G.S Jay Craig Hartwell: “Thập kỷ này là thời gian thú vị nhất để trở thành phóng viên…”

G.S Jay Craig Hartwell trao đổi về trang tiếng Anh với phòng Báo Thừa Thiên Huế Điện tử. Ảnh: Quang Thiều

Doanh thu từ quảng cáo trên báo in và việc mua báo dài hạn trên thế giới đang giảm. Người đọc trực tuyến tăng lên từng ngày, nhưng doanh thu từ quảng cáo trên mạng không đủ để bù đắp chi phí. Điều này dẫn đến việc tinh giản nhân sự, song lại có sự tăng trưởng trong các hoạt động tin tức sáng tạo, trực tuyến, những người tìm kiếm các phương tiện thay thế cho phương tiện truyền thông trước đây (báo in/phát thanh). Thách thức vẫn là tạo doanh thu cho tất cả các hoạt động tin tức.

Ở Việt Nam, theo tôi biết, hầu hết các hoạt động báo in đều trực thuộc một cơ quan quản lý nhà nước và được bù đắp phần nào chi phí. Tôi không biết làm thế nào để xác minh xem và/hoặc mức độ độc giả và tổng số phát hành của Việt Nam đã giảm như thế nào, cũng như cách quản lý chi phí của họ. Nhưng việc sử dụng và thời gian của người Việt Nam với các phương tiện truyền thông xã hội trên điện thoại thông minh vẫn tiếp tục phát triển.

Dành nhiều thời gian nghiên cứu, theo dõi xu hướng phát triển báo chí, điều gì khiến ông bất ngờ trong tiến trình phát triển của nghề này?

Mọi thứ đang thay đổi một cách nhanh chóng. Những hoạt động báo chí sáng tạo thích hợp trong việc thu thập và trình bày thông tin. Nhiều người cần phải trả chi phí cho chất lượng của báo chí mà họ đang nhận được.

Theo ông, truyền thông đa phương tiện có phải là loại hình mạnh nhất hiện nay hay chưa?

Đa phương tiện cung cấp những cách thức truyền tải thông tin mới tới người đọc/người xem. Các nhà báo vẫn phải xác minh thông tin thu thập được, tìm cách trình bày thông qua sự kết hợp của các video kèm minh họa bằng đồ thị, trình chiếu hình ảnh, số liệu trực quan, tăng cường liên kết với các câu chuyện có sẵn và cơ sở dữ liệu. Những phương pháp tiếp cận đa phương tiện này đang thu hút nhiều độc giả, giúp họ có được nhiều thông tin hơn. Tuy nhiên, sức mạnh của truyền thông đa phương tiện phụ thuộc vào sự lựa chọn của biên tập viên và phóng viên, chất lượng của thông tin được thu thập, tính hiệu quả của cách viết…

G.S Jay Craig Hartwell. Ảnh: L.Tuệ

Mới đây, Washington Post, New York Times và Wall Street Journal là ba tờ báo tiến hành thu phí hiệu quả trên báo điện tử. Ông nghĩ báo điện tử ở Việt Nam có thể làm như vậy không và cần những điều kiện gì?

Nhiều người trên khắp thế giới sẵn sàng và có thể trả tiền cho những thông tin chất lượng, giúp họ đưa ra các quyết định mà họ xem là thiết yếu đối với cuộc sống, gia đình, cộng đồng, doanh nghiệp… Nếu một tờ báo điện tử Việt Nam cung cấp cùng mức chất lượng và độc giả có nhu cầu đối với thông tin đó, tôi tin rằng, những người có khả năng sẽ chi trả một mức phí khi đọc báo.

Mạng xã hội đang phát triển rất nhanh và thể hiện ưu thế của nó, báo chí nên ứng xử như thế nào với mạng xã hội để không bị tụt hậu?

Mạng xã hội là phương tiện truyền tải thông tin. Thời điểm này, facebook là kênh quan trọng mà nhiều người nhận được thông tin từ những câu chuyện mà bạn bè của họ chia sẻ hoặc từ những cộng đồng mà họ theo dõi.

