Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc. (Ảnh: Trọng Đạt/TTXVN)
Chuyến tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 35 và các Hội nghị liên quan của Thủ tướng Chính phủ nhằm góp phần thắt chặt và củng cố tinh thần đoàn kết ASEAN, phát huy vai trò trung tâm của Hiệp hội, mở rộng và làm sâu sắc quan hệ với các đối tác trong khu vực, kiến tạo môi trường thuận lợi cho phát triển bền vững của từng nước cũng như cả khu vực.
Chuyến thăm cũng nhằm nâng cao hình ảnh một đất nước Việt Nam tiếp tục đổi mới, tham gia chủ động, tích cực và có trách nhiệm vào các nội dung hợp tác khu vực, từ đó bảo vệ hiệu quả các lợi ích của Việt Nam.
Tăng cường quan hệ đối tác vì sự bền vững
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập ngày 8/8/1967 và chính thức trở thành Cộng đồng vào ngày 31/12/2015 với mục tiêu trở thành một Cộng đồng "gắn kết về chính trị, liên kết về kinh tế, chia sẻ các trách nhiệm xã hội, hướng tới người dân, lấy người dân làm trung tâm", trên nền tảng pháp lý là Hiến chương ASEAN và Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025.
Bên cạnh đó, ASEAN cũng phát huy vai trò trung tâm trong một trật tự khu vực mở, minh bạch và dựa trên luật lệ, nhằm mục tiêu duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển tại khu vực.
Năm 2019, ASEAN tiếp tục đẩy mạnh hợp tác và liên kết dưới tinh thần chủ đề "Thúc đẩy quan hệ đối tác vì sự bền vững" với mục tiêu gia tăng tính bền vững trên cả 3 trụ cột Cộng đồng ASEAN, gắn kết các mục tiêu phát triển của ASEAN với các mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc.
ASEAN mong muốn đẩy mạnh quan hệ đối tác, mở rộng kết nối và tăng cường vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực, nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng của ASEAN trước các biến động của tình hình, tranh thủ thời cơ của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4...
Năm 2019, ASEAN nỗ lực thực hiện các ưu tiên về chính trị-an ninh, nâng cao năng lực xử lý các thách thức an ninh như khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia và an ninh mạng; tăng năng lực ngoại giao phòng ngừa, thúc đẩy hợp tác quản lý biên giới, hợp tác biển, hợp tác ngoại giao và quốc phòng, an ninh bền vững...
Về kinh tế, ASEAN tập trung vào số hóa, thích ứng với Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, tăng cường kết nối, thuận lợi hóa thương mại, dịch vụ, đầu tư, phát triển kinh tế bền vững, hoàn tất đàm phán Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), gắn kết các sáng kiến kết nối trong khu vực.
Về văn hóa-Xã hội, ASEAN thúc đẩy hợp tác hướng đến người dân và đảm bảo an ninh con người thông qua các chương trình hợp tác về phúc lợi xã hội, ứng phó thiên tai khẩn cấp, thúc đẩy giáo dục suốt đời, đề cao bản sắc văn hóa ASEAN, gắn kết các tầng lớp nhân dân cả trong và ngoài khu vực...
Về quan hệ đối ngoại, ASEAN tiếp tục triển khai chính sách đối ngoại rộng mở, nỗ lực duy trì quan hệ cân bằng với các đối tác, chủ động củng cố các cơ chế do ASEAN chủ trì, đóng góp tăng cường cấu trúc khu vực mở, minh bạch, dựa trên luật lệ với ASEAN đóng vai trò trung tâm.
Các Đối tác tiếp tục coi trọng vai trò trung tâm của ASEAN, cam kết hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng, thúc đẩy kết nối, tôn trọng Luật pháp quốc tế trong hợp tác ứng phó với các thách thức đối với an ninh, hòa bình khu vực. Đến nay đã có 91 nước cử Đại sứ tại ASEAN và 53 Ủy ban ASEAN tại nước thứ ba đi vào hoạt động.
Nhiều đóng góp cho sự phát triển của ASEAN
Kể từ khi chính thức gia nhập ASEAN ngày 28/7/1995, Việt Nam đã có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển và lớn mạnh của ASEAN. Việt Nam tích cực đóng góp thúc đẩy quá trình mở rộng và hoàn tất ý tưởng ASEAN bao gồm 10 quốc gia ở Đông Nam Á.
Việt Nam phối hợp cùng các nước thành viên xây dựng những định hướng, quyết sách quan trọng của ASEAN như: Tầm nhìn ASEAN 2020 và Tầm nhìn ASEAN 2025; Chương trình hành động Hà Nội; Tuyên bố Hòa hợp ASEAN II hình thành Cộng đồng ASEAN; Hiến chương ASEAN; Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN (2009-2015); Kế hoạch tổng thể Kết nối ASEAN (MPAC) và Sáng kiến hội nhập ASEAN (IAI) về thu hẹp khoảng cách phát triển...
Việt Nam cũng đảm nhiệm thành công các nhiệm vụ luân phiên quan trọng trong ASEAN như: Chủ nhà Hội nghị Cấp cao ASEAN 6, Chủ tịch Ủy ban Thường trực ASEAN (2000-2001), nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2010, điều phối tích cực quan hệ giữa ASEAN với các Đối tác quan trọng như Mỹ, Nga, Liên minh châu Âu (EU), Ấn Độ và Nhật Bản; đóng góp quan trọng vào quá trình hình thành, mở rộng và củng cố các thể chế do ASEAN chủ trì.
