Cá sơn khá rẻ
Hồi mới vô năm nhất đại học, một chiều thứ bảy về quê theo đường bến đò Cồn Tộc - Vĩnh Tu. Hôm đó mưa to gió lớn, ngồi quán nhìn mưa đợi cả tiếng đồng hồ mới có đò đi. Phải đến chập tối mới qua được bên kia phá. Đạp xe hết tốc độ, lên tới Điền Hải trời cũng đã tối. Hai bên đường nhà nhà đã lên đèn. May mắn cho tôi là nhìn vô nhà thằng Cường thấy hắn đang ôm cây đàn. Rứa là đạp xe thẳng vô nhà bạn tá túc luôn. Khi đó bụng đã cồn cào lắm rồi nên nói luôn: “Tau chưa ăn tối!”. Thằng Cường nghe rứa xuống bếp, lục cơm nguội và lấy luôn một nồi cá sơn kho cay.
Cái món cá sơn hồi trước mình vốn không thích lắm vì nó nhỏ lại hơi nhiều xương. Nhưng bữa đó ăn cơm với cá sơn kho ớt, có thêm ít lát gừng ngon chi lạ. Cũng từ bữa ăn qua đường nhà bạn mình bỗng dưng thích món cá sơn kho ớt với gừng. Nhưng cũng lâu lắm rồi chưa ăn lại món cá của phá Tam Giang ngày nào…
Cá sơn không phải loài cá sống ở núi theo dòng nước trôi về sông, về phá mùa mưa tới. Tên là sơn nhưng nó sống ở phá Tam Giang chứ không phải ở núi như mấy con cá lúi hay chình. Sở dĩ cá sơn được đánh bắt nhiều khi mùa mưa tới vì dòng nước lạ từ nguồn đổ về khiến cá sơn phản ứng di chuyển lên mặt nước và đi vào nò, sáo…
Cá sơn không được liệt vào loài cá đặc sản của phá Tam Giang như cá dìa, cá nâu, cá bống, cá kình… Bởi thế đến mùa cá sơn, giá mỗi cân cũng chỉ hai, ba chục ngàn, có khi rẻ chỉ đến chục ngàn. Cũng ít ai nấu canh với cá sơn mà chỉ kho cay với ớt, gừng hoặc ném.
Nhưng với những ai khéo tay, những con cá sơn to bằng ba ngón tay có thể lóc thịt làm món chả cá sơn chiên ăn cũng rất thấm thía… Rồi có thêm một món khá “độc” đó là mắm cá sơn. Cá sơn rửa sạch, cắt kỳ, vây rồi phơi qua một, hai nắng. Sau đó đem làm mắm theo công thức ba cá, một muối. Mắm cá sơn ít phổ biến nhưng đã ăn một lần thì nhớ mãi vì cái vị riêng của loại cá nước lợ mà có người đánh giá còn ngon hơn mắm cá rò – thứ mắm đã trở thành “thương hiệu” của Huế.
Cá sơn rẻ là vậy nên là món ăn chủ lực của những người dân làm ruộng nghèo bên phá Tam Giang. Món cá sơn kho với ớt gừng cùng với mo cơm nắm bới theo trong cặp đã từng đi vào ký ức của nhiều thế hệ học trò phải đi học xa nhà những năm còn thiếu thốn…
Nghe anh Chiến nói mấy ngày ni ở xóm sáo của anh đổ nò được gần cả tấn cá sơn, buổi sáng cá sơn bày bán trắng cả mấy hàng cá chợ Mới, tự nhiên nhớ nồi cá sơn kho ở nhà đứa bạn chiều nao. Chắc cuối tuần, phải tranh thủ về xóm Sáo, ngồi nhà chồ để thưởng thức mấy món thủy sản mùa mưa, mà dĩ nhiên, phải có nồi cá sơn kho với ớt và gừng…
Phi Tân