Cuộc đua nhiều ẩn số

Các cặp ứng cử viên tranh cử Tổng thống và Phó Tổng thống Indonesia: Cựu Thống đốc Jakarta Anies Baswedan (trái) và Muhaimin Iskandar (thứ 2, trái); Bộ trưởng Quốc phòng Prabowo Subianto (thứ 3, trái) và Gibran Rakabuming Raka (thứ 3, phải); cựu Thống đốc Trung Java Ganjar Pranowo (thứ 2, phải) và Mahfud Md tại vòng tranh luận cuối cùng ở Jakarta, ngày 4/2/2024. AFP/TTXVN

Ba ứng cử viên tranh cử theo cặp (tổng thống-phó tổng thống) được Ủy ban Bầu cử Indonesia (KPU) quy định số thứ tự gồm: Cặp số 1 (Anies Baswedan-Muhaimin Iskandar); cặp số 2 (Prabowo Subianto - Gibran Rakabuming Raka) và cặp số 3 (Ganjar Pranowo-Mahfud MD).

Đáng chú ý là cặp ứng cử viên số 2. Ngay từ khi tuyên bố tranh cử tổng thống, Bộ trưởng Quốc phòng đương nhiệm Prabowo Subianto (72 tuổi) đã gây chú ý vì đây là lần thứ ba ông tham gia "đường đua". Từng theo con đường binh nghiệp 28 năm trước khi tham gia kinh doanh, chính trị và chính phủ, ở lần tranh cử này, ứng cử viên Prabowo liên danh với con trai Tổng thống Joko là Gibran Rakabuming Raka.

Trong quá trình tranh cử, ông Prabowo tuyên bố sẽ nỗ lực duy trì mối quan hệ tích cực với tất cả các cường quốc trên thế giới phù hợp với chính sách đối ngoại "không liên kết" của Indonesia và theo đuổi "chính sách láng giềng tốt." Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường sức mạnh quân sự để bảo vệ nền độc lập của đất nước. Bộ trưởng Quốc phòng Prabowo đưa ra chiến lược Chuyển đổi quốc gia nhằm tăng cường sự thịnh vượng của đất nước, cải thiện chất lượng cuộc sống và cung cấp dinh dưỡng cho tất cả trẻ em Indonesia. Ông cũng cam kết xây dựng 3 triệu ngôi nhà ở khu vực nông thôn, thành thị và ven biển, xây dựng các bệnh viện và trung tâm y tế hiện đại ở mọi vùng của Indonesia; cử 10.000 học sinh tốt nghiệp trung học xuất sắc theo học ngành y và 10.000 học sinh khác học khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) cũng như hóa học, sinh học và vật lý ở nước ngoài. Ngoài ra, ứng cử viên tổng thống cũng hứa tăng lương cho giáo viên và viên chức nhà nước, quân đội, cảnh sát quốc gia.

Trong khi đó, ứng cử viên ở cặp số 1 Anies Baswedan (54 tuổi) là một học giả, nhà hoạt động và chính trị gia người Indonesia, từng giữ chức thống đốc Jakarta giai đoạn 2017-2022. Ông là Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Văn hóa trong chính quyền của Tổng thống Joko Widodo. Xuất thân từ một gia đình hoạt động chính trị theo đạo Hồi, ông từng du học ở Mỹ và phát triển những quan điểm tiến bộ tại đây.

Liên danh tranh cử với Muhaimin Iskandar - Phó Chủ tịch Hội đồng Đại diện nhân dân Indonesia, ông Anies hướng tới sự thay đổi vì cho rằng trong xã hội Indonesia vẫn tồn tại những khoảng cách kinh tế, sự phân hóa rõ rệt trong xã hội, giữa người giàu và người nghèo, giữa doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nhỏ... “Đấu tranh để thay đổi” chính là thông điệp chủ đạo trong cương lĩnh tranh cử của cặp liên danh số 1. Ứng cử viên Anies tuyên bố nếu trúng cử ông sẽ đảm bảo không còn sự bất bình đẳng và bất công. 

Trao đổi với phóng viên TTXVN tại Jakarta, bà Dinna Prapto Raharja, Tiến sĩ cố vấn chính sách cấp cao về ngoại giao và kinh tế chính trị, người sáng lập một nhóm chuyên gia cố vấn độc lập với các chính sách tổng hợp tiếp cận toàn cầu ở Jakarta, cho rằng vì muốn Indonesia trở thành một “nhà lãnh đạo thực sự” và giải quyết được những vấn đề tồn tại của xã hội, ông Anies Baswedan hướng tới hình ảnh “người chỉ huy ngoại giao”.

