Không sao cả. Đã gọi là xổ số kiến thiết kia mà. Hoạt động xổ số là cả thế giới cùng chơi chứ không chỉ riêng dân mình. Nếu có một điều gì đó đáng nói là có vẻ như dân mình càng khó khăn thì càng chơi xổ số nhiều. Từ xổ số nó sinh ra số đề.

Số đề là một hoạt động mà pháp luật không cho phép nên khó ai mà thống kê được hết. Nhưng có thể doanh thu số đề còn cao hơn xổ số kiến thiết? Lâu lâu chúng ta nghe ở nơi này, nơi kia, lực lượng công an vừa phá án đường dây lô đề trăm tỷ này, trăm tỷ đồng nọ…

Thôi thì mặt trái, mặt phải sẽ tính sau. Chỉ biết rằng, ngân khố quốc gia có thêm một nguồn tiền để kiến thiết đất nước. Sự may mắn có thể rơi vào một số người, tạo ra điều kiện để họ có một nguồn vốn làm ăn; người đi bán vé số tuy cực nhọc nhưng cũng có công ăn việc làm…

Nhưng qua sự tăng trưởng doanh thu hàng năm của số kiến thiết cũng cho thấy mấy điều về người dân chúng ta.

Ấy là sự cầu may. Người mua vé số có sự đồng cảm với những người nghèo đi bán vé số cũng có. Cách suy nghĩ mua một vài tấm vé là cách ủng hộ trực tiếp cho người nghèo đi bán nhưng cũng “ẩn” trong đó là sự cầu may. Bỏ ra mươi ngàn, vài mươi ngàn… là con số nhỏ nhưng cũng hy vọng một cơ hội, dẫu biết mong manh. Người đánh số đề cũng vậy, là tìm kiếm một vận may. Đã vận may thì không thể chia đều cho hết thảy mọi người nên phàm, người này được thì người kia mất. Mà số người mất bao giờ cũng là số đông.

Nhìn ở góc độ này, “cầu may” là không tốt. Sự giàu có bền vững chỉ đi từ hoạt động kinh tế, tức là từ hoạt động sản xuất, kinh doanh tạo ra của cải vật chất cho xã hội. Nó không hoặc rất ít được tạo ra bằng sự “cầu may”.

Nó phản ánh một yếu tố “tâm linh” nào đó của người dân. Người ta tin rằng, ngay trong giấc mơ nó cũng có một yếu tố tâm linh nào đó “mách nước”. Người ta sinh ra cả một bộ số cho người chơi số. Ví dụ như nằm thấy con gà là mua số gì, con vịt là ứng với số gì... Rồi còn chuyện gà lớn, gà nhỏ, vịt lớn, vịt nhỏ. Gà lớn số khác với gà nhỏ, vịt lớn số khác với vịt nhỏ. Thấy một tai nạn nào đó chưa nghĩ đến chuyện giúp người bị nạn mà nhìn ngay biển số xe thử số gì…

Nói chung có mặt tốt thì cũng có mặt không tốt. Mặt không tốt là làm cho dân mình suy luận rất mệt mỏi! Thấy một con gà mà đánh đến vài con số thì xác suất trúng cũng cao mà xác suất trật cũng cao. Thế là nhiều người rơi vào trạng thái “đánh cược với vận may”. Đã đánh cược thì rủi ro cao.

Từ sau đại dịch đến nay nền kinh tế rơi vào khó khăn. Tất nhiên là thu nhập và đời sống của người dân cũng khó khăn hơn. Càng khó khăn thì càng chơi số nhiều. Cái không bình thường chính là ở chỗ này.

Bài: Nguyên Lê - Đồ họa: Hương Trà