nhà tĩnh lặng với những bức tượng và vài cây liễu rũ trên đường Phan Bội Châu, lại lạc bước vào những nụ cười trong tranh của cố điêu khăc gia Điềm Phùng Thị những năm bà sinh sống và thành danh trên đất Pháp. Trên gác hai, nơi chiếc bàn thờ bình dị có bình huệ trắng là di ảnh của bà, với nụ cười thoáng một chút hài hòa của người Pháp, một chút thâm trầm sâu thẳm của người Huế.
Nhiều du khách đến Việt Nam nói rằng, điều họ thích nhất ở người Việt là nụ cười. Nụ cười thân thiện, đằm thắm, cởi mở. Nụ cười của một dân tộc đã từng lấp lánh trên những chiến hào tàn khốc trong cuộc trường chinh cứu nước. Đã từng lấp lóa cùng những giọt mồ hôi trên những cánh đồng chiêm trũng. Nụ cười của một dân tộc đã kiên cường băng qua những thử thách hà khắc của lịch sử và khi cần, cũng biết khép lại quá khứ đau thương để đi về phía trước.
Nhưng cuộc đời này, hình như không phải lúc nào cũng dễ dàng nhận được nụ cười. Ra đường, trước một va quẹt ngoài ý muốn, thay vì mỉm cười vị tha, người ta lại dễ dàng nổi nóng, cáu bẳn. Thậm chí, sự gây hấn từ những chuyện nhỏ nhặt như thế khủng khiếp hơn, có khi còn dẫn đến án mạng. Vào bệnh viện, trước những cơn đau và nỗi lo, chỉ mong ngóng bác sĩ có một nụ cười để giải tỏa, nhẹ nhõm. Đến lớp học đón con, chỉ mong sao cô giáo mỉm cười một cái để yên tâm con mình không làm gì quấy quả, phiền lòng cô giáo. Ra chợ, không phải lúc nào cũng gặp được nụ cười cởi mở của người bán hàng… Có vẻ như cuộc sống càng đầy đủ, càng tiện lợi, con người ta càng tiết kiệm, càng bỏ rơi nụ cười, dù đó là món quà vô giá, không mất tiền mua mà không phải vô duyên, vô cớ, thượng đế đã dành riêng ban tặng cho con người.
Kim Oanh