“Bảo vệ” người thân: gây án
Khi TAND tỉnh mở phiên tòa lưu động tại trụ sở UBND phường An Cựu (TP Huế) để xét xử P và H (trú tại phường An Cựu) phạm tội “giết người”, người dân địa phương đến xem đông nghịt. Bởi hầu hết họ tiếc cho hai anh em ruột (H là anh, P là em), mà do anh muốn “lấy lại công bằng” cho em không đúng cách, dẫn đến hành vi phạm tội hình sự. Nguyên nhân chỉ vì trước đó, P (20 tuổi) cãi nhau và xảy ra xô xát với một thanh niên sống cùng khu vực. Đi làm về, gặp em bức xúc vì bị thanh niên kia đánh, đang trên đường tìm đối phương đánh trả thù, H không những không can ngăn mà bực tức “thay em”. H chở P tìm gặp, đồng thời cũng là người ra tay trước, “hỏi tội” cậu thanh niên kia, bằng nắm đấm vì “tội” trước đó dám đánh em mình. Vụ việc trở nên quá đà, nghiêm trọng khi P dùng dao giấu sẵn trong người đâm nạn nhân, khiến thanh niên này thiệt mạng. Ngay sau khi vụ án xảy ra, cả hai anh em ruột H và P bị bắt vào trại tạm giam. P bị tòa án phạt 19 năm tù, H 11 năm tù. Tại phiên tòa, P không xin cho bản thân mà tha thiết xin tòa xem xét giảm nhẹ đối với anh mình, nhưng theo quy định của pháp luật, lời thỉnh cầu đó không được chấp nhận.
Không tước đoạt mạng sống người khác như hai anh em ruột nói trên, nhưng Lê T (trú tại thị xã Hương Thủy) cũng vì muốn “bảo vệ” anh ruột của mình nên đã “bày binh bố trận” để “dằn mặt” đối thủ của anh trong làm ăn. Khi biết anh trai (làm nghề kinh doanh vận tải hành khách) đang phiền muộn vì bị một “đồng nghiệp” tranh giành khách, T nhờ bạn bè cùng chặn xe khách (của đối thủ) để hù dọa, đập phá làm hư hỏng một số bộ phận xe, thiệt hại hơn 6 triệu đồng. Hậu quả, T bị phạt 1 năm 9 tháng tù. 8 “chiến hữu” còn lại, 3 bị cáo bị phạt từ 1 năm đến 1 năm 3 tháng tù. 5 bị cáo bị phạt từ 7 đến 9 tháng tù, cho hưởng án treo. Không đứng trước vành móng ngựa, nhưng anh trai bị cáo T là người “gánh” ân hận nhiều nhất bởi nỗi day dứt, vì mình mà em (và những đứa bạn bồng bột của nó) phải vướng vòng lao lý.
Mâu thuẫn với người thân: cũng gây án
Ở thái cực khác, có nhiều vụ án xảy ra do mâu thuẫn giữa những người trong gia đình. Điển hình là vụ Nguyễn Văn T (trú tại huyện Phú Lộc) bị xét xử về tội “giết người”. Nguyên nhân do tranh chấp đất đai dẫn đến mâu thuẫn giữa gia đình T và gia đình người chú ruột, T đã dùng dao chém trúng cổ chú khiến ông ngã gục xuống đường. Chưa hả nỗi giận, T tiếp tục chém 3 nhát vào vùng cổ, gáy... làm người chú gục hẳn, không cử động. Tưởng chú đã chết, T bỏ trốn. Tại phiên tòa, người chú - nạn nhân may mắn thoát chết trong gang tấc, một mực đòi pháp luật trừng trị đứa cháu thật nghiêm. “Lúc hắn cầm dao giết tui, hắn mô nghĩ đến tình máu mủ, nên mắc mớ chi bây chừ tui phải nghĩ (đến tình máu mủ)”-người chú bức xúc nói.
Vụ án giết người “đình đám” khác xảy ra ở huyện Phú Vang mà nạn nhân là em ruột của kẻ thủ ác, không may mắn còn sống sót, sau nhiều nhát đâm của anh trai. Nguyên cớ dẫn đến vụ án giết người được xác định do mâu thuẫn khi mấy anh em trong gia đình có lời qua tiếng lại. Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa bắt nguồn bởi bức xúc từ đất đai, không được giải quyết ổn thỏa.
Những bi kịch
Bất cứ phiên tòa xét xử vụ án nào có nạn nhân thiệt mạng, đồng nghĩa kẻ thủ ác phải lãnh những mức án nặng, nỗi đau cũng gấp bội phần. Như vụ án “giết người” xảy ra ở phường An Cựu nêu trên, phía gia đình bị hại đau nỗi mất con, tang tóc. Cha mẹ bị cáo thì nhân đôi nỗi đau con ngồi tù, vì cùng một lúc cả hai đứa con trai phải lãnh án nặng. Cha mẹ của hai bị cáo này đều già yếu, bệnh tật. Mỗi khi nghĩ đến lúc mình “đi” rồi, hai đứa con vẫn chưa ra tù được, họ dường như rơi vào tuyệt vọng. Trường hợp cháu cầm dao chém chú ruột, bi kịch càng... bi kịch hơn, bởi mâu thuẫn giữa hai bên càng thêm gay gắt khi người chú tổn hại hơn 60% sức khỏe, người cháu lãnh 11 năm 6 tháng tù. Hai gia đình không còn nhìn được mặt nhau.
Bi kịch “khúc ruột” này đâm chết “khúc ruột” kia của mình, khiến người mẹ già hơn 70 tuổi (trong vụ án “giết người” xảy ra ở huyện Phú Vang), “sống còn khổ hơn chết”- như lời bà tâm sự trong nước mắt. Hàng trăm người tham dự phiên tòa lưu động tại UBND xã Phú Thuận, không ai là không cám cảnh trước hình ảnh mẹ của bị cáo, bị hại như một cái xác không hồn. Trước ngày mở phiên tòa, người mẹ này lọ mọ ra thăm đứa con xấu số. “Đứa con” chỉ là một nấm mồ câm lặng. Và đứa con kia của bà phải chịu hình phạt 20 năm tù.
Hầu hết trong những phiên tòa, các bị cáo phạm tội “giết người” hay “cố ý gây thương tích” hậu quả dẫn đến chết người, đều cho rằng khi thực hiện hành vi, họ không nghĩ đến hậu quả lại nghiêm trọng đến như vậy. Khi họ “tỉnh” ra thì tất cả đã quá muộn. Nỗi đau không “gói” trong một phiên tòa với những tang tóc, những nước mắt... mà đeo đẳng suốt đời với cả gia đình nạn nhân, bị cáo. Đối với người trong cuộc, những điều đáng tiếc đã xảy ra, là bài học muộn. Nhưng đối với bất kể ai, với cộng đồng, những trường hợp nêu trên là lời cảnh tỉnh quý giá, để ngay trong mỗi gia đình, ứng xử với người thân, mỗi người biết kiềm chế, điều chỉnh hành vi đúng mực, chấp hành pháp luật, bảo vệ cuộc sống của chính mình và bình yên của gia đình, xã hội.