Kim đồng là một loài cây thân gỗ dạng bụi thường xanh, thuộc họ kim đồng - Malpighiaceae, chi Galphimia. Chi thực vật này bao gồm khoảng 26 loài, với dạng sống khác nhau, từ dạng thân thảo, cây bụi đến cây gỗ nhỏ. Theo GS. Phạm Hoàng Hộ (1993) thì cây kim đồng hiện diện ở Việt Nam thuộc loài Galphimia gracilis, tên đồng nghĩa là Thryallis glauca. Đây là loài rất phổ biến trên thế giới với tên gọi tiếng Anh là gold shower, shower of gold, spray of gold hoặc có nơi gọi là thryallis.
Ở Việt Nam, cây kim đồng còn được nhiều người gọi là mai Nhật. Tên gọi này có thể xuất phát từ chỗ hoa của cây kim đồng có 5 cánh thon, màu vàng tươi tựa như hoa hoàng mai, và có lẽ nghĩ rằng được nhập về từ Nhật Bản.
Kim đồng là một loài cây nhiệt đới, ưa sáng nhưng chịu được bóng râm, chịu được điều kiện khô hạn, nắng nóng và cả gió biển nữa. Đây là đặc điểm giúp chúng ta có thể sử dụng làm cây cảnh cho nhiều vùng sinh thái khác nhau. Trong điều kiện đất đai màu mỡ, tơi xốp và thoáng khí, độ ẩm vừa phải, kim đồng sinh trưởng khỏe, mọc nhanh, đâm chồi tạo nhánh nhiều khiến cây có dạng vòm tán dày, những lúc chưa trổ hoa cũng tạo được một sắc thái đẹp. Có thể nhân giống bằng hạt hay chiết cành và thích hợp cho cả trồng đất lẫn trồng chậu.
Ngoài tác dụng làm cảnh, hoa kim đồng còn có tác dụng làm chắc các vi huyết quản, lá được dùng chữa trị huyết áp thấp.
Một loài tương cận với kim đồng, dạng dây leo, cho hoa có kiểu dáng và màu sắc gần giống hoa kim đồng, được gọi là dây kim đồng. Lá của dây kim đồng cũng mọc đối như kim đồng, nhưng có dạng hình trứng hoặc hình trứng thuôn. Dây kim đồng được trồng cho leo giàn làm cảnh và che bóng cũng khá phổ biến. Dây kim đồng cũng thuộc họ Malpighiaceae, tên khoa học là Tristellateia australasiae, tên tiếng Anh là shower of gold climber, vining galphimia, vining milkweed, Australian golden vine.... Bắt nguồn từ vùng Nam Á cho đến New Caledonia, dây kim đồng được dẫn giống trồng khắp các vùng nhiệt đới và á nhiệt đới trên thế giới. Ở Việt Nam, cây cũng được trồng khắp các tỉnh thành và được xem là một trong những loài dây leo làm cảnh đẹp, được nhiều người ưa chuộng. Cũng như kim đồng dạng bụi, kim đồng dây có các cánh hoa vàng sáng làm phông nền cho chòm nhị đực mang những bao phấn lúc đầu vàng, về sau chuyển sang màu vàng cam và đặc biệt là tràng phụ đỏ thắm, trông rất ấn tượng. Dây kim đồng cũng ra hoa nhiều tháng trong năm rất thích hợp với việc làm cảnh. Nó cũng là loài ưa sáng, nhưng chịu bóng nhẹ được. Cây mọc khỏe và sinh trưởng nhanh trong điều kiện đất màu mỡ, tơi xốp, đủ ẩm và thoát nước tốt. Có thể nhân giống bằng hom hoặc bằng hạt. Ngoài cách trồng cho leo giàn, có thể dùng dây kim đồng làm vật liệu leo để tạo hàng rào xanh chung quanh vườn nhà, hoặc cho leo để tạo thành những cột xanh trong công viên, ở các không gian mở...
Ở Huế, cây kim đồng đã xuất hiện rất lâu, chí ít cũng 50 năm về trước. Những năm gần đây, nhiều tư gia bắt đầu dưa dây kim đồng về trồng để tạo giàn leo che bóng và làm cảnh trước sân, trước cổng hoặc hiên nhà.
Đỗ Xuân Cẩm