1. Mỗi lần về nhà cũ, tôi vẫn thích nhất nằm bên cửa sổ nhìn lên vòm lá xanh sau hè nghe cây lá lao xao mà ký ức ùa về như gió. Cái ô cửa sổ hướng về phía gió nồm thổi là nơi đặt cái giường của mạ. Hồi trước, sau ô cửa là cây ổi già. Chừ cây ổi không còn, thay vào đó là hai cây khế và mãng cầu đan cành đan lá vào nhau tạo thành một khoảng xanh mát. Hồi còn sống, mạ kể lại rằng tôi là đứa ưa nhìn ra cửa sổ nhất. Có lẽ vì ưa nhìn ra ngoài cửa sổ, nhìn lá xanh, nắng vàng, mưa trắng nên trí nhớ của tôi vẫn còn như in những câu chuyện tuổi thơ lung linh như cổ tích.
Là hương ổi chín thơm nao nức những trưa hè; là cái tổ chim sẻ bị một cơn gió mạnh thổi rớt từ ngọn cau xuống với mấy con chim non mới ra lông ống há mỏ chờ mồi. Mấy anh em chúng tôi đã lượm cái tổ chim sẻ đó và thay mẹ chúng nuôi đàn chim non cho đến khi chúng bay đi tìm đàn. Nhớ nhất là những buổi trưa, ba mạ đi sang nhà hàng xóm giã ớt, tôi được phân công ở nhà ru em. Tiếng chày giã ớt buổi trưa đều đặn khó nhọc của ba mạ và cái mát dịu của cơn gió nồm đã đưa mấy anh em vào giấc ngủ trưa hè…
Cây ổi sau hè vươn cao qua khỏi mái nhà. Sau những cơn mưa giông chiều hoặc buổi tối mùa hè, hay những cơn mưa dài đầu thu; ổi chín tới trái vàng thoảng hương vào nhà. Rứa là hai anh em tôi tót lên cây hái ổi ăn luôn trên cành. Có lần, có mấy trái ổi to chín tới, tôi leo cây hái xuống cho cả mấy đứa bạn trong xóm ăn bị mệ nội la cho một trận vì mấy trái ổi nớ mệ định để dành mang ra chợ bán trong dịp cúng rằm sắp tới…
2. Cứ mỗi lần bắt gặp cảnh mệ già nách một mớ khế ngọt xuống vỉa hè chợ Bến Ngự bán lại thấy nao nao. Cái cảm giác đó của tôi cũng giống như khi thấy gánh bún chay của mệ già nơi đầu con hẻm nhỏ đường Lịch Đợi gần nhà vào các sáng rằm hay mồng một. Mấy mệ bán mua chẳng phải để mưu sinh chi cả mà chỉ là kiếm mấy đồng tiền lẻ ăn trầu và cũng là thương cây trái trong vườn… Có lần tôi hỏi một người bạn: Răng trong vườn nhà mô ở Huế cũng đều có một đến vài cây khế cả? Bạn nói là cây khế mà trồng trong vườn là có duyên lắm! Từ “duyên” của bạn nghe hay hay nên tôi không hỏi thêm chi nữa…
3. Bất chợt gặp cây trứng gà nhà bên vườn phố tôi lại thấy nhớ mùa cây trứng gà trổ bông, những nụ bông be bé xinh xinh trắng gốc cây được bọn con gái trong xóm lượm và lấy chỉ khâu thành một sợi dây chuyền đeo ở cổ.
Cây trứng gà mọc khắp vườn quê, rồi ra hoa kết trái lúc nào cũng ít ai để ý. Nó cũng như cây khế chua vậy, nhưng trái khế còn để nấu canh chua, ăn với rau sống, muối dưa… Còn trái trứng gà cứ lúc lỉu quả trên cây rồi chín, vườn nhà mô siêng thì hái vài rổ mang ra chợ bán cũng rẻ lắm; còn vườn mô đã có nhiều loài cây trong vườn rồi thì chẳng hái làm chi. Trẻ con trong xóm vốn thích ăn trái cây nhất nhưng đã mất công trèo cây hái trái thì chúng chọn mấy loại trái ngon như ổi, như xoài, như khế ngọt mà hái. Thế là trái trứng gà rụng đầy vườn, cũng chẳng ai lượm.
Vườn ở quê chừ cũng ít thấy cây trứng gà mà thay thế bằng những loại cây có kinh tế hơn như xoài, cam, quýt... Rứa mà trứng gà vẫn cho trái vàng cây trong vườn ở phố. Đó là những khu vườn mà chủ nhà trồng cây để nhớ về ký ức tuổi thơ chứ không phải để làm kinh tế, có lẽ vậy!
PHI TÂN