Vai trò của tổ chức công đoàn trong thực hiện chính sách BHXH trên địa bàn
Tính đến 31/12/2017, toàn tỉnh có 114.617 người tham gia BHXH bắt buộc, tăng 20,6% so với năm 2012 (95.469 người); có 1.588 người tham gia BHXH tự nguyện, tăng 166% so với năm 2012; có 103.712 người tham gia BHTN, tăng 25,51% so với năm 2012.
Trong năm 2017, Liên đoàn Lao động tỉnh đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra công tác thực hiện BHXH, BHYT, BHTN và hoạt công đoàn tại 14 đơn vị có sử dụng lao động trên địa bàn tỉnh; cử thành viên phối hợp, tham gia đoàn công tác liên ngành làm việc tại 9 doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, BHTN kéo dài với số tiền nợ lớn. Qua đó kiến nghị các đơn vị chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại, thực hiện truy thu, truy đóng và thu hồi các khoản chi không đúng quy định của pháp luật, thu hồi được trên 15 tỷ đồng tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN. Đồng thời kiến nghị Giám đốc BHXH tỉnh ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 7 đơn vị sử dụng lao động có hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật.
Lao động tại Công ty TNHH TMDV Hoàng Đức từng đình công vì đơn vị này chậm trả BHXH. Ảnh: L.T
Từ năm 2016 đến nay, Liên đoàn Lao động tỉnh đều xây dựng kế hoạch thực hiện giám sát hàng năm và phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh cũng như các cơ quan, đơn vị, tổ chức chính trị xã hội khác thực hiện giám sát, phản biện xã hội tại cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp với những nội dung có liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của tổ chức công đoàn.
Qua việc thực hiện giám sát, tổ chức công đoàn có thể phát hiện những tồn tại, hạn chế như tình trạng nợ và chậm đóng BHXH kéo dài của nhiều doanh nghiệp đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động khi chấm dứt hợp đồng lao động mà không chốt được sổ để hưởng trợ cấp thất nghiệp hoặc tiếp tục tham gia đóng tại đơn vị sử dụng lao động khác, hay nguyên nhân dẫn đến việc các hồ sơ bệnh án khám chữa bệnh vẫn còn bị xuất toán....Từ đó, Liên đoàn Lao động tỉnh đã tham mưu UBND tỉnh trong công tác quản lý nhà nước về BHXH, BHYT, BHTN.
Năm 2016, Liên đoàn Lao động tỉnh ban hành kế hoạch khởi kiện tranh chấp về BHXH, thành lập hội đồng chỉ đạo và thực hiện khởi kiện, tiếp nhận từ cơ quan BHXH các hồ sơ doanh nghiệp nợ BHXH với số tiền lớn, kéo dài, ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động... để tiến hành quy trình khởi kiện. Bằng nhiều hình thức như gửi các thông báo đến doanh nghiệp, làm việc trực tiếp với doanh nghiệp để nắm tình hình cũng như yêu cầu doanh nghiệp ký cam kết về lộ trình trả nợ để kịp thời giải quyết chế độ cho người lao động, theo dõi lộ trình trả nợ của doanh nghiệp để tiếp tục thực hiện các thủ tục khởi kiện ra tòa án khi có ủy quyền từ phía người lao động.
Năm 2017, Liên đoàn Lao động tỉnh đã thực hiện hồ sơ khởi kiện ra tòa án theo đơn ủy quyền của 31 lao động tại Công ty TNHH TMDV Hoàng Đức, sau đó đơn vị đã chuyển nộp số tiền 700 triệu đồng tiền nợ BHXH để chốt sổ BHXH cho người lao động. Tính đến 31/7/2018, có 7/68 doanh nghiệp có hồ sơ BHXH tỉnh đề nghị khởi kiện đã chuyển hết tiền nợ, thu được hơn 26,8 tỷ đồng trên 57,9 tỷ đồng tiền nợ và 14,9 tỷ đồng tiền phát sinh hàng tháng của các doanh nghiệp này.
Hệ thống công đoàn toàn tỉnh thường xuyên vận động, tuyên truyền các chính sách BHXH đến đoàn viên công đoàn và người lao động thông qua các hoạt động như “Tết sum vầy”, “Tháng công nhân”...
Tổ chức công đoàn góp phần tích cực trong thực hiện cải cách BHXH
Thời gian đến, các cấp công đoàn toàn tỉnh cần chú trọng một số nội dung sau:
Thứ nhất, tiếp tục tham gia góp ý, xây dựng, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật có liên quan đến cải cách chính sách BHXH bằng việc thu thập ý kiến góp ý, kiến nghị từ người lao động thông qua công đoàn cơ sở để góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về BHXH.
Thứ hai, tổ chức tuyên truyền, tập huấn những chính sách mới về cải cách BHXH như, quy định về điều kiện thời gian tham gia BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu theo hướng linh hoạt, điều chỉnh cách tính lương hưu theo nguyên tắc đóng – hưởng, công bằng, bình đẳng, chia sẻ và bền vững hay việc điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu theo lộ trình...
Người lao động luôn được Liên đoàn Lao động tỉnh bảo vệ quyền lợi về BHXH. Ảnh: LT
Thứ ba, công đoàn thường xuyên thực hiện như giao lưu truyền thông pháp luật lao động, phát tờ rơi, đăng tải các thông tin trên trang web của Liên đoàn Lao động tỉnh, mạng xã hội facebook “Công đoàn Huế”... Trong tháng 8/2018, Liên đoàn Lao động tỉnh đã tổ chức thí điểm “Chuyến xe công đoàn” cho công nhân lao động phải sử dụng xe buýt đi làm trên tuyến đường từ TP. Huế đến Khu công nghiệp Phong Điền; công nghiệp Phong Điền đến Quảng Trị và ngược lại, nhằm tuyên truyền các chính sách pháp luật đến người lao động nhanh nhất, đảm bảo hiệu quả mà không làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp.
Thứ tư, cần nâng cao hiệu quả giám sát, phản biện xã hội trong công tác quản lý thu nợ, giải quyết chi trả các chế độ BHXH, khám chữa bệnh BHYT, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT; tiếp nhận hồ sơ, trả kết quả và quản lý hồ sơ... tại cơ quan BHXH tỉnh và hệ thống các đơn vị trực thuộc.
Đứng trước những khó khăn, thách thức trong tình hình mới, Công đoàn Việt Nam nói chung và Công đoàn Thừa Thiên Huế nói riêng cần tập trung vào những vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, trong đó, tham gia tích cực vào cải cách các chính sách BHXH để BHXH là chỗ dựa đáng tin cậy không chỉ của người lao động mà còn cả toàn dân như mục tiêu mà Nghị quyết đã đặt ra: “Cải cách chính sách BHXH để BHXH thực sự là một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, từng bước mở rộng vững chắc diện bao phủ bảo hiểm xã hội, hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân. Phát triển hệ thống BHXH linh hoạt, đa dạng, đa tầng, hiện đại và hội nhập quốc tế theo nguyên tắc đóng – hưởng, công bằng, bình đẳng, chia sẻ và bền vững. Nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và phát triển hệ thống thực hiện chính sách BHXH tinh gọn, chuyên nghiệp, hiện đại, tin cậy và minh bạch”.
Nguyễn Khoa Hoài Hương