Kiểm tra hồ sơ hoàn thuế thu nhập cá nhân tại Cục Thuế tỉnh

Con số cụ thể được thống kê: Năm 2018, tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn là 7.236 tỷ đồng (thực thu) thì dự ước năm 2019 chỉ là 7.213,5 tỷ đồng, thấp so với năm trước, con số tuyệt đối được chỉ ra là thấp hơn 22,5 tỷ đồng.

Thu ngân sách gồm nhiều nguồn nhưng chủ yếu là thông qua thuế, tức là hoạt động của doanh nghiệp, gồm thuế nội địa và thuế xuất nhập khẩu. Có những năm nguồn thu đáng kể là thu từ đấu giá quỹ đất trên địa bàn tỉnh. Nếu nguồn thu giảm hoặc không tăng, có thể hiểu những thành tố tạo nên nguồn thu gặp những khó khăn nhất định; và có thể chưa xuất hiện những nhân tố mới để tăng thu cho ngân sách.

Đi sâu vào phân tích cơ cấu nguồn thu ngân sách, có ba nguồn thu quan trọng nhất, đó là thu từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh và từ nguồn sử dụng đất. Mỗi nguồn từ hơn 1.000 tỷ đồng trở lên, trong đó vượt trội là khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài: 2.020 tỷ đồng.

Như trên đã nói, nguồn thu ngân sách nhiều nhất là từ khu vực FDI. Trong năm 2018 có 7 dự án cấp mới, trong đó có 2 dự án điều chỉnh tăng vốn với số vốn đăng ký hơn 1,16 tỷ USD. Có thể những dự án này không tạo ra ngay nguồn thu trong năm 2019, nhưng về lâu dài nó sẽ tạo ra nguồn thu cho ngân sách lớn hơn. Năm 2018 khu vực kinh tế này là khu vực duy nhất đạt dự toán nhưng cũng chỉ tăng nhẹ (1,5%). Số còn lại từ các khu vực khác phần lớn đều không đạt dự toán và tăng thu so với năm trước cũng không nhiều.

Ví dụ như nguồn thu từ doanh nghiệp quốc doanh Trung ương chỉ bằng gần 70% dự toán, con số tuyệt đối đạt rất nhỏ (190 tỷ đồng). Tương tự, khu vực doanh nghiệp nhà nước địa phương bằng 88% dự toán, số thu tuyệt đối là 220 tỷ đồng. Khu vực kinh tế ngoài quốc doanh chỉ đạt 90,7% dự toán, số thu tuyệt đối là 1.095 tỷ đồng. Có lẽ nguồn thu mang tính đột phá nhất là từ thu tiền sử dụng đất, vượt đến gần 56% so với dự toán, với số thu là 1.060 tỷ đồng. Con số thực thu tăng nhiều như vậy so với dự ước có lẽ là do việc đánh giá tình hình thị trường không chuẩn xác. Có thể nói 2018 là một năm tình hình thị trường bất động sản có nhiều khởi sắc, hàng loạt dự án bất động sản ra đời và tỷ lệ giao dịch thành công cao.

Số thu ngân sách năm 2019 dự ước thấp hơn so với năm 2018 (thực thu), có thể những nhà lập dự toán ngân sách đắn đo. Sự tiếp tục khởi sắc của bất động sản chưa hẳn “vắt qua” năm 2019 chăng? Con số dự toán thu chỉ “dám” đưa ra là 840 tỷ đồng, so với con số thực thu của năm 2018 là 1.060 tỷ đồng.

Một yếu tố nữa làm cho dự đoán nguồn thu không tăng là nguồn thu nội địa những năm gần đây tăng thấp (năm 2018 chỉ tăng 3% so với năm 2017) nhưng đây lại là khu vực có nguồn thu nhiều nhất. Hoạt động của các doanh nghiệp chưa có nhiều khởi sắc và việc có đến hơn 300 doanh nghiệp tạm ngưng hoạt động và giải thể có thể là những yếu tố ảnh hưởng? Khu vực FDI tạo ra nguồn thu hơn 2.000 tỷ đồng năm 2018 nhưng bước sang năm 2019 cũng chỉ “dè dặt” ghi thu thêm chừng 80 tỷ đồng và đánh giá là khu vực tiềm ẩn những nhân tố khó lường, có thể hiểu là tính ổn định không cao.

Nguồn thu thì không tăng nhiều nhưng nguồn chi thì không giảm được. Trong cơ cấu chi ngân sách có những nguồn chính là chi thường xuyên, chi cho đầu tư phát triển và chi trả nợ. Chi thường xuyên thường chiếm một tỷ lệ lớn trong cơ cấu chi. Ví dụ như  năm 2018, Thừa Thiên Huế tổng chi ngân sách là hơn 9.462 tỷ đồng thì chi thường xuyên chiếm 6.186 tỷ đồng.

Chúng ta cũng nhìn thấy rằng, mức chênh lệch giữa thu và chi ngày càng dãn ra. Ví dụ như năm 2018, mức chi ngân sách cao hơn mức thu là 2.126,7 tỷ đồng thì dự ước sang năm 2019 là 2.907 tỷ đồng. Số tiền này là từ đâu ra? Một phần lớn trong số ấy là từ cân đối ngân sách từ Trung ương.

Bài: NGUYÊN LÊ - Ảnh: LINH ĐAN