“Đại công trường” sông Bồ “nhộn nhịp” trở lại

Bất an & giận dữ

Khoảng 7h tối 11/1, hàng chục người dân thuộc tổ dân phố Lại Bằng 2 (P. Hương Vân - TX. Hương Trà) tập trung trên bờ sông Bồ, vừa rọi đèn pin, vừa la hét, huyên náo cả một vùng.

Phía dưới sông, nơi ánh đèn là 2 chiếc thuyền máy, một chiếc mang số 32, chở khoảng 60m3 cát đang chuyển cát sang thuyền kế bên. Tuy nhiên, chừng 30 phút sau, nghe âm thanh trên bờ ngày càng giận dữ, tất cả người trên thuyền 32 sang thuyền bên cạnh và vội rời đi, bỏ lại thuyền 32 cùng lượng cát còn lại trên thuyền.

Bà con của TDP Lại Bằng 2 (Hương Vân - Hương Trà) và thôn Sơn Bồ (Phong Sơn - Phong Điền) có mặt trên thuyền 32 tối 11/1

Khi hàng chục người dân Lại Bằng 2 chèo ghe tiếp cận thuyền 32, một lúc sau, hai, ba thuyền chở hàng chục người dân thôn Sơn Bồ (xã Phong Sơn) bên kia sông cũng kéo sang. “Không kể là địa phận xã mô, phường mô, cứ thấy hút trộm cát, sạn là tụi tui đẩy đuổi hoặc giữ lại chờ lực lượng chức năng đến giải quyết chơ không phân biệt chi hết. Bên kia mà sạt thì chẳng mấy lúc bên ni cũng rứa”, anh T. – người dân thôn Sơn Bồ nói.

Ông Trần Văn Hòa – Bí thư Chi bộ - Tổ trưởng Tổ dân phố Lại Bằng 2 cho biết, khoảng 4h chiều cùng ngày, ông cùng lực lượng công an phường Hương Vân có đến kiểm tra, những người trên thuyền 32 đã xuất trình giấy tờ chứng minh số cát trên thuyền là hợp pháp. Do bị mắc cạn nên xin được đậu lại, khi nào sang cát xong sẽ rời đi.

Đến chiều 12/1, ông Châu Văn An – Chủ tịch UBND P. Hương Vân thông tin, lực lượng công an, chính quyền phường hiện vẫn đang xác minh thuyền 32 bị mắc cạn thật hay giả bị mắc cạn để hút trộm cát.

Tình huống nói trên sẽ được lực lượng chức năng xác định cụ thể. Điều đáng nói, những phản ứng nh­ư đã nêu của người dân Hương Vân và Phong Sơn tối 11/1 không phải tự nhiên mà có.

Cảnh "nhộn nhịp" phía thượng nguồn sông Bồ sáng 12/1

Căn nguyên là do nạn khai thác cát trái phép khu vực sông Bồ, sát chân thủy điện Hương Điền (TX. Hương Trà) kéo dài đến gần cầu An Lỗ - ngang qua phường Hương Vân (TX. Hương Trà) và Phong Sơn, Phong An – 2 xã của huyện Phong Điền – đã và đang “nhộn nhịp” trở lại, khiến người dân sinh sống hai bên bờ sông luôn trong tình cảnh tài sản, tính mạng bị đe dọa bất cứ lúc nào.

Thời điểm cuối năm 2018, những đối tượng hút trộm cát, sạn trái phép ở hai thôn Đông Dạ, Hiền Sĩ (Phong Điền) một khi thấy “động” hoặc bị dân đẩy đuổi thì chỉ cần di chuyển một đoạn ngắn là có thể qua địa phận thôn Long Khê của TX. Hương Trà và điềm nhiên vươn vòi hút tiếp. Thậm chí khi bị người dân Hiền Sĩ soi đèn đẩy đuổi, những đối tượng này dùng đèn soi ngược trở lại và hút trộm tiếp.

