Cải đẹp nhất khi độ đang thì. Những luống cải xanh ngăn ngắt, lấp ló những chùm nụ hoa vàng lung linh. Chẳng thể nào nhấc chân nổi trước vẻ đẹp tinh khôi của loài hoa đồng nội này. Ký ức tôi về những buổi chăn trâu bên đồng hoa cải, hiện hữu như mơ như thực. Cô bạn nhỏ có chiếc răng khểnh cười toe thích tết những ngồng cải làm trò cô dâu chú rể. Còn anh bạn đồng niên lại mê trò “nhiếp ảnh”, khum tay trước hai mắt mình, luôn miệng “chỉ đạo” đám bạn đứng… tạo dáng. Trong trẻo hồn nhiên làm sao!
Cánh đồng cải trong ký ức tuổi thơ chúng tôi ngọt ngào hơn. Một tuổi thơ nghèo khó, lam lũ cùng những gánh nước của mẹ mỗi sớm mai. Những cây cải rung rinh trong giọt sương mai mát lành, tinh khiết. Cải dịu dàng lớn lên mà chẳng cần phải chăm sóc hay tỉa tót. Có lẽ cải thương những người như mẹ tôi, vất vả một nắng hai sương...
Như muôn vàn đóa hoa đồng nội khác, cải không mang vẻ đài các, quý phái kiêu sa, không lớn lên nơi phồn hoa đô hội, cải bình dị chân chất như chính nơi nó được sinh ra, lớn lên và như chính người đã chăm sóc nó. Cải tan trong dòng nhớ vàng rực miên man vô tận. Bước chân mệt mỏi của người ưu phiền xin hãy một lần về lại cánh đồng cải, sẽ nhẹ lòng quên đi những lo lắng đời thường, lòng trôi theo những miên man diệu vợi…
Và thật ấm lòng, giữa tiết đông giá buốt khi hòa mình vào sắc vàng hoa cải.
Ngút ngàn trong cải, người ta thấy như đất trời trẻ lại, lòng người và thiên nhiên quyện hòa làm một. Dễ nào quên được hình ảnh những bông cải vàng rực trên mâm cơm nghèo khó? Cái vị cay nồng, dung dị, quê kiểng ăn sâu vào nỗi nhớ khó phai mờ. Cái vị cay nồng đã nuôi những đứa trẻ quê như tôi khôn lớn trưởng thành. Để rồi, sau này, nhấc chân lên phố thị, được thưởng thức muôn vàn thức ăn khác nhau lại nhớ tảo tần dáng bà, dáng mẹ lúi húi chuẩn bị mâm cơm ngập tràn hương đồng nội.
Miền ký ức hoa cải còn đọng lại trong mối tình đầu thơ dại, tinh khôi. Tuổi mười tám tôi ngập tràn giấc mơ hạnh phúc, nắm tay người đi trên đồng hoa cải, sóng sánh đưa mắt trìu mến, yêu thương. Câu hát ngày xưa hát cho người nghe về chuyện tình duyên đẹp còn dang dở: “Có một mùa hoa cải/Nắng vàng trong mê mải/Cầm tay em bối rối/Anh nói lời yêu thương…” giờ không hay nhân vật lại là mình.
Bây giờ, dọc triền sông vẫn còn bóng dáng hoa cải nhưng thưa thớt, nhòa dần dăm ba bụi. Tôi tham lam muốn thấy cả triền sông ngập tràn sắc vàng, đi đến đâu cũng chạm được màu vàng dịu dàng ấy! Nhưng rồi lòng hoang hoải nhận ra, quá khứ đã lùi vào di vãng thật xa, thật xa. Bãi bồi người ta khai thác lấy cát, cuộc sống đô thị hóa dần dần len lỏi vào miền quê vốn dĩ rất đỗi bình dị. Lòng nôn nao một nỗi buồn khó tả. Biết tìm đâu bãi hoa vàng tuổi chân trần thơ dại?
Trách sao hoa cải rưng rưng.
QUYỀN VĂN