Khoản 3, Điều 2, Luật An ninh mạng năm 2018 giải thích không gian mạng là mạng lưới kết nối toàn cầu của các cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, bao gồm internet, các mạng viễn thông, hệ thống máy tính, hệ thống xử lý và điều khiển thông tin, là môi trường đặc biệt mà con người thực hiện các hành vi xã hội không bị giới hạn bởi không gian và thời gian.

Từ quy định pháp luật, có thể thấy, không gian mạng vừa có bản chất vật lý, vừa có tính chất xã hội. Nếu bản chất vật lý có thể thấy rõ là hạ tầng truyền dẫn, ứng dụng công nghệ thông tin và cơ sở dữ liệu thì tính chất xã hội phức tạp hơn nhiều. Không gian mạng được xem là môi trường xã hội đặc biệt của con người hội tụ 6 thành tố: Chính sách, pháp luật; năng lực công nghệ; nội dung thông tin; nguồn nhân lực; cơ cấu tổ chức bộ máy; ý thức của con người trên không gian mạng. Với ý nghĩa đó, không gian mạng được xem là “lãnh thổ đặc biệt”, “lãnh thổ mở rộng”, “lãnh thổ song song” của quốc gia, chứa đựng lợi ích quốc gia, dân tộc. Do đó, chủ quyền trên không gian mạng là một bộ phận quan trọng của chủ quyền quốc gia và bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng chính là bảo vệ chủ quyền quốc gia, dân tộc.

Thực chất, việc quốc gia xác lập chủ quyền không gian mạng là xác lập quyền quản lý, kiểm soát đối với cơ sở hạ tầng không gian mạng và thông tin được tạo ra, lưu trữ, xử lý và truyền tải trên đó, được thực hiện thông qua xác lập chủ quyền, quyền tài phán theo luật pháp quốc tế đối với cơ sở hạ tầng mạng thuộc sở hữu cả ở trong và ngoài lãnh thổ quốc gia; đồng thời mã hóa thông tin số truyền tải trên không gian mạng toàn cầu.

Bản chất không bị ràng buộc của không gian mạng vốn đã tạo ra mối đe dọa mới nhanh chóng cho xã hội toàn cầu. Trước những yếu tố của những thách thức an ninh leo thang, cần có sự hiểu biết và nhận thức lớn hơn về cấu trúc và sự năng động của không gian mạng.

Có thể thấy rằng, không gian mạng dường như đã trở thành môi trường chủ yếu, không thể thiếu trong triển khai các chiến lược, quan hệ đối ngoại, củng cố, duy trì hoạt động kinh tế - xã hội của các quốc gia, mang lại những lợi ích to lớn, đóng góp quan trọng vào việc đổi mới tư duy và sự phát triển trên tất cả các lĩnh vực. Nhưng đây cũng là môi trường dễ bị các thế lực thù địch, phản động lợi dụng chống phá với quy mô, mức độ, đối tượng rộng và khó kiểm soát.

Trong giai đoạn hiện nay, bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng là thực hiện chủ trương chiến lược, nhất quán của Đảng và Nhà nước ta về bảo vệ chủ quyền quốc gia - dân tộc, là nhiệm vụ cấp bách, lâu dài của cả hệ thống chính trị. Vì vậy, mỗi người dân khi tham gia vào không gian mạng phải luôn nhắc nhở bản thân phải chấp hành pháp luật, có ý thức bảo vệ, làm chủ không gian mạng. Tuyệt đối không chủ quan, đơn giản về các hành vi của mình trên mạng xã hội. Đồng thời, tích cực đấu tranh, phản bác các thông tin xấu, độc, xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch.

Khi toàn dân nâng cao ý thức, trách nhiệm đồng hành cùng lực lượng chức năng trong việc bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, thì chắc chắn rằng chủ quyền an ninh quốc gia trên không gian đặc thù này sẽ được bảo vệ vững chắc và góp phần xây dựng sự thịnh vượng của Việt Nam trên không gian mạng trong thời gian không xa.

VŨ VĂN