Người lao động đến giải quyết chế độ BHXH tại bộ phận một cửa BHXH tỉnh

Người lao động không hay biết

Làm việc gần 3 năm tại Công ty CP Quốc tế Minh Viễn ở thị trấn Lăng Cô (Phú Lộc), song đến khi nghỉ việc và đến cơ quan BHXH tỉnh để chốt sổ BHXH thì chị Nguyễn Thị H. mới biết, do chủ sử dụng lao động chậm đóng BHXH nên chị không thể chốt sổ. Chị H. cho biết, tháng nào cũng đều đặn trích từ tiền lương để đóng BHXH với hy vọng sau này sẽ nhận được lương hưu và các chế độ khác. Vậy mà đã nghỉ việc 4 tháng nay, nhưng hiện vẫn chưa được chốt sổ để sau này đi xin việc làm mới do đơn vị chậm đóng BHXH. “Đang chuẩn bị đến ngày sinh, nhưng thẻ BHYT hộ gia đình cũng không mua được nên sẽ không nhận được chế độ thai sản như những công nhân khác, đồng thời mọi chi phí sinh nở đều phải tự túc nên đã khó, giờ càng khó khăn hơn”, chị H. chia sẻ.

Khác với trường hợp chị H., ông N., công nhân tại một DN ở Khu Công nghiệp Phú Bài cũng cùng chung nỗi lo. Ông N. cho biết: “Suốt 5 năm qua, công ty vẫn thu tiền bảo hiểm của NLĐ đầy đủ, nhưng không đóng cho cơ quan BHXH. Đang giai đoạn kinh tế khó khăn nên hiện tôi vẫn tiếp tục làm việc, nhưng không được đóng BHXH, không được khám, chữa bệnh bằng BHYT và sau này nếu muốn nghỉ việc để chuyển sang làm việc tại DN khác cũng không thể chốt sổ, nên rất lo”.

 DN chậm đóng BHXH đồng nghĩa với việc NLĐ không được hưởng các chế độ bảo hiểm của Nhà nước (ảnh minh họa)

Qua tìm hiểu, hàng tháng, nhiều DN vẫn khấu trừ tiền đóng BHXH của NLĐ nhưng không nộp cho cơ quan BHXH. Thế nhưng, NLĐ không biết điều này cho tới khi cần giải quyết chế độ hoặc chốt sổ nghỉ việc, chuyển việc. Thậm chí, có một số chủ DN đã bỏ trốn trong khi còn nợ NLĐ hàng tỷ đồng tiền lương. Trong khi đó, NLĐ bị thiệt đơn, thiệt kép vì ngoài việc không có tiền trang trải cuộc sống, họ cũng không có quyền lợi gì khi ốm đau vì không thể mua BHYT hộ gia đình, lại còn khó khăn khi chuyển việc mới. Tại bộ phận một cửa của BHXH tỉnh, hiện mỗi ngày có hàng chục lao động đến làm thủ tục BHXH nhưng chưa được giải quyết chế độ do DN nợ BHXH, quyền lợi chính đáng của họ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong khi đó, danh sách nợ BHXH ngày càng dài ra do các chế tài chưa đủ mạnh.

Đẩy mạnh thanh tra

Theo số liệu từ BHXH tỉnh, tính đến ngày 31/3/2024 tổng số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN hơn 239.350 triệu đồng, so với tháng trước giảm 55.853 triệu đồng, chiếm 5,97% so với tổng số thu kế hoạch tạm giao của BHXH Việt Nam. Trong đó, tỷ lệ giảm tiền chậm đóng BHXH Việt Nam giao quý 1/2024 là 5,99%; tỷ lệ tiền chậm đóng phải tính lãi đã thực hiện quý 1/2024 là 4,24% trên tỷ lệ được giao là 5,24%. Trong đó, số tiền chậm đóng BHXH hơn 193.900 triệu đồng, giảm so với tháng trước 13.522 triệu đồng; chậm đóng BHYT hơn 17.200 triệu đồng, giảm so với tháng trước 2.490 triệu đồng; chậm đóng BHTN gần 7.120 triệu đồng, giảm so với tháng trước 1.054 triệu đồng; chậm đóng BH tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp 1.473 triệu đồng, giảm so với tháng trước 292 triệu đồng; số tiền ngân sách nhà nước chưa chuyển đóng, hỗ trợ đóng BHYT cho các đối tượng 19.655 triệu đồng.

Phó Giám đốc BHXH tỉnh, bà Bùi Thị Thu Lý cho rằng, tình trạng chậm đóng BHXH kéo dài của các DN đang diễn ra khá phổ biến, không những hệ lụy trực tiếp đến NLĐ mà còn gây rất nhiều phiền toái cho cơ quan BHXH, các cơ quan quản lý lao động, kể cả gây bức xúc trong dư luận. Thời gian tới, BHXH tỉnh tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm hạn chế tình trạng chậm đóng, như tăng cường công tác chia sẻ dữ liệu do các ngành chức năng đang quản lý để xác định số lượng DN chưa tham gia BHXH, BHYT cho NLĐ hoặc tham gia chưa đầy đủ; tăng cường truyền thông chính sách BHXH, BHYT để chủ sử dụng lao động hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của các bên theo quy định. Đồng thời, hướng dẫn và yêu cầu DN thực hiện đúng pháp luật, NLĐ biết về các quyền lợi khi tham gia BHXH, chủ động theo dõi quá trình tham gia cũng như những thiệt thòi khi không được tham gia trên cơ sở đó đề nghị DN phải đăng ký tham gia BHXH cho mình. Ngoài ra, tiếp tục ứng dụng VssID - BHXH số, là kênh để NLĐ có thể chủ động giám sát quá trình tham gia BHXH của mình.

Nhiệm vụ quan trọng nữa đó là đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra liên ngành việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHXH, BHYT nhằm chấn chỉnh và xử lý nghiêm các trường hợp doanh nghiệp cố tình trốn đóng, chậm đóng BHXH, BHYT cho NLĐ. Phân công cán bộ chuyên quản thường xuyên kiểm tra, đối chiếu đôn đốc đơn vị trích nộp đầy đủ, kịp thời theo quy định của Luật BHXH. Hàng tháng thông báo kịp thời tiến độ thu nộp BHXH, BHYT, BHTN của đơn vị để chủ sử dụng lao động có kế hoạch trong việc đóng nộp đúng quy định. Thường xuyên thông tin về tình hình đăng ký tham gia BHXH, BHYT và tình trạng chậm đóng BHXH, BHYT của các DN cho các cơ quan chức năng, như: Liên đoàn Lao động tỉnh; Sở Lao động, Thương binh và Xã hội, Cục Thuế tỉnh… để đưa công tác kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về đóng BHXH vào trong nội dung làm việc của các ngành. Qua đó, yêu cầu các DN thực hiện đúng quy định Luật BHXH, công khai danh sách các đơn vị chậm đóng BHXH trên các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt là phối hợp với Trung tâm Giám sát điều hành đô thị thông minh thường xuyên đăng tải trên Hue-S cũng là giải pháp hữu hiệu nhằm hạn chế tình trạng này.

Bài, ảnh: Thanh Hương