Sau thanh trà Thủy Biều, chuối già lùn A Lưới, rau má Quảng Thọ, mướp đắng Thủy Dương, gạo thơm Thủy Thanh..., Thừa Thiên Huế đã có thêm đặc sản nông nghiệp danh tiếng, cho thấy tiềm năng của tỉnh về phát triển thương hiệu nông đặc sản có sức cạnh tranh.

Có tiềm năng, sản phẩm nhiều, phong phú nhưng một trăn trở lớn là trên cái nền phong phú, đa dạng ấy, đến nay, nông sản của Huế chưa có mặt hàng nào xuất khẩu, tạo giá trị hàng hóa lớn có tính đột phá. 

Về nguyên nhân nông sản “trắng” xuất khẩu, trong bài viết "Nông sản chưa vượt đường biên" đăng trên Báo Thừa Thiên Huế mới đây, lãnh đạo Chi cục Quản lý Chất lượng nông lâm thủy sản tỉnh cho biết, khó về vùng nguyên liệu, công nghệ chế biến, tư duy sản xuất của người dân và yếu tố thời tiết là trở ngại khiến nông sản Huế không thể vươn tầm.

Tuy nhiên, theo Tiến sĩ, nhà nông học Lê Tiến Dũng, để đánh thức tiềm năng xuất khẩu nông sản Thừa Thiên Huế, trước tiên cần sự đầu tư cho sản phẩm chủ lực. Chỉ chọn một hoặc hai loại để đầu tư sâu như nghiên cứu nguồn gen, công nghệ sản xuất, chế biến, nhân rộng vùng nguyên liệu, đảm bảo có số lượng sản phẩm lớn cung ứng cho thị trường.

Nhìn rộng ra các tỉnh, một số địa phương đã tìm được sản phẩm nông nghiệp chủ lực. Như quả vải Lục Ngạn của Bắc Giang, quả xoài Cát Chu của Đồng Tháp, quả na (mãng cầu) của Lạng Sơn... Để trở thành đặc sản chủ lực, ba loại cây trái này được đầu tư diện tích lớn, áp dụng khoa học kỹ thuật, mở rộng thị trường...

Đến nay, tại huyện Lục Ngạn, đã có trên 15.000 ha trồng vải, rải khắp các xã, mỗi mùa thu hút hàng trăm thương nhân thu mua. Đồng Tháp cũng đã phát triển vùng nguyên liệu xoài lớn nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long với gần 10.000 ha. Sản lượng xoài hàng năm đạt 100.000 tấn, tập trung chủ yếu ở huyện Cao Lãnh. Bình quân mỗi tháng, có từ 100 - 200 tấn xoài xuất khẩu đến Nhật Bản, Hàn Quốc, Hồng Kông, New Zealand. Hay quả na của tỉnh Lạng Sơn cũng được tập trung phát triển tại huyện Chi Lăng với điện tích hiện có lên đến 1.600 ha, mỗi năm thu về hơn 600 tỷ đồng.

Trở lại đặc sản trong tỉnh. Cũng như quả na Chi Lăng, quả thanh trà Thủy Biều được công nhận là một trong 50 loại trái cây đặc sản của Việt Nam. Tiếng đã có, điều kiện phát triển cũng có, nhưng đến nay, qui mô trồng thanh trà vẫn nhỏ lẻ, chưa đến 300 ha, trong đó ở Thủy Biều (TP.Huế) khoảng trên dưới 200ha và tại  xã Hương Vân (TX.Hương Trà) khoảng 120 ha. Tương tự, diện tích chuối già lùn - cây đặc sản của huyện A Lưới vừa được đưa vào tiêu thụ tại hệ thống siêu thị Big C- cũng chỉ mới có khoảng 116 ha. Trong khi cam Nam Đông hiện cả huyện mới có 130 ha.

Được biết, ở Lạng Sơn, cây na được trồng trên những vùng núi đá vôi cheo leo, hiểm trở. Để thu hoạch, đưa sản phẩm về chân núi, phải đầu tư ròng rọc để vận chuyển. Có lẽ, để có 1.600 ha na cho doanh thu 600 tỷ mỗi năm, hành trình xây dựng sản phẩm chủ lực ở đây cũng không ít khó khăn, thách thức.

Nhưng nói như TS.Lê Tiến Dũng, dù rất khó nhưng mấu chốt để đánh thức tiềm năng xuất khẩu nông sản của Huế là cần xác định và đầu tư cho sản phẩm chủ lực để tập trung nguồn lực, quy hoạch diện tích, tập trung vốn, kỹ thuật, chiến lược thị trường...

Đây là bài toán khó đặt ra cho ngành nông nghiệp và lãnh đạo địa phương để những đặc sản danh tiếng như thanh trà Thủy Biều, chuối già lùn A Lưới, cam Nam Đông... có thể lớn mạnh về diện tích, sản lượng, doanh thu...như quả na, quả xoài...

Kim Oanh