Được xây dựng từ thời vua Gia Long, Phu Văn Lâu tọa lạc vị trí đặc biệt quan trọng trên trục dũng đạo của Kinh thành. Như ý nghĩa của tên gọi Phu Văn Lâu, đây là nơi niêm yết những chiếu thư, chỉ dụ quan trọng của Hoàng đế và triều đình nhà Nguyễn, nơi công bố kết quả các kỳ thi do triều đình tổ chức.

Dưới thời các vua Minh Mạng (1820-1841), Thiệu Trị (1841-1847), Tự Đức(1848-1883), Khải Định (1916-1925), Phu Văn Lâu đều được lựa chọn là nơi tổ chức các cuộc vui chơi, yến tiệc trong dịp lễ vạn thọ của nhà Vua. Ngày nay, Phu Văn Lâu trở thành địa điểm thường xuyên diễn ra các buổi sinh hoạt cộng đồng vào những dịp lễ hội.

Phu Văn Lâu về đêm. Ảnh: Đ. Văn

Trong quá trình tồn tại, Phu Văn Lâu đã trải qua 8 lần tu bổ lớn, trong đó đáng lưu ý nhất là lần tu bổ năm 1974 – thời điểm 4 cột cái, 4 cột quyết, 4 kèo quyết và một số xà liên kết được thay đổi từ kết cầu gỗ sang kết cấu bê tông cốt thép. Tháng 5/2014, góc mái phía Đông – Bắc của Phu Văn Lâu bị sạt nên công trình được thi công tu bổ và phục hồi, với mức đầu tư khoảng 12 tỷ đồng.

Theo TS. Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, những thay đổi của Phu Văn Lâu thông qua hoạt động trùng tu dưới triều Nguyễn được sử sách ghi chép và được xác minh cụ thể bằng các nguồn tư liệu tin cậy mới được xem là một giai đoạn có giá trị lịch sử văn hoá của di tích được nghiên cứu phục hồi. Theo đó, phương án phục hồi Phu Văn Lâu được xác lập là tái tạo hình ảnh công trình dưới thời vua Khải Định (1922) - thời kỳ gần nhất với hiện tại và là thời kỳ mà hình ảnh tư liệu Phu Văn Lâu còn được ghi lại nhiều nhất.

Với lựa chọn phương án phục hồi như vậy, các giải pháp can thiệp được sử dụng phải loại trừ những yếu tố ngoại lai xuất hiện trong những lần trùng tu trước đây. Phu Văn Lâu sau khi phục hồi có đầy đủ các yếu tố cấu thành của di tích tại thời điểm lịch sử thời vua Khải Định, như: Mái lợp ngói âm-dương, réo mái (mái cong) và hình thức mặt đứng kiến trúc tầng 2 hoàn mỹ.  

Một chi tiết khác, dưới thời vua Minh Mạng, triều đình cho dựng ở hai bên Phu Văn Lâu hai tấm bia đá khắc 4 chữ “khuynh cái hạ mã”, nghĩa là ai đi qua đều phải cởi mũ và xuống ngựa. Nhiều năm trước, 2 tấm bia đá trên đã bị xô đổ. Trong đợt trùng tu này, hai bia đá “khuynh cái hạ mã” ở 2 bên lầu cũng được phục hồi, như lời nhắc nhở tất cả mọi người đi ngang qua Phu Văn Lâu “nghiêng nón xuống ngựa” để tỏ lòng kính cẩn.

Một số hình ảnh Phu Văn Lâu về đêm qua góc nhìn của tay máy Lê Huy Hoàng Hải:

Bia “Khuynh cái hạ mã” được dựng lại 

Chính diện Phu Văn Lâu

Cầu thang lên gác bên trong

Cặp rồng chầu tinh xảo

Góc nhìn lên Cột cờ. Một tổng thể đẹp của Cố đô​ Huế.

 

Đồng Văn - Hoàng Hải