Ông Vũ Chiến Thắng phát biểu tại một hội nghị. Ảnh: Quốc Việt/TTXVN
Hội nghị do Thứ trưởng Nội vụ Vũ Chiến Thắng và Phó trưởng ban Dân vận Trung ương Triệu Tài Vinh chủ trì.
Theo bà Thang Thị Hạnh, để bảo đảm ổn định cho các hội có tính chất đặc thù hoạt động, tránh xáo trộn; Bộ Nội vụ đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ hàng năm vẫn giao biên chế cho các hội có tính chất đặc thù hoạt động trong phạm vi cả nước là 686 biên chế. Con số này được giữ ổn định từ năm 2015 đến nay. Đối với việc giao biên chế hoặc định biên cho hội có tính chất đặc thù tại địa phương thuộc thẩm quyền của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Trong văn bản thẩm định số lượng người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập hàng năm đối với các địa phương, Bộ Nội vụ đã đề nghị các địa phương tách biên chế hội có tính chất đặc thù thành một mục riêng để quản lý.
Các hội không được công nhận là hội có tính chất đặc thù hoạt động theo nguyên tắc tự chủ, tự quản, tự trang trải, kinh phí hoạt động. Đến nay, có trên 30% hội có trụ sở do Nhà nước hỗ trợ, 10% thuê và 3% tự có trụ sở; còn lại các hội mượn nhà của hội viên làm trụ sở. Trong quá trình hoạt động, các hội được Nhà nước hỗ trợ kinh phí, điều kiện hoạt động khi thực hiện nhiệm vụ được giao theo quy định tại Thông tư số 01/2011/TT-BTC ngày 06/01/2011 của Bộ Tài chính.
Tổng số quỹ tính đến hết năm 2021 là 2.950 quỹ, trong đó số quỹ hoạt động phạm vi hoạt động toàn quốc hoặc liên tỉnh là 85 quỹ (năm 2021, Bộ Nội vụ cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ 8 quỹ); số quỹ hoạt động trong phạm vi tỉnh là 2.865 quỹ (năm 2021, UBND cấp tỉnh cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ 12 quỹ).
Trong năm 2021, theo số liệu báo cáo của 58/85 quỹ xã hội, quỹ từ thiện có phạm vi hoạt động toàn quốc hoặc liên tỉnh, tổng nguồn thu là trên 3.468 tỷ đồng, tổng khoản chi là trên 2.425 tỷ đồng.
Đánh giá của Bộ Nội vụ cho thấy, thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã kịp thời đề ra các chủ trương và ban hành các văn bản nhằm đảm bảo công tác quản lý nhà nước về hội, quỹ, tạo điều kiện cho các hội, quỹ hoạt động, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Các cơ quan nhà nước có thẩm quyền triển khai tốt công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, pháp luật cho hội, quỹ và tầng lớp nhân dân, hội viên, quần chúng biết và thực hiện; đã quan tâm, hướng dẫn, tạo điều kiện hỗ trợ về cơ sở vật chất, tài chính cho các hội tổ chức và hoạt động theo đúng quy định của pháp luật; tạo điều kiện cho các hội, quỹ phát huy tinh thần chủ động, hoạt động có hiệu quả, đáp ứng được nguyện vọng ngày càng đa dạng, phong phú của Nhân dân.
Công tác quản lý nhà nước đối với hội, quỹ được tăng cường nhằm bảo đảm các hội, quỹ thành lập đúng quy định, hoạt động theo điều lệ, chủ động hướng dẫn hoạt động hội, quỹ đi vào nề nếp, đúng hướng. Các cơ quan nhà nước đã phối hợp và hướng dẫn các hội, quỹ hoạt động đúng pháp luật, điều lệ. Bộ Nội vụ, UBND cấp tỉnh đã tiến hành sơ kết, tổng kết đánh giá công tác quản lý nhà nước về hội, quỹ. Công tác thanh tra, kiểm tra đã có tác dụng nhắc nhở hội, quỹ hoạt động đúng Điều lệ, đúng hướng và theo quy định của pháp luật.
Một số bộ, ngành đã tích cực định hướng, tạo điều kiện hỗ trợ hội, quỹ hoạt động, tham gia cung ứng dịch vụ công; thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học, tham gia xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật về hội, quỹ; tiếp thu ý kiến đóng góp của các hội, quỹ về lĩnh vực quản lý nhà nước có liên quan.
Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Kế hoạch đầu tư và các cơ quan liên quan đã phối hợp với Bộ Nội vụ thẩm định và phê duyệt viện trợ phi chính phủ nước ngoài; chú trọng phối hợp với Bộ Nội vụ trong việc kiểm tra tổ chức hoạt động của quỹ nhằm phòng ngừa các tổ chức nước ngoài thông qua việc tài trợ để phục vụ mục đích rửa tiền, tài trợ khủng bố, trốn thuế, xâm hại đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc; xâm hại đạo đức xã hội, thuần phong, mỹ tục và bản sắc văn hóa dân tộc.
Các hội đã thể hiện vai trò là cầu nối giữa hội viên với cơ quan nhà nước, quan tâm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hội viên, phát huy tốt vai trò tập hợp, đoàn kết đông đảo hội viên. Các hội do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ đã phát huy tốt vai trò, có nhiều đóng góp tích cực vào công cuộc xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội; từng bước đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, kiện toàn tổ chức bộ máy, thu hút, tập hợp được đông đảo hội viên tham gia vào các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội.
