Ra mắt sách “Hàm Nghi - Hoàng đế lưu vong, nghệ sĩ ở Alger”

TS. Amandine Dabat chia sẻ về cuộc đời và di sản nghệ thuật của vua Hàm Nghi

Chương trình thuộc chuỗi sự kiện chào mừng Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11, do Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô (BTDTCĐ) Huế tổ chức. Tham dự có Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nguyễn Thanh Bình, đại diện lãnh đạo các sở, ngành; lãnh đạo Viện Pháp tại Việt Nam; các nhà nghiên cứu Huế, cùng hậu duệ các đời của vua Hàm Nghi. Tọa đàm còn có sự tham gia và hỗ trợ của Viện Pháp tại Việt Nam và 2 tổ chức xuất bản và phát hành dịch phẩm tiếng Việt là Viện Bảo tồn và Phát triển Văn hóa truyền thống (IPDTC) và nhà triển lãm nghệ thuật ART30 Gallery.

Cuốn sách “Hàm Nghi - Hoàng đế lưu vong, nghệ sĩ ở Alger” do TS. Amandine Dabat biên soạn là một công trình nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp của vua Hàm Nghi, trong vai trò một vị vua yêu nước và là một họa sĩ tài hoa trong thời gian ông lưu vong tại Pháp và Alger. Cuốn sách khám phá khía cạnh nghệ thuật ít được biết đến của vị hoàng đế, một trong những nghệ sĩ để lại dấu ấn đặc biệt trong nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam.

Tại buổi tọa đàm, với những chia sẻ từ tác giả, diễn giả Amandine Dabat - người đã dành nhiều năm nghiên cứu về cuộc đời và di sản nghệ thuật của vua Hàm Nghi, công chúng có cơ hội tiếp cận sâu hơn với cuộc đời thăng trầm của vị hoàng đế lưu vong nhưng luôn đau đáu nỗi nhớ về quê hương, dân tộc và tài năng nghệ thuật của nhà vua, khám phá về quá trình sáng tác và những giá trị nghệ thuật mà ông để lại.

“Đôi đũa cung đình bằng ngà hải mã” được các hậu duệ của vua Hàm Nghi trao tặng tại chương trình

Dịp này, các hậu duệ của vua Hàm Nghi đã trao tặng cho Bảo tàng Cổ vật Cung đình (CVCĐ) Huế thuộc Trung tâm BTDTCĐ Huế nhiều kỷ vật quý giá của vua Hàm Nghi, gồm: Khay gỗ khảm xà cừ; Bộ sách “Ngự chế canh chức đồ” (2 quyển); “Đan đồ huyện chí” (26 quyển); “Tăng đính thi kinh thể chí diễn nghĩa” (5 quyển); Đôi đũa cung đình bằng ngà hải mã, được Thái hậu Từ Dũ giao cho bà Phan Thị Hòa sử dụng trong bữa ăn của vua Hàm Nghi (giai đoạn Cần Vương 1885 -1889); Đôi tiềm bằng sứ, vật dụng của gia đình vua Hàm Nghi.

Trong đó, “Khay gỗ khảm xà cừ” và “Bộ sách chữ Hán” vốn thuộc về vua Hàm Nghi. Chiếc khay là một trong những vật báu được đem từ Việt Nam mà ông luôn giữ bên mình như một kỷ vật gợi nhớ về quê hương. Bộ sách nằm trong số ít những cuốn sách còn lưu giữ mà Vua Hàm Nghi đã từng đọc khi xa xứ. Những kỷ vật quý giá ấy đã được công chúa Như Mai - Trưởng nữ của vua Hàm Nghi lưu giữ cẩn thận để tưởng nhớ vua cha. Đây là những hiện vật có giá trị văn hóa lịch sử cao, góp phần làm phong phú thêm bộ sưu tập di sản về vua Hàm Nghi tại Bảo tàng CVCĐ Huế.

