ClockThứ Sáu, 10/12/2010 05:11

Chà là nghiêng, nguồn gen đến từ châu Phi

TTH - Ở Huế, một trong những nguồn gen cây cảnh lạ, có hình thái duyên dáng, lá uốn cong mềm mại, mọc cụm rất nhiều thân, tỏa tròn thành bụi rũ đặc trưng, từng gây sự tò mò không chỉ cho du khách mà ngay cả nhiều người dân Cố đô, đó là hai bụi chà là nghiêng được trồng ở bãi cỏ trang trí trong công viên trước UBND tỉnh.

Đây là một loài cây thân cột nằm trong chi Chà là (Phoenix), tên khoa học là Phoenix reclinata, thuộc họ Cau (Arecaceae), có nguồn gốc ở châu Phi. Chúng thường mọc hoang phổ biến ở vùng Eastern Cape, miền cực Bắc Ai Cập, được xem là cây bản địa của vùng đồng bằng bán khô hạn cận sa mạc Sahara, Senegal. Do vậy, nó còn có tên khoa học là Phoenix senegalensis, và từ đó tên tiếng Anh là Senegal date palm. Chúng thường xuất hiện tự nhiên ở những bờ sông và vùng đất đầm lầy, tất nhiên vẫn có thể tìm thấy nó trên các thảo nguyên nếu như ở đó có nhiều nước. Điểm đặc trưng của cây là rễ háo ẩm, thường thâm nhập vào nơi trũng nước, vì vậy chúng chịu được điều kiện đất canh tác ngập nước.

Chà là nghiêng có thể mọc đơn lẻ hoặc thành bụi nhiều thân, nhiều khi thành bụi dày đặc với rất nhiều cây. Cây có thể cao đến 15m, nhưng thông thường thì chỉ đạt 3-6m. Các thân trong mỗi bụi mọc hơi chếch ra khỏi trung tâm của bụi, tạo thành một trụ nghiêng, mang trên đầu một vòm lá kép lông chim có cuống màu xanh vàng, mang rất nhiều lá chét khi non màu xanh sáng, lúc già màu xanh thẫm. Mỗi lá dài 2-4,5 m và rộng đến gần cả mét, uốn cong rủ xuống phía mặt đất trông rất mềm mại.

Bụi chà là nghiêng ở công viên trước UBND tỉnh

Cây thường trổ hoa vào cuối hè, đầu đông, khoảng từ tháng 8 – 10 hằng năm. Hoa đơn tính khác gốc (hoa đực và hoa cái không cùng cây). Cả hai đều có dạng bông kép dài đến gần cả mét và tỏa ra dạng như cái chổi màu vàng. Hoa đực sản sinh khối lượng phấn lớn, khi nhị chín, hạt phấn được tung ra như đám mây. Quả phát triển từ tháng giêng đến tháng tư, hình bầu dục, khi chín màu nâu vàng, có dạng như quả chà là thương phẩm, nhưng kích thuớc bé hơn.
Chim, khỉ đàn và khỉ đầu chó là những loài động vật hoang dã thích ăn quả chà là nghiêng chín trên cây. Các loài nai, hoẵng, thỏ rừng, heo rừng lại ăn các quả chà là nghiêng rụng xuống đất. Chính những động vật đó đã tạo điều kiện phát tán hạt, giúp cây tái sinh gia tăng số lượng và mở rộng cư trường.
Do có hình thái đẹp, sinh trưởng chậm nên nó đã trở thành loài cây cảnh quan quý, được nhiều nơi ưa chuộng, dần dần trở thành cây làm cảnh ở nhiều vùng nhiệt đới ẩm trên thế giới.
Ngoài tác dụng làm cảnh, người dân bản xứ dùng lá làm chiếu, giỏ và mũ; lấy buồng hoa khô làm chổi quét sân vườn; trích dịch đường làm rượu và thỉnh thoảng dùng lõi của đỉnh thân để ăn. Vào những dịp lễ hội truyền thống, những chàng trai ở đây dùng lá làm áo lễ. Quả ăn được, có hương vị gần giống chà là thương phẩm, tuy không ngon lắm vì thịt mỏng, chủ yếu là hạt. Ngoài ra, gai cuống lá được dùng trong y học truyền thống.
Để nhân giống người ta thường thu quả chín, chọn lọc và loại bỏ phần thịt để lấy hạt. Gieo hạt trong hỗn hợp cát sông và phân hoai. Mầm hạt có thể xuất hiện sau 1 tháng. Cây con có thể đưa ra ngoài khi lá đầu tiên dài được 5 cm. Cây mọc rất chậm và cần chăm bón suốt thời kỳ sinh trưởng ban đầu. Cũng có thể nhân giống dinh dưỡng bằng cách tách chồi gốc ở những cây trưởng thành.
Ngoài tính háo ẩm, cây ưa sáng toàn phần, sinh trưởng rất kém ở những nơi bị che rợp bóng. Tốc độ sinh trưởng thay đổi tùy thuộc vào lượng nước được cung cấp và lượng ánh sáng chiếu vào cây.
Việt Nam là đất nước thuộc vùng khí hậu nhiệt đới ẩm, đặc biệt khu vực miền Trung, là nơi thích hợp cho việc chọn cây chà là nghiêng làm cây cảnh quan. Với Huế, nhiều khu cảnh quan mở ven bờ sông rất thích hợp để bố trí loài cây này.
Đỗ Xuân Cẩm
ĐÁNH GIÁ
Hãy trở thành người đầu tiên đánh giá cho bài viết này!
  Ý kiến bình luận
Return to top