Cơ bản các quỹ tổ chức, hoạt động tuân thủ quy định pháp luật và điều lệ quỹ được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận; thực hiện chế độ tài chính, kế toán, chế độ báo cáo tình hình tổ chức, hoạt động, công khai khoản thu, chi, đóng góp của quỹ; thực hiện các quy định về phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố theo quy định của pháp luật. Các quỹ xã hội, quỹ từ thiện đã có những đóng góp thiết thực cho sự phát triển của đất nước, trong đảm bảo an sinh xã hội.
Tuy nhiên, bà Thang Thị Hạnh cũng chỉ ra rằng, các hội chưa chủ động trong tổ chức, hoạt động, một số hội còn xu hướng hành chính hóa hoạt động hội. Tổ chức và hoạt động của một số hội có xu hướng vụ lợi hóa, không tuân thủ nguyên tắc “không vì mục đích lợi nhuận”. Có hội mâu thuẫn trong nội bộ, dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện kéo dài, không tự giải quyết được.
Việc thể chế hóa chủ trương của Đảng về hội quần chúng còn chưa kịp thời. Sau 12 năm thực hiện Nghị định số 45/2010/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tổ chức, hoạt động và quản lý hội, đến nay đã phát sinh nhiều bất cập về cơ chế, chính sách đối với các hội được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ. Còn thiếu các chế tài xử lý khi các hội vi phạm pháp luật và điều lệ trong quá trình hoạt động. Chưa có quy định đình chỉ hoạt động của hội và thu hồi con dấu khi hội có mâu thuẫn nội bộ và vi phạm pháp luật.
Có quỹ hoạt chưa đảm bảo sự công khai, minh bạch về tài chính trong quá trình vận động, tiếp nhận tài trợ; có quỹ mâu thuẫn trong nội bộ, cá biệt còn lợi dụng tổ chức, hoạt động của quỹ nhằm mục đích có tính chất tư lợi.
Hiện nay, có xu hướng gia tăng đề nghị thành lập các quỹ lấy tên riêng của cá nhân, tổ chức nhằm mục đích vụ lợi hoặc sáng lập viên đều là người trong cùng gia đình đề nghị thành lập quỹ xã hội, quỹ từ thiện. Tuy nhiên Nghị định số 93/2019/NĐ-CP về tổ chức, hoạt động và quản lý nhà nước về quỹ xã hội, quỹ từ thiện chưa quy định về vấn đề này.
Một số quỹ hoạt động chưa phù hợp theo tôn chỉ, mục đích; còn có tình trạng quỹ mất đoàn kết trong nội bộ, đơn thư khiếu nại kéo dài; chưa có quy định cụ thể việc thực hiện kiểm toán độc lập về tài chính, tài sản của quỹ khi hội đồng quản lý quỹ hết nhiệm kỳ để đảm bảo hoạt động công khai, minh bạch.
Theo Bộ Nội vụ, nhu cầu thành lập hội, quỹ trong thời gian qua và sắp tới ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, nước ta đứng trước nhiều vấn đề mới, có cả những thuận lợi, thời cơ đan xen với những khó khăn, thách thức; hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước còn chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra. Hoạt động của một số hội, quỹ xã hội, quỹ từ thiện đã bộc lộ không ít yếu tố phức tạp, nhạy cảm liên quan đến an ninh chính trị, rửa tiền, tài trợ khủng bố, còn có thế lực thù địch thông qua việc tài trợ cho hội, quỹ để có hoạt động nhằm mục đích ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội của nước ta. Do đó cần thiết tăng cường quản lý, nâng cao chất lượng hoạt động của hội, quỹ trong giai đoạn hiện nay.
Nêu lên các giải pháp, Bộ Nội vụ cho rằng, cần giám sát chặt chẽ về tài chính hội, quỹ xã hội, quỹ từ thiện nhằm ngăn chặn các hoạt động rửa tiền, trốn thuế, nắm bắt được tình hình hoạt động, quan hệ với các nguồn tài trợ, ngăn chặn sự lợi dụng, can thiệp, chi phối của các thế lực thù địch, khủng bố. Phòng ngừa, ngăn chặn các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ nước ngoài lợi dụng tài trợ để tác động, nhằm mục đích xâm hại an ninh quốc gia, trật tự an toàn của xã hội. Cùng với đó, quản lý chặt chẽ hoạt động hợp tác quốc tế, việc liên kết với các đối tác nước ngoài; việc tham gia thành viên các tổ chức quốc tế.
Bộ Nội vụ đề nghị các địa phương quản lý tốt việc tổ chức hội nghị, hội thảo quốc tế; việc tiếp nhận tài trợ, viện trợ; việc thành lập pháp nhân trực thuộc, phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, đảm bảo an ninh trật tự đối với các hội, quỹ trên địa bàn. Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, điều lệ đối với các hội, quỹ, đảm bảo các hội, quỹ hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích. Đối với các hội, quỹ không thực hiện đúng Điều lệ và quy định của pháp luật thì áp dụng chế tài phù hợp, trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng thì giải thể.
Theo TTXVN