Không ngại hút sát bờ

“Sau phản ánh của Thừa Thiên Huế Online ngày 29/12/2018 qua phóng sự “Trắng đêm theo dõi trộm cát” ở địa phận xã Phong Sơn, kèm theo đó là sự vào cuộc của lực lượng chức năng nên tình trạng này đã giảm. Nhưng gần đây, những đối tượng khai thác cát, sạn trái phép di chuyển lên thượng nguồn (sát chân thủy điện Hương Điền) hành nghề. Có khi lên đến khoảng 70 chiếc khiến tình trạng sạt lở 2 bên bờ sông Bồ thuộc địa phận xã Phong Sơn và phường Hương Vân ngày càng nghiêm trọng”, anh Ng. – người dân thôn Sơn Bồ (xã Phong Sơn) lo lắng.

Người dân mong được giấc ngủ sâu để sáng mai dậy sớm lo đồng áng, nhưng giờ chẳng mấy ai ngủ được bởi cứ tầm 1-2h sáng, có lúc 4-5h sáng cả một khúc sông Bồ ầm ầm tiếng thuyền máy, tiếng hút cát, sạn cho đến 7-8h sáng mới ngưng. “Một thuyền ít lắm hút 30m3 cát, sạn, mỗi ngày làm vài ba chuyến. Khúc sông nhỏ mà mấy chục thuyền bu vào thì có đá cũng lở chớ đừng nói chi đất”, anh VT. nói.

Thượng nguồn tan hoang

Xác thực những phản ánh của người dân thôn Sơn Bồ, 4h30 sáng 12/1, đã nghe lác đác tiếng thuyền máy từ phía hạ nguồn sông Bồ, và đến 5h30, ngang khu vực thôn Sơn Bồ, tiếng máy nổ càng lúc càng dày đặc. Lúc này, anh VT. nhanh chóng xuống thuyền chở nhóm phóng viên và anh T. ngược lên thượng nguồn để mục sở thị tình trạng khai thác trái phép khiến hàng trăm hộ dân sống hai bên sông Bồ lâm vào cảnh bị đe dọa đến tài sản, tính mạng bất cứ khi nào.

Đoạn sạt lở dài hàng chục mét phía địa phận xã Phong Sơn

Từ nhà anh VT. ngược lên thượng nguồn chừng 10 phút, đã thấy một chiếc thuyền đang ầm ầm hút cát nằm ngoài khu vực mỏ được cấp phép của Công ty TNHH MTV Tuấn Hải. Đi thêm đoạn ngắn, cảnh tượng sạt lở tan hoang hai bên bờ sông Bồ xuất hiện càng dày đặc, đi kèm là hàng chục thuyền máy, xà lan, có thuyền dùng sơn che mờ biển số, trọng tải 30m3 trở lên thi nhau cắm vòi hút cát, sạn cả ở trong lẫn ngoài khu vực mỏ của Công ty TNHH MTV Tuấn Hải, có thuyền táo tợn hút sát bờ sông, khiến một đoạn sông Bồ chốc lát đã đục ngầu.

Không chỉ đứng yên để hút cát, sạn, những đối tượng khai thác trái phép còn sử dụng chiêu thức hút kiểu giã cào (vừa di chuyển vừa hút). “Cách này rất dễ qua mặt người dân khi họ cứ nghĩ lúc hút là phải đậu thuyền một chỗ. Nhiều lúc, những đối tượng sử dụng phương thức hút giã cào còn liều lĩnh đi sát hai bên bờ càn quét khiến tình trạng sạt lở ngày càng lan rộng”, anh T. bức xúc.

