Vứt rác trả tiền - Cách hiệu quả để quản lý rác thải. Ảnh minh họa: USA Today/VTV News

Nhiều thành phố và thị trấn trên khắp thế giới, bao gồm 7.000 khu vực ở Mỹ đã có chính sách yêu cầu trả tiền khi người dân thải rác thải, đơn cử như Seattle, Berkeley, Austin và Portland, Maine.

Các thành phố lớn thường yêu cầu người dân mua các túi rác, hoặc nhãn dán đặc biệt để có cơ sở trả tiền cho từng túi rác. Cách thứ hai, mọi người có thể đăng ký một mức dịch vụ thu gom rác nhất định, điều này sẽ giới hạn số lượng rác thải mà mỗi gia đình, hay mỗi cá nhân thải ra môi trường.

Có thể nói rằng, vứt rác trả tiền là một trong những công cụ và cách thức hiệu quả nhất của chính quyền địa phương để giảm thiểu chất thải, kiểm soát chi phí xử lý chất thải và khuyến khích người dân tham gia vào các chương trình tái chế và làm phân hữu cơ.

Một khi các hộ gia đình bắt đầu trả trực tiếp cho các dịch vụ thu gom rác thải, họ có xu hướng nhanh chóng giảm lượng rác thải ra.

Ví dụ, ở Massachusetts, với các thị trấn có hệ thống trả tiền khi vứt rác, số lượng rác trung bình mỗi gia đình thải ra là 1.239 pound (562kg) vào năm 2020, thấp hơn 30% so với mức 1.756 pound (796kg) của những hộ gia đình trong khu vực không sử dụng cách tiếp cận này.

Sự thay đổi này có ý nghĩa là mọi người có thể tái chế và ủ phân nhiều hơn, do đó, tổng khối lượng của dòng chất thải vẫn tương đối ổn định.

Tuy nhiên nhìn chung, khi mới bắt đầu triển khai, chiến lược này cũng đối mặt với không ít ý kiến phản đối. Cụ thể, mặc dù mọi người đều đã trả tiền cho việc thu gom và xử lý rác thông qua tiền thuê nhà hoặc thuế tài sản địa phương, nhưng việc trả tiền để vứt rác có thể được xem như một loại thuế mới, khi nó được chia ra thành một hạng mục riêng biệt.

Nhiều người cũng bày tỏ quan ngại rằng chương trình trả tiền để vứt rác này có thể sẽ thúc đẩy phát sinh vấn nạn phá giá bất hợp pháp, dù trên thực tế vẫn chưa ghi nhận trường hợp nào như vậy.

Một mối lo ngại nghiêm trọng hơn là chương trình trả tiền này nếu không được quản lý chu đáo, có thể gây ra tốn kém cho các hộ gia đình có thu nhập thấp.

Để ngăn chặn và giải quyết tình trạng này, nhiều cộng đồng đã giảm giá, hoặc tặng miễn phí túi đựng rác cho người già và người dân có thu nhập thấp... Cách tiếp cận này thường giữ cho chi phí phải trả cho lượng phế phẩm vứt đi luôn ở mức hợp lý.

Quản lý chất thải rắn có ảnh hưởng lớn đến môi trường. Các bãi rác và lò đốt tạo ra lượng khí thải nhà kính lớn, cùng nhiều chất độc hại thoát ra môi trường tự nhiên. Việc vận chuyển chất thải nặng từ các trung tâm đô thị đến các bãi xử lý cũng gây ra nhiều tác động tiêu cực.

Tái chế được xem là một lựa chọn tốt hơn đối với một số loại vật liệu, song vẫn còn nhiều phế phẩm không thực sự được tái chế sau khi bị thải bỏ.

Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, bằng cách thúc đẩy sự thay đổi trong tiêu dùng, các chương trình vứt rác trả tiền được triển khai tùy theo từng địa phương sẽ cải thiện tiến trình quản lý rác thải bằng cách khuyến khích toàn dân thải ra ít rác hơn ngay từ đầu.

Đan Lê (Lược dịch từ CNA)