Một buổi sáng đầy nắng. Giữa xanh tươi và tiếng vi vu của thông Thiên An, Cát Tường Quân hiện ra với màu xanh dịu dàng của hoa lá cỏ cây, màu nâu của gỗ, màu đỏ của mái ngói, cùng các chi tiết chạm trổ thanh thoát. Bà Thảo nói với chúng tôi, trong ngôi nhà rường, chúng ta không nên treo nhiều tranh bởi từng chi tiết chạm khắc đã là tranh... Chỉ tay lên những hoạ tiết tinh xảo và trang nhã trên cửa, trên mái và trên những bức vách của ngôi nhà Thượng năm gian hai chái, nơi dành thờ Phật và gia tiên, bà nói thêm: “Đôi bàn tay của người thợ Huế thật khéo léo và tài hoa, nhờ vậy Cát Tường Quân mới có được những ngôi nhà rường đẹp như tác phẩm nghệ thuật”.

Cát Tường Quân lung linh trong đêm
Đoàn du khách Bỉ tham quan Cát Tường Quân

Là một quần thể kiến trúc nhà rường được xây dựng theo hình chữ khẩu (口), vốn chỉ có cung vua và chùa chiền mới quy hoạch theo mô hình này, vì thế Tịnh cư Cát Tường Quân vừa mang vẻ trang nghiêm vừa có sự thanh tịch. Trên lối đi nhỏ về hướng nam đến nhà Thư viện, chúng tôi thấy bức tượng Đức nhị Tổ Huệ Khả với nụ cười hỷ xả. Bụi sen chuối nở hồng phía sau càng làm bức tượng trở nên sống động, gần gũi và níu giữ chân du khách.

Cây đào tiên lúc lỉu quả trong vườn
Bức tượng Đức Huệ Khả với nụ cười hỷ xả níu chân du khách

Nằm ở phía Nam là Thư viện - ngôi nhà rường ba gian hai chái. Điểm đặc biệt nhất ở đây là gian giữa - nơi trưng bức họa Đức Quán Thế Âm bằng bạc do Nghệ nhân Nguyễn Hữu Nhơn, Tộc trưởng tộc Kim hoàn Huế chế tác, và 4 tủ sách tiếng Việt - tiếng Anh với nhiều danh mục, từ kinh điển Phật giáo, Phật học, khoa học, chính trị, triết học, kinh tế, đến lịch sử, văn học... Đi tiếp về hướng Tây là ngôi nhà Thiền một gian hai chái - nơi tập thiền, yoga, đồng thời là nơi khách có thể nghỉ chân thư giãn uống trà, toạ đàm, hay nghe hoà nhạc. Nhà ăn ba gian hai chái ở hướng Bắc với nội thất hài hoà tiếp tục là một sự bất ngờ dành cho du khách. Những đồ vật dù rất nhỏở đây, như đồ sành sứ, đều được thiết kế riêng và được bày biện rất tinh tế. Đến Cát Tường Quân, nếu để ý sẽ thấy kiến trúc ở đây rất độc đáo, theo lối kiến trúc nhà bậc thang.

Một góc nhỏ bình yên ở Cát Tường Quân
Đồ sành sứ được bày biện tinh tế trong nhà ăn

Nếu như sự tinh tế của những ngôi nhà rường và vật dụng ở đó khiến du khách ngỡ ngàng thì những khu vườn bao quanh bốn phía đem lại cho du khách cảm giác ấm cúng, nhẹ nhàng và thư thái. Vườn thanh trà lúc lỉu trái, hoa nở đầy trên lối đi, cây hoa mộc tỏa hương thơm ngát và những nhành hoa lan thắm bên những bộ bàn ghế gỗ nhỏ bày rải rác, đỡ chân khách khi mỏi... “Ở Huế, người ta gọi nhà rường là nhà vườn, vì vậy không gian vườn rất được chú trọng. Nhà rường với vườn là một, giúp con người hoà quyện với thiên nhiên. Ở trong nhà rường, cái thân phải an và cái tâm phải tĩnh, nếu không thì chân vấp ngạch cửa, cái đầu đụng cột, đau lắm”, bà Thảo diễn giải dí dỏm và bộc bạch: “Tôi mở cửa Cát Tường Quân đón khách vì muốn giới thiệu một kiến trúc tiêu biểu của Việt Nam mà đặc trưng là nhà vườn của Huế, giới thiệu văn hoá sống của người Việt đến người nước ngoài và mong, Cát Tường Quân là một dấu lặng trong cuộc đời đầy biến tấu của du khách”.

Bức họa Đức Quán Thế âm bằng bạc do Nghệ nhân Nguyễn Hữu Nhơn, Tộc trưởng tộc Kim Hoàn Huế chế tác
“Ở nhà rường, cái thân phải an và cái tâm phải tĩnh, nếu không thì chân vấp ngạch cửa, cái đầu đụng cột”

Nhưng trước hết, với nữ doanh nhân Tạ Thị Ngọc Thảo, Cát Tường Quân là một công trình kiến trúc dành để tôn vinh vẻ đẹp Huế. 

Ngọc Hà