Xà lan hút kiểu giã cào 

Ngoài hút trộm kiểu “truyền thống” và giã cào, những đối tượng dùng ghe nhỏ, tải trọng tầm 10m3 để “xúc bộ” (lên hẳn bờ, xúc cát bằng xẻng, cuốc) cũng “góp phần” khiến những lũy tre, rừng keo tràm, ruộng nương ngày càng bị ngoạm sâu, và mất hút dưới lòng sông. Cũng từ việc tàn phá tài nguyên khủng khiếp như thế này, hai bờ sông Bồ đã xuất hiện không ít hàm ếch “khủng”, có nơi kéo dài hàng chục mét, có nơi ăn sâu, tách bờ thành hai với vết nứt đến 7-8m, nhìn từ xa cũng đủ rùng mình.

Một ghe xúc bộ thản nhiên di chuyển trên sông

Bên cạnh do khai thác trái phép, người dân còn nghi ngờ Công ty TNHH MTV Tuấn Hải khai thác quá độ sâu quy định. “Đề nghị chính quyền 2 địa phương sớm nhanh chóng cử cán bộ chuyên môn đi đo đạc. Nếu khai thác đúng quy định thì công bố để bà con phần nào yên tâm”, anh VT. bày tỏ.

Clip thượng nguồn sông Bồ sáng 12/1

Chiều 12/1, ông Châu Văn An – Chủ tịch UBND phường Hương Vân (TX. Hương Trà) thừa nhận, đoạn sông Bồ thuộc địa phận phường, nhất là khu vực thượng nguồn, tình trạng khai thác cát, sạn trái phép dẫn đến sạt lở vẫn diễn ra. “Anh em cũng có đi tuần tra, nhưng quả thật không thể thường xuyên. Hiện công an phường đã có kế hoạch phối hợp cùng công an TX. Hương Trà tiếp tục tăng cường tuần tra, đẩy đuổi nạn khai thác cát, sạn trái phép”.

Phía địa phận phường Hương Vân tình trạng sạt lở khiến người dân lo lắng

Về phản ánh của bà con liên quan đến việc Công ty TNHH MTV Tuấn Hải khai thác quá độ sâu cho phép, tuần tới chúng tôi sẽ cử người tiến hành xác minh, đo đạc, ông Châu Văn An hứa.

Cũng trong chiều 12/1, ông Trịnh Đức Hùng – Chủ tịch UBND huyện Phong Điền cho biết đã cho lực lượng mai phục 24/24 cách đây 5 ngày. “Ngày 11/1, tôi đã chỉ đạo anh em công an không về, ở lại trên đó 24/24. Anh em công an có đưa tôi danh sách trực”. Tuy nhiên, từ phản ánh của nhóm phóng viên sau chuyến thực địa sáng sớm cùng ngày khi tình trạng khai thác trái phép vẫn rầm rộ và không thấy bóng dáng lực lượng chức năng huyện Phong Điền, ông Hùng nói sẽ cho kiểm tra lại và tối 12/1, sẽ chỉ đạo xã Phong Sơn tăng cường lực lượng đẩy đuổi "sa tặc".

“Với tình hình sạt lở nặng như hiện nay, huyện đã làm văn bản, sắp tới sẽ đề xuất lên UBND tỉnh, trong năm 2019 ưu tiên đầu tư xây bờ kè đoạn sạt lở phía thượng nguồn sông Bồ, khu vực xã Phong Sơn mà Báo Thừa Thiên Huế phản ánh”, ông Hùng cho biết.

Điểm tập kết cát, sạn trái phép tại xã Phong Sơn vẫn hoạt động vào sáng 12/1 

Trước đó, ông Trịnh Xuân Nhân – Phó Chủ tịch UBND xã Phong Sơn cho biết xã đã đình chỉ hoạt động 2 bãi tập kết cát, sạn nằm ngoài quy hoạch tại thôn Cổ Bi 1 vào ngày 30/9/2018, và hiện, toàn xã chỉ còn 1 điểm tập kết của ông Phan Ngọc Tuấn ở thôn Cổ Bi 2. Tuy nhiên, cũng trong sáng 12/1, nhóm phóng viên vẫn ghi nhận hình ảnh điểm tập kết mà ông Nhân cho biết đã đình chỉ vẫn hoạt động.

Hàn Đăng (thực hiện)