leftcenterrightdel
Trồng rừng ngập mặn, bảo vệ môi trường, tái tạo nguồn lợi thủy sản trên đầm Cầu Hai 

Với thực trạng này, thời gian qua tỉnh đã ban hành các sách lược, kế hoạch hành động quan trọng về bảo tồn đa dạng sinh học, trong đó chú trọng đến giải pháp tăng cường năng lực cộng đồng địa phương, thúc đẩy khả năng hợp tác giữa các nhóm cộng đồng với các bên tham gia khác trong hoạt động quản lý, bảo tồn TNTN tại địa phương.

Nỗ lực lớn nhất, nhiều khu bảo tồn thiên nhiên (BTTN) được thành lập như Khu BTTN đất ngập nước Tam Giang - Cầu Hai, Khu BTTN Phong Điền, Khu BT Sao La… Vậy nhưng, do thiếu hụt nhiều nguồn lực nên nhu cầu huy động cộng đồng tham gia vào hoạt động BTTN càng hết sức cần thiết. Vì thế, ngoài ban quản lý khu BTTN còn cần xây dựng biên bản ghi nhớ phối hợp với chính quyền các xã, thị trấn, cũng như đại diện các nhóm cộng đồng người dân địa phương để duy trì, phát triển các hoạt động quản lý TNTN tại khu bảo tồn.

Theo kinh nghiệm thực tế của những người hoạt động trong công tác quản lý TNTN, đừng bao giờ đòi hỏi sự hợp tác nhiệt tình của cộng đồng trong khi không mang lại bất cứ lợi ích nào trước mắt cho họ. Vì thế, tùy từng điều kiện thực tế để xây dựng các chính sách phù hợp về cải thiện sinh kế cho cộng đồng sinh sống dựa vào nguồn TNTN, vì chính họ đang tạo ra nhiều áp lực vào TNTN.

Bên cạnh tạo sinh kế, đem lại nguồn lợi thiết thực, hoạt động truyền thông thông qua mạng lưới giáo dục bảo tồn như các câu lạc bộ, các hội, nhóm, tổ… có tác dụng rất lớn trong việc tuyên truyền, giáo dục để cộng đồng tuân thủ pháp luật cũng như các quy định bảo tồn.

Cùng với đó, đơn vị quản lý cần nghiên cứu, xây dựng các mô hình và chuyển giao cho cộng đồng địa phương quản lý, sử dụng cũng là một hình thức thúc đẩy sự tham gia cộng đồng vào công tác bảo tồn TNTN có hiệu quả.

Rất mừng khi gần đây nhiều mô hình có sự hỗ trợ của các chương trình, dự án trong, ngoài địa phương đã tổ chức các hoạt động bảo tồn có cơ hội phát triển bền vững. Đơn cử, nhiều mô hình quản lý TNTN như thiết lập các khu du lịch sinh thái do cộng đồng quản lý tại các huyện A Lưới, Nam Đông, Phong Điền, TX. Hương Trà, Phú Lộc…; các câu lạc bộ, hội thiên nhiên vì cuộc sống xanh, mô hình làng sinh thái lâm nghiệp và một số mô hình cộng đồng địa phương tham gia quản lý, bảo vệ rừng, bảo vệ nguồn lợi thủy sản như ở Vườn Quốc gia Bạch Mã, Khu BT Sao La, Khu BTTN Phong Điền và hàng chục khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản cho vùng đầm phá Tam Giang - Cầu Hai.

Những địa chỉ trên đã xác định rất rõ cộng đồng là chủ thể. Họ có trách nhiệm bảo vệ, bảo tồn TNTN. Khi thông qua các chương trình, dự án hỗ trợ, cộng đồng địa phương được khuyến khích tham gia vào các hoạt động nghiên cứu, khảo sát, đánh giá nguồn tài nguyên. Nếu trước đây các cá nhân, hộ gia đình trong cộng đồng ấy chỉ tham gia các hoạt động này với tính chất thụ động như là người dẫn đường hay giúp việc, thì hiện nay một số người dân địa phương có năng lực, kinh nghiệm đã được huy động tham gia các đợt khảo sát, thực địa như là một nhà nghiên cứu thực thụ. Chính họ đã kết nối trở thành mạng lưới góp phần cùng chính quyền địa phương xây dựng môi trường, cuộc sống tốt đẹp, bền vững hơn.

Bài, ảnh: SONG MINH