Toàn cảnh dự án "nhà gấu"

Cách đây khoảng chừng 10 năm, Tiến sĩ Tuấn Bendixsen, cùng các chuyên gia cứu hộ gấu và nữ bác sĩ thú y người nước ngoài đang tiến hành “giải thoát” và  cứu hộ 1 cá thể gấu nuôi nhốt của một hộ dân tại đường Tạ Quang Bửu, TP. Huế. Sau thời gian ngắn gây mê, cá thể gấu được đưa ra khỏi chuồng sắt. Trong lúc các chuyên gia cứu hộ và các bác sĩ thú y đang thăm khám và truyền dịch đợi cho cá thể gấu tỉnh lại để di duyển ra Trung tâm cứu hộ gấu ở Vườn QG Tam Đảo, chúng tôi thầm nghĩ, có bao giờ Huế lại trở thành “ngôi nhà" tiếp theo của loài động vật quý hiếm này và hôm nay điều đó thực sự đã trở thành hiện thực tại Vườn QGBM.

Theo Cục Kiểm lâm, hiện còn khoảng 870 cá thể gấu đang được nuôi trong các cơ sở tư nhân và các hộ gia đình, ngoại trừ có hơn 300 cá thể gấu đã được đưa về các trung tâm cứu hộ gấu (CHG) do Nhà nước quản lý. Trung tâm CHG cơ sở II tại Vườn QGBM, do Tổ chức ĐVCA đầu tư xây dựng, được Bộ NN&PTNT phê duyệt. Trung tâm sẽ được đặt ở khu hành chính của Vườn QGBM, với diện tích 12,7ha. Trung tâm này dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2026 với 12 nhà gấu và 12 khu bán hoang dã, khu hành chính và nghỉ dưỡng cho nhân viên, khu cách ly, khu bệnh viện thú y, khu chế biến thức ăn cho gấu, khu giáo dục truyền thông, khu xử lý chất thải và các khu tiện ích cơ sở hạ tầng khác với tổng kinh phí do Tổ chức ĐVCA viện trợ không hoàn lại 10,5 triệu USD (tương đương 242,5 tỷ đồng).

Trung tâm sẽ nuôi cứu hộ hơn 300 cá thể gấu tiếp nhận từ các cơ sở nuôi gấu tư nhân, các vụ vi phạm và sẽ chấm dứt việc nuôi gấu trong tư nhân vào cuối năm 2026. Loài gấu tại Việt Nam sẽ được bảo tồn bền vững qua việc nhận thức của cộng đồng về bảo vệ loài gấu được nâng cao và lồng ghép vào chương trình nghiên cứu tái thả và bảo tồn loài gấu trong tự nhiên.

Theo đó, Tổ chức ĐVCA đã ký biên bản ghi nhớ hợp tác với Tổng cục Lâm nghiệp, Bộ NN&PTNT hướng tới chấm dứt 100% số trại gấu còn lại trên địa bàn cả nước và đưa toàn bộ gấu về các cơ sở cứu hộ, lộ trình từ 2017 tới 2022. Trong khi đó, Trung tâm CHG do Tổ chức ĐVCA đang vận hành và tài trợ tại Tam Đảo đang dần vận hành hết công suất cứu hộ. Mặc dù trên cả nước, hiện có một số trung tâm cứu hộ khác có khả năng cứu hộ gấu, nhưng không một trung tâm nào có thể đảm bảo công suất cứu hộ với số lượng toàn bộ 300 cá thể còn lại.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT- Lê Quốc Doanh nhấn mạnh: DA được triển khai thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong việc thực hiện đầy đủ các quy định của những Công ước quốc tế liên quan đến bảo tồn đa dạng sinh học, các loài động vật hoang dã mà Việt Nam đã tham gia như: Công ước CITES, Công ước đa dạng sinh học, Cam kết quốc tế trong Tuyên bố London về chống buôn bán trái pháp luật các loài động vật hoang dã. Thông qua việc thực hiện DA, Việt Nam phấn đấu chấm dứt việc nuôi gấu trong cơ sở nuôi nhốt của hộ gia đình, cá nhân vào cuối năm 2026. Việc triển khai thực hiện DA cũng sẽ tạo ra công ăn việc làm cho người lao động địa phương. Các hoạt động của DA sẽ được lồng ghép vào hoạt động du lịch sinh thái của Vườn QGBM, đây sẽ là một điểm đến hấp dẫn lớn đối với khách tham quan du lịch trong nước và quốc tế.

TS. Jill Robinson MBE, sáng lập viên kiêm Tổng giám đốc Tổ chức ĐVCA chia sẻ: Việt Nam là quốc gia đầu tiên cấm hoàn toàn nuôi nhốt gấu lấy mật, và Chính phủ Việt Nam đã thể hiện rõ quyết tâm và tầm nhìn để hiện thực hóa việc đóng cửa các trại nuôi gấu lấy mật và cứu hộ hết toàn bộ gấu còn bị nuôi nhốt... Tính đến thời điểm này, Tổ chức ĐVCA đã đầu tư hơn 18,5 triệu USD để xây dựng, vận hành, và duy trì Trung tâm CHG làm nơi nuôi dưỡng 200 cá thể gấu ở Vườn QG Tam Đảo. Chúng tôi đã cùng Cục Kiểm lâm và lực lượng kiểm lâm địa phương cứu hộ được 252 cá thể trên địa bàn toàn quốc, trong đó 203 cá thể gấu hiện vẫn còn sống. Trung tâm CHG ở Vườn QG Tam Đảo, dưới sự điều hành của bà Heidi Quine và các chuyên gia là mô hình hợp tác thành công giữa các cơ quan Nhà nước và tổ chức phi chính phủ nhằm bảo vệ và bảo tồn các loài gấu đang bị đe dọa tuyệt chủng ở Việt Nam.

Tổ chức ĐVCA là một tổ chức từ thiện quốc tế hợp tác với Bộ NN&PTNT xây dựng và vận hành Trung tâm CHG. Sứ mệnh quan trọng nhất của tổ chức là cứu hộ gấu, chấm dứt nạn nuôi gấu lấy mật bất hợp pháp, và bảo tồn loài gấu ngoài tự nhiên. Tổ chức ĐVCA (Animals Asia) đã bắt đầu cứu hộ gấu tại Việt Nam từ năm 2007, và đưa gấu cứu hộ về sống trong Trung tâm CHG tại Vườn QG Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Hiện nay, tổ chức đã cứu hộ được 252 cá thể gấu (cả gấu chó và gấu ngựa), trong đó có 202 cá thể đang sống trong môi trường bán tự nhiên xanh mướt tại Trung tâm CHG thuộc vùng đệm Vườn QG Tam Đảo. Tại đây, gấu được chăm sóc phục hồi sức khỏe, được tự do vận động cơ thể và tìm kiếm thức ăn, để dần khôi phục lại bản năng tự nhiên của chúng.

Bài, ảnh: Công Bằng