Các hoạt động tin tức vẫn phải thu thập thông tin, xác minh và sắp xếp theo nhiều cách: cho các bài viết báo in, báo điện tử và trên các bài đăng facebook với hy vọng nhận được một cú nhấp chuột. Video có đồ họa và văn bản đang trở thành phương pháp phổ biến để tóm tắt thông tin, nhằm nhanh chóng thu hút sự chú ý truyền thông xã hội. Một số người tin rằng, việc trình bày các câu chuyện kiểu thực tế ảo (virtual reality - VR) sẽ là một xu hướng duy trì sự tham gia lâu dài đối với nội dung.

Tôi không biết liệu xu hướng VR sẽ thống trị một ngày nào đó, nhưng tôi tin rằng, các đơn vị làm tin tức phải hiểu cách thức người dùng phương tiện truyền thông xã hội tương tác với nội dung của họ, nhằm xác định làm thế nào để trình bày tốt nhất thông tin (bất kể phương tiện) và phấn đấu có nội dung với chất lượng cao nhất. Điều này đòi hỏi sự linh hoạt.

Cách đây nhiều năm, truyền thông in và phát sóng đã không nhận ra tiềm năng của internet, do đó mất cơ hội để tận dụng phương tiện này khi chúng vẫn độc quyền. Sự thất bại của họ trong việc thích ứng và đổi mới ban đầu là lý do tại sao nhiều đơn vị phải đối mặt với thách thức về tài chính hiện nay.

Internet mở ra cánh cửa tiếp cận rộng hơn thế giới bên ngoài nhưng cũng bị lợi dụng vào mục đích xấu. Vậy làm sao để hạn chế điều này?

Những điều tốt và xấu đều đi qua internet. Mọi người cần phải trở thành độc giả thông minh hơn đối với thông tin trực tuyến. Các chương trình giảng dạy về tin tức và phương tiện truyền thông đang được phát triển trên khắp thế giới… Giáo dục chính là cách tốt nhất để hạn chế sự lạm dụng.

Với báo chí hiện nay, muốn tồn tại, phóng viên phải là người giỏi nhiều việc. Làm thế nào để tự đào tạo mình tốt nhất và thích nghi được với xu thế phát triển trong báo chí?

Theo tôi, tất cả phóng viên nên làm rõ với biên tập viên về những gì họ mong đợi đối với câu chuyện được giao. Khi viết một chủ đề, hãy tìm kiếm thông tin, kiến thức về nó nhằm tạo ra nền tảng trước khi bắt tay vào tác nghiệp. Tất cả phóng viên nên linh hoạt khi làm việc trong trường hợp họ phát hiện ra rằng, có một câu chuyện khác hơn hoặc tốt hơn so với những gì được giao ban đầu.

Hãy tìm cách để nhân cách hóa các chủ đề mà bạn thực hiện. Mọi chủ đề đều liên quan đến con người. Một vấn đề hoặc quyết định của cộng đồng ảnh hưởng đến những người này như thế nào? Chia sẻ những câu chuyện đó. Ngoài ra, cố gắng xác minh thông tin bạn đưa ra (không phân biệt nguồn tin) để người đọc tiếp cận với sự thật. Hãy tiếp tục nhận phản hồi từ bạn bè/đồng nghiệp hoặc biên tập viên, từ đó dần cải tiến công việc của bạn.

Từng giảng dạy ở nhiều trường đại học tại Việt Nam, theo ông, cần phải làm những gì để sinh viên trở thành một nhà báo năng động khi ra trường?

Tôi đã tổ chức các hội thảo và trình bày các bài giảng tại một số trường đại học, tôi biết rằng, sinh viên Việt Nam rất thông minh và sẵn sàng làm việc chăm chỉ.

Ở Mỹ, sinh viên có thể học báo chí trong các khóa học, nhưng những sinh viên vào nghề tốt đều nhờ có kinh nghiệm làm việc trong các hoạt động báo chí quy mô cấp trường. Các em học được bài học quan trọng trong công việc nói trên hàng ngày, thậm chí cả từ những sai sót trong tác nghiệp. Tôi tin rằng, đây là phương pháp cần thiết (thông qua thực hành) để trở thành nhà báo giỏi. Và những bài học nên được duy trì kể cả khi tốt nghiệp.

Những nhà báo giỏi nhất vẫn duy trì sự tò mò về thế giới, cùng sự sẵn lòng đặt câu hỏi và mong muốn luôn làm tốt hơn ngày hôm qua.

Tuệ Ninh – Lê Thảo (Thực hiện)