Cá tràu kho với tương măng
Về quê. Thằng em trai rủ: “Thôi hai anh em ra quán gần nhà làm cái lẩu cá tràu”. Gọi là quán cho sang chứ thực ra là một mái chái che tạm. Nhưng được cái, nằm ngay cạnh cánh đồng Cồn, gió trời lồng lộng, mùa hè ngồi ngay trước hiên vừa nhâm nhi vừa hưởng cái gió của cánh đồng lúa và sen đang nở rộ.
Thấy có khách, dì chủ quán vội vã kêu chồng làm hai con cá tràu còn mình rửa rau, chuẩn bị mấy thứ gia vị. Chưa đầy nửa tiếng đồng hồ một cái lẩu cá tràu đã được bày biện lên bàn. Thằng em nói: “Như mọi khi chú cho nhiều rau ngổ nghe, mà không khéo hôm ni phải thêm nhiều rau chơ ông anh tui khoái ăn rau lắm!”. Chú chủ quán cũng là người quen nên cười khà khà: “Ai chơ chú ni tui biết, cũng là dân quê mình mà”.
Lẩu cá tràu của quán ngọt lừ. Cái ngọt của cá tràu đồng mà theo lời chủ quán: “Quán của tui bán ít nên chỉ mua cá tràu đồng. Cá nuôi tui không chơi!”. Cái ngọt của mấy ngọn rau ngổ mà người sành ăn thì biết rau ngổ phải hái vào sáng sớm, khi mặt trời mới hé, sương còn đọng trên ngọn, vị mới ngọt; chứ hái chiều hôm trước thì rau chát, hái buổi trưa thì rau đắng. Mà hình như chẳng riêng chi rau ngổ, loại rau nào hái vào sáng sớm cũng ngon ?!
Nhấp một ngụm bia, thằng em bắt chuyện chủ quán: Chú ơi, không biết răng mà họ hay kêu “thằng cha nớ cá tràu lắm chớ có hay ho chi mô!”, rồi có khi thấy hai gã đàn ông cãi nhau, một người nói: “Mi đừng có cá tràu với tau!”… Chú chủ quán cười hề hề rỗi gãi gãi đầu: “Chịu à nghe, mấy chú đi đây đi đó nhiều phải biết hơn tui chơ. Hay là do loài cá tràu đồng nó xạo lắm. Bắt nó không phải dễ…”
Câu chuyện lại kéo tôi về ký ức tuổi thơ. Cá lóc là tên gọi phổ thông, còn quê mình gọi là cá tràu. Hồi trước, cá tràu sống đầy đồng, đi mô cũng gặp. Bọn con nít trong xóm khi mô thích là xuống chặn mấy rãnh ớt, rãnh môn, tát một chặp là thấy cá tràu. Cá tràu rất khôn ranh, tát đầu bờ ni nó càn bờ đầu kia để thoát thân nên phải có đứa tát nước, đứa còn lại đứng canh mới bắt được. Rồi sau mùa gặt, người ta tát mấy ô ruộng bắt từng thúng cá tràu, có khi ăn không hết phải phơi khô.
Không hiểu vì sao cá tràu ngày càng hiếm dần, cộng thêm môi trường rồi đánh bắt xung điện chi đó nên chừ cá tràu không còn dễ bắt như ngày trước. Chừ vô quán ngoài món lẩu, món nướng có thêm món cá tràu hấp bầu. Nhưng nghe nói toàn cá nuôi, chứ cá tràu đồng rất hiếm.
Cá tràu đồng chừ chủ yếu sống ở những ô biền sâu mà phải biết nghề rồi đặc tính của nó để cắm câu. Và theo lời chú chủ quán, cá tràu vẫn còn khá nhiều nơi đầu nguồn sông Ô Lâu, đánh bắt nó dễ nhất vào buổi đêm, khi nó “đóng đèn”.
Ở Phong Điền có món cá tràu kho với tương măng, là món ăn với cơm. Cá tràu được cắt từng lát tròn, kho với tương măng đỏ lòm những ớt nhìn vừa ngon mắt, thơm nồng cái mùi của cá, của măng, của ớt, ăn vào ngậm mà nghe. Nghe nói ở Phò Trạch, cá tràu kho tương măng là món chủ lực của tất cả các quán cơm mà chẳng nơi nào có được…
Bài, ảnh: PHI TÂN