Bên cạnh đó, Việt Nam luôn đề cao đoàn kết, thống nhất trong ASEAN, xây dựng và phát huy giá trị các công cụ và cơ chế bảo đảm an ninh khu vực, thúc đẩy xây dựng lòng tin và chia sẻ các chuẩn mực ứng xử trong khu vực, củng cố vai trò trung tâm của ASEAN thông qua các cơ chế, diễn đàn do ASEAN chủ trì, tích cực đóng góp vào các nỗ lực chung của ASEAN ứng phó với các vấn đề tác động đến hòa bình, an ninh khu vực, trong đó có vấn đề Biển Đông.
Việt Nam tích cực đi đầu trong hội nhập kinh tế khu vực, là một trong hai nước có tỷ lệ thực hiện cao nhất các cam kết trong kế hoạch tổng thể xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) với 95,5%, đứng thứ hai sau Singapore.
Việt Nam cũng tích cực tham gia thúc đẩy xây dựng, triển khai các thỏa thuận hợp tác kinh tế nội khối và giữa ASEAN với các Đối tác; đóng góp các sáng kiến hợp tác trên các lĩnh vực như hỗ trợ các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ; thuận lợi thương mại, phát triển thương mại điện tử, tăng cường kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN.
Việt Nam tích cực tham gia và đề xuất những sáng kiến hợp tác thiết thực hướng tới người dân, trong đó có các nội dung về phúc lợi xã hội, hỗ trợ các đối tượng yếu thế, giáo dục, y tế, phòng chống dịch bệnh, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu… đồng thời tích cực đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá về ASEAN trong người dân.
Theo luân phiên, Việt Nam sẽ đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN vào năm 2020, năm bản lề trong triển khai kế hoạch hiện thực hóa Tầm nhìn ASEAN 2025 và cũng là dịp kỷ niệm tròn 25 năm Việt Nam gia nhập ASEAN.
Từ tháng 8/2018, Việt Nam đã tiếp nhận vai trò điều phối quan hệ ASEAN-Nhật Bản và tháng 6/2019, vừa tổ chức thành công Diễn đàn ASEAN-Nhật Bản, Ngày ASEAN-Nhật Bản tại Hà Nội.
Hiện nay, Việt Nam đang tích cực trao đổi nội bộ cũng như tham vấn các nước ASEAN và các Đối tác để xây dựng chủ đề, các ưu tiên và sáng kiến cho Năm Chủ tịch ASEAN 2020.
Theo đó, chủ đề và các ưu tiên của Năm Chủ tịch ASEAN 2020 sẽ bảo đảm nhất quán với các ưu tiên ASEAN trong giai đoạn hiện nay, đồng thời tiếp nối ưu tiên của các năm Chủ tịch trước đây, tập trung vào thúc đẩy gắn kết nội khối và khả năng thích ứng của ASEAN trước những biến động của thời cuộc.
Thúc đẩy tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN
Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 35 và các Cấp cao liên quan, với sự tham dự của Lãnh đạo 10 nước ASEAN, các Đối tác của ASEAN (Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Australia, New Zealand, Mỹ, Liên bang Nga) và Tổng Thư ký Liên hợp quốc sẽ diễn ra tại Bangkok, Thái Lan, từ ngày 2-4/11/2019.
Trước đó, từ ngày 30/10-2/11/2019 sẽ diễn ra các cuộc họp trù bị cấp Bộ trưởng, Quan chức cao cấp (SOM) các trụ cột Cộng đồng (Chính trị-An ninh, Kinh tế và Văn hóa-Xã hội) và Ủy ban các đại diện thường trực ASEAN. Sau Lễ bế mạc Hội nghị sẽ diễn ra Lễ bàn giao chức Chủ tịch ASEAN 2020 cho Việt Nam.
Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 35 và các Hội nghị liên quan tập trung thảo luận về nhiều vấn đề như: các biện pháp thúc đẩy tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, triển khai hiệu quả các Kế hoạch tổng thể Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025; các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm..
Các đại biểu cũng sẽ đánh giá kết quả thực hiện và thảo luận các biện pháp tiếp tục triển khai "Tuyên bố Tầm nhìn Lãnh đạo ASEAN về Tăng cường quan hệ đối tác vì sự bền vững" (thông qua tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 34 diễn ra hồi đầu năm 2019); thực hiện các ưu tiên năm 2019 theo tinh thần chủ đề “Tăng cường quan hệ đối tác vì sự bền vững”, đồng thời định hướng cho ASEAN trong các năm tiếp theo.
Hội nghị lần này cũng trao đổi thúc đẩy quan hệ sâu rộng, cùng có lợi với các Đối tác; kiểm điểm việc thực hiện các Kế hoạch hành động giữa ASEAN và đối tác đã thông qua và huy động sự hỗ trợ của các Đối tác đối với tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.
ASEAN nỗ lực tăng cường vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực đang định hình, trong đó có thúc đẩy các khả năng hợp tác ứng phó với các biến động của kinh tế thế giới, thích ứng với Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, giải quyết các thách thức toàn cầu như môi trường, biến đổi khí hậu, chống khủng bố, chống tội phạm xuyên quốc gia, an ninh mạng...
Tại Lễ chuyển giao vai trò Chủ tịch ASEAN từ Thái Lan sang Việt Nam, Thủ tướng chính phủ Nguyễn Xuân Phúc sẽ có phát biểu giới thiệu về Chủ đề, một số định hướng lớn của Việt Nam trong năm ASEAN 2020.
Việt Nam tham gia Hội nghị Hội đồng cộng đồng kinh tế ASEAN lần thứ 18. Ảnh: Ngọc Quang/TTXVN
Theo Vietnam+