Ngoài những hợp tác, đóng góp và hiến tặng kỷ vật của vua Hàm Nghi cho tỉnh Thừa Thiên Huế, TS. Amandine Dabat và gia đình còn hiến tặng kỷ vật “Ống điếu” của vua Hàm Nghi cho UBND huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị và 1 bức tranh sơn dầu của vua Hàm Nghi cho Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Theo Giám đốc Trung tâm BTDTCĐ Huế Hoàng Việt Trung, các hoạt động tại sự kiện lần này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong lĩnh vực đối ngoại văn hóa, mang lại tác động mạnh mẽ trong công chúng và giới quan tâm về nghiên cứu văn hóa - lịch sử - nghệ thuật. Ngoài việc cung cấp thêm những hiểu biết quý báu về cuộc đời vua Hàm Nghi, góp phần giới thiệu quảng bá, nâng cao hình ảnh các giá trị di sản văn hóa Huế - Việt Nam, trên hết, còn là biểu hiện của tấm lòng chung tay cùng di sản hội tụ về Huế. Trong thời gian tới, tỉnh Thừa Thiên Huế, Trung tâm BTDTCĐ Huế và các đơn vị liên quan sẽ tiếp tục đẩy mạnh một số nội dung hợp tác, giao lưu văn hóa với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước nhằm thu thập thêm tư liệu, hiện vật quan trọng, làm phong phú và sâu sắc thêm câu chuyện lịch sử Cố đô Huế.

Trung tâm BTDTCĐ Huế phối hợp Tạp chí nghệ thuật Art Republik và Tổ chức Phi lợi nhuận Lân Tinh Foundation dự kiến kế hoạch tổ chức triển lãm về đời sống mỹ thuật của vua Hàm Nghi trong tháng 3/2025 tại Điện Kiến Trung, Đại Nội, Huế.

Không gian trưng bày "Vua Hàm Nghi - Cuộc đời và nghệ thuật" tại khuôn viên Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế

Tác phẩm tranh vua Hàm Nghi được đồng giám tuyển bởi nhà nghiên cứu nghệ thuật Ace Lê và TS. Amandine Dabat. Viện Pháp tại Việt Nam sẽ đóng vai trò đối tác kết nối cộng đồng xuyên suốt sự kiện. Triển lãm sẽ là một trong những sự kiện nghệ thuật đặc biệt giới thiệu bản gốc 20 bức tranh sơn dầu của vua Hàm Nghi. Các tác phẩm này thuộc nhiều bộ sưu tập cá nhân và đã trải qua quá trình thẩm định của các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực mỹ thuật.

Triển lãm không chỉ là dịp để công chúng Việt Nam chiêm ngưỡng các tác phẩm nghệ thuật có giá trị đại diện cho cả một giai đoạn lịch sử, mà còn là cơ hội để hiểu rõ hơn về tâm hồn và tài năng của một vị vua yêu nước, người đã gửi gắm tình yêu quê hương và nỗi niềm của mình qua hội họa. Việc tổ chức tọa đàm và kế hoạch triển lãm kể trên là một trong những nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, nghệ thuật của di sản cố đô Huế. Đây cũng là dịp để quảng bá văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế, đồng thời khẳng định vị thế của Huế như một trung tâm văn hóa đặc sắc của khu vực và thế giới. Giám đốc Trung tâm BTDTCĐ Huế Hoàng Việt Trung cho rằng, sự kiện này không chỉ giúp bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc mà còn tạo cơ hội giao lưu, học hỏi cho thế hệ trẻ, giúp họ hiểu rõ hơn về lịch sử và những giá trị nghệ thuật của Việt Nam.

Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật Amandine Dabat là hậu duệ đời thứ năm của vua Hàm Nghi - chắt gái của công chúa Như Lý (con gái của vua Hàm Nghi). Bà là Tiến sĩ Lịch sử nghệ thuật (Đại học Sorbonne), thạc sĩ Việt Nam học (Đại học Paris 7-Diderot). Năm 2015, bà bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại Viện Lịch sử Nghệ thuật Quốc gia Pháp (tại Paris) với đề tài về vua Hàm Nghi: “Hàm Nghi - Hoàng đế lưu vong, nghệ sĩ ở Alger”.