Gạo đang được vận chuyển tại thành phố Bangalore, Ấn Độ. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Theo các nhà khí tượng học và các nhà phân tích, trong khi các dự báo về sản lượng lúa mì đang được điều chỉnh thấp hơn do thời tiết khô hạn tại Australia, nhà xuất khẩu lớn thứ hai thế giới, thì lượng mưa gió mùa thấp kỷ lục dự kiến sẽ làm giảm năng suất của các loại cây trồng, bao gồm cả cây lúa ở Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới. Bên cạnh đó, lượng mưa không đủ ở khu vực Đông Nam Á có thể làm giảm nguồn cung dầu cọ, loại dầu thực vật được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới.

Ông Chris Hyde, một nhà khí tượng học tại nền tảng phân tích dữ liệu khí hậu Maxar Technologies có trụ sở tại Mỹ cho biết, một số nơi trên thế giới đang hứng chịu thời tiết El Nino toàn diện, và hiện tượng thời tiết cực đoan này sẽ mạnh lên vào cuối năm nay; đồng thời nói thêm: “Kiểu thời tiết ở châu Á sẽ tương quan với những điều kiện El Nino khô hạn”.

Ảnh hưởng đến lượng mưa tháng 9

Lượng mưa gió mùa ở Ấn Độ, một yếu tố vốn đóng vai trò rất quan trọng đối với các loại cây trồng mùa Hè như lúa, mía, đậu nành và ngô, đang phải đối mặt với nguy cơ thấp nhất trong 8 năm.

Một quan chức cấp cao của Cục Khí tượng Ấn Độ (IMD) lưu ý: “Tác động của El Nino lớn hơn nhiều so với những gì chúng tôi dự đoán”. Theo đó, tháng 8 kết thúc với mức thâm hụt trên 30%, trở thành tháng 8 khô hạn nhất được ghi nhận; và El Nino cũng sẽ ảnh hưởng đến lượng mưa của tháng 9.

Trong khi đó, lần đầu tiên trong 4 năm, các ước tính về sản lượng lúa mì của Australia đã được các nhà phân tích điều chỉnh thấp hơn, do các khu vực trồng trọt chính không có đủ lượng mưa trong tháng 8.

Nhận định về vấn đề này, ông Ole Houe, Giám đốc Dịch vụ tư vấn tại Công ty môi giới nông nghiệp IKON Commodities cho rằng: “Sản lượng lúa mì sẽ thấp hơn 3 triệu tấn, so với ước tính ban đầu là 33 triệu tấn. Nếu tình trạng khô hạn này tiếp tục diễn ra trong tháng 9, chúng tôi dự báo sản lượng thậm chí sẽ còn thấp hơn”.

Được biết, Australia đã ghi nhận 3 năm liên tiếp đạt sản lượng lúa mì bội thu, thúc đẩy nguồn cung cho các nhà nhập khẩu như Indonesia và Nhật Bản.

Trong khi đó, tại khu vực Đông Nam Á, các loại cây trồng như lúa, dầu cọ, mía và cà phê đã nhận được lượng mưa thấp hơn so với mức bình thường; với Indonesia và Thái Lan bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Ông Chris Hyde cho hay: “Các vùng phía Đông của Indonesia và phần lớn Thái Lan đã ghi nhận lượng mưa rất thấp trong 30 - 40 ngày vừa qua. Tại những khu vực này, lượng mưa ở mức trung bình từ 50 - 70%. Phần lớn tháng 9 được dự báo sẽ có lượng mưa thấp hơn so với mức bình thường ở Thái Lan và Indonesia”.

Trong những tuần gần đây, các loại cây trồng như ngô và đậu tương tại Mỹ cũng đã gặp phải khó khăn do tình trạng khô hạn, mặc dù thời tiết không liên quan đến El Nino, ông Drew Lerner, Chủ tịch Hãng dự báo thời tiết World Weather Inc., cho biết. Tuy nhiên, từ tháng 11 năm nay đến tháng 2 năm sau, các trang trại ở quốc gia này sẽ chứng kiến tác động lớn hơn từ El Nino, với lượng mưa trên mức trung bình ở những tiểu bang miền Nam, điều này sẽ giúp mang lại lợi ích cho lúa mì mùa Đông.

Ảnh hưởng đến giá thực phẩm

Liên quan đến vấn đề này, bà Priyanka Kishore, cựu Giám đốc Hãng dự báo và phân tích tình hình kinh tế Oxford Economics tại Ấn Độ và khu vực Đông Nam Á cho rằng, những cơn mưa gió mùa muộn và không đều đã ảnh hưởng xấu đến năng suất cây trồng và đẩy lạm phát lương thực hàng năm lên tới 10,6%.

Ấn Độ chiếm 40% xuất khẩu gạo thế giới, và lệnh cấm thương mại của quốc gia này đã gây ra tác động đối với các nhà nhập khẩu như Philippines và Indonesia, những quốc gia đang tìm cách tăng cường thu mua gạo để tránh tình trạng thiếu hụt tiềm ẩn. Kết quả là chỉ số giá gạo của Hội đồng Ngũ cốc Quốc tế ở mức cao nhất kể từ năm 2008, cùng lúc với giá của các loại ngũ cốc khác và hạt có dầu đã ngừng giảm.

Điều này sẽ gây ra vấn đề cho hầu hết các nền kinh tế châu Á, trong bối cảnh gạo là loại ngũ cốc chủ yếu đối với người dân ở khu vực này. Giá gạo ổn định hồi năm ngoái đã giúp khu vực vượt qua mức tăng mạnh của giá lúa mì và một số thực phẩm khác tốt hơn so với phần còn lại của thế giới. Tuy nhiên, giá gạo hiện nay đang tăng cao.

Lê Thảo

(Lược dịch từ Reuters & Nikkei Asia)