Ứng cử viên số 3, Ganjar Pranowo (55 tuổi), là một chính trị gia người Indonesia theo chủ nghĩa dân tộc, từng 2 lần đảm nhiệm cương vị thống đốc tỉnh Trung Java và được gọi là "người đàn ông của nhân dân". Ông đang nhận được sự ủng hộ rộng rãi của giới trí thức, doanh nhân, nhạc sĩ, nghệ sĩ nổi tiếng và hơn hết là những người dân bình thường. 

Ông Ganjar có được sự hậu thuẫn của đảng chính trị lớn nhất - Đảng Đấu tranh dân chủ Indonesia (PDI-P) - và người đứng đầu đảng này là cựu Tổng thống Megawati Sukarnoputri, con gái nhà sáng lập đất nước Indonesia Sukarno. Là một nhà kỹ trị theo đường lối ôn hòa,  ông nhấn mạnh chính sách đối ngoại “tự chủ và tích cực” đồng thời cam kết tăng cường an ninh trên vùng biển rộng lớn của quốc gia quần đảo này.

Ông Ganjar cũng đưa ra kế hoạch đảm bảo ở mỗi làng có ít nhất một cơ sở y tế, một nhân viên y tế, tăng cường giáo dục nghề; bảo đảm mỗi gia đình có ít nhất 1 người tốt nghiệp đại học và đề cập đến việc giải quyết sự phân biệt đối xử với người khuyết tật. Ông đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết tăng cường công nghệ thông tin phục vụ phát triển đất nước, cung cấp Internet miễn phí…

Chuyên gia Benni Sukadis, điều phối viên Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược Indonesia, nhận định hai ông Anies và Ganjar đang đưa ra những vấn đề, chính sách có lợi cho việc tranh cử. Trong khi đó, ông Prabowo nhận được sự ủng hộ của những người có thu nhập trung bình thấp. Một loạt các cuộc khảo sát được các tổ chức nghiên cứu thực hiện gần đây cho thấy cử tri dành sự ủng hộ lớn cho ông Prabowo với tỷ lệ 48,55%-52,3%, tiếp đến là ứng cử viên Ganjar ở vị trí thứ hai với tỷ lệ đạt được từ 19,7-28%, trong khi ông Anies giành được 21,3-26,7%.

Một số nhà phân tích đã đưa ra kịch bản cuộc bầu cử sẽ phải đi tới vòng 2 vào tháng 6/2024 giữa hai ứng cử viên Prabowo và Ganjar. Khả năng này sẽ xảy ra nếu ở vòng đầu tiên, không có ứng cử viên nào giành được hơn 50% số phiếu bầu. Hệ thống bầu cử của Indonesia quy định thủ tục bỏ phiếu tuân theo 2 vòng, cử tri chỉ chọn bầu 1 trong số các cặp ứng cử viên. Người chiến thắng là ứng cử viên giành được nhiều phiếu bầu nhất, nhưng phải bảo đảm trên 50% tổng số phiếu bầu và đạt ít nhất 20% số phiếu bầu ở hơn một nửa số tỉnh của Indonesia. Nếu không có cặp ứng cử viên nào đáp ứng tiêu chí trên, cuộc bầu cử sẽ chuyển sang vòng hai và chỉ với 2 cặp ứng cử viên nhận được nhiều phiếu phổ thông nhất. 

Bộ trưởng Quốc phòng Prabowo đang quyết tâm giành chiến thắng ngay trong ở vòng đầu tiên. Tuy nhiên, sau cuộc tranh luận cuối cùng, thứ hạng tỷ lệ cử tri ủng hộ của các ông Anies và Ganjar có thể thay đổi và tỷ lệ ủng hộ dành cho ông Prabowo có thể thấp hơn hoặc giữ nguyên. Dự đoán tỷ lệ ủng hộ ông Anies có thể được cải thiện trong nhóm cử tri Hồi giáo. Ông đang được 2 đảng Hồi giáo lớn nhất Indonesia là đảng Thức tỉnh quốc gia (PKB) và đảng Công lý thịnh vượng (PKS) ủng hộ. Về phần ứng cử viên Ganjar, ngoài sự hậu thuẫn của đảng chính trị lớn nhất PDI-P, ông đang nhận được nhiều sự ủng hộ từ người nghèo, người thiểu số, học giả, sinh viên, nghệ sĩ... Những yếu tố đó khiến cuộc đua tam mã ở Indonesia chứa đựng nhiều ẩn số bất ngờ.

Khoảng 204,8 triệu cử tri đủ điều kiện sẽ tham gia bỏ phiếu để chọn ra tổng thống thứ tám của Indonesia. Người dân nước này cần cân nhắc nhiều yếu tố để đưa ra lựa chọn sáng suốt.