Chưa triển khai cho nhóm đồng đẳng xét nghiệm HIV trong cộng đồng

Qua 3 lần test theo quy trình tại phòng xét nghiệm đủ điều kiện mới khẳng định trường hợp dương tính với HIV

Vụ việc nhóm "Tự lực Bông hồng đen" tự ý lấy mẫu máu của học sinh tại Hải Phòng xét nghiệm HIV khiến nhiều người lo lắng. Bộ Y tế đã có văn bản gửi Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hải Phòng tăng cường việc quản lý và chấn chỉnh các hoạt động của nhóm cộng đồng triển khai hoạt động tư vấn, xét nghiệm HIV tại cộng đồng theo đúng quy định của pháp luật và hướng dẫn chuyên môn của Bộ.

Xét nghiệm cộng đồng nhằm mục đích phân loại ban đầu

Theo Quyết định 2673 ban hành năm 2018 Hướng dẫn tư vấn xét nghiệm HIV của Bộ Y tế quy định rõ việc xét nghiệm trong cộng đồng (XNTCĐ) được thực hiện ngoài cơ sở y tế.

Thường có 3 hình thức XNTCĐ: Tự XN (tự lấy mẫu, tự làm XN, tự đọc kết quả); Do người được tập huấn về XN HIV tiến hành test nhanh, lấy máu từ đầu ngón tay hoặc lấy nước bọt; Do nhân viên y tế, nhân viên XN HIV thực hiện ngoài cộng đồng. Hai hình thức đầu thông báo bằng lời và không trả kết quả XN bằng giấy. Tất cả các hình thức XNTCĐ phải sử dụng test được Bộ Y tế cho phép lưu hành. Kết quả XNTCĐ chỉ nhằm mục đích phân loại ban đầu. Khi XN có kết quả phản ứng, cần đến cơ sở y tế để thực hiện XN khẳng định nhiễm HIV.

Cũng theo quy định này, người lấy mẫu phải thực hiện đầy đủ tư vấn mục đích lấy mẫu, tư vấn về HIV và nhận được sự đồng ý của người được XN. Hoạt động này mang tính tự nguyện, phải đảm bảo bí mật thông tin. Người tự nguyện xét nghiệm HIV từ đủ 16 tuổi trở lên, dưới độ tuổi này phải có người giám hộ.

Tại Thừa Thiên Huế có 22 phòng XN sàng lọc HIV. Tuy nhiên, chỉ có 2 phòng XN đủ điều kiện XN khẳng định các trường hợp HIV dương tính: Phòng XN của BVTW Huế và Phòng XN HIV Khoa Xét nghiệm - Chẩn đoán hình ảnh- Thăm dò chức năng CDC (21 Nguyễn Văn Linh, TP. Huế). Theo BSCKI Bùi Thị Kiều Linh, cán bộ chịu trách nhiệm chuyên môn trong lĩnh vực này thì phải qua 3 lần test theo quy trình mới khẳng định được khách hàng có dương tính với HIV hay không.

“Các mẫu XN tại khoa diễn ra trong vòng 1 buổi là đã có kết quả. Quy trình này đảm bảo riêng tư và bí mật thông tin. Kết quả khẳng định dương tính sẽ được chuyển đến Phòng Tư vấn nhằm hỗ trợ khách hàng. Tiếp đến là thực hiện thăm khám lâm sàng cho bệnh nhân, làm thêm các XN rồi mới đưa ra phác đồ điều trị phù hợp”, BS.Bùi Thị Kiều Linh cho hay.

Thực hiện phân tích mẫu máu xét nghiệm HIV

Người nhiễm HIV có xu hướng trẻ hóa

Tại địa bàn tỉnh, có 3 nhóm đồng đẳng đang được Khoa Phòng chống HIV/AIDS quản lý. BSCK I Châu Văn Thức, Phó Trưởng Khoa Phòng chống HIV/AIDS khẳng định: “Cả 3 nhóm này đều chưa triển khai lấy máu xét nghiệm HIV trong cộng đồng”.

Sau khi nhận kết quả khẳng định dương tính với HIV, Phòng khám sẽ hướng dẫn bệnh nhân điều trị ngay trong ngày. Người chưa có BHYT vẫn được sử dụng thuốc điều trị của Quỹ Toàn cầu hỗ trợ. “Thường giai đoạn đầu, bệnh nhân bị sốc tâm lý nhưng qua khoảng 6 tháng, sau điều trị, khi sức khỏe ổn định, họ bớt âu lo hơn. Điều quan trọng nhất với người nhiễm HIV chính là nỗi sợ kỳ thị, lộ lọt bí mật thông tin khiến cộng đồng xa lánh, mất công ăn việc làm. Có trường hợp không tiết lộ với cả người trong gia đình”, BS Thức chia sẻ.

Từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh thực hiện hơn 54.000 mẫu XN sàng lọc HIV, phát hiện 57 trường hợp nhiễm HIV mới (trong đó có 51 trường hợp xét nghiệm trong tỉnh, 2 trường hợp ở ngoại tỉnh chuyển đến và 4 phạm nhân ở trại giam Bình Điền chuyển đến). Như vậy, số trường hợp nhiễm HIV hiện còn sống, đang quản lý là 518 người; Trong đó, 493 người trong tỉnh, 7 người ngoại tỉnh và 18 phạm nhân ở trại giam Bình Điền.

Theo đánh giá chung, lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục vẫn là chủ yếu; Đặc biệt tập trung vào nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam (đã điều trị 14 người nhiễm mới trong 6 tháng đầu năm 2023). Độ tuổi nhiễm ngày càng trẻ hóa, dưới 30 tuổi chiếm tỷ lệ trên 50% số nhiễm HIV mới. Thời gian tới, các ban ngành chức năng sẽ đẩy mạnh hoạt động truyền thông tập trung ở các trường THPT và trường đại học.

“Hiện nay, việc sử dụng thuốc kháng HIV (ARV) mang lại nhiều khả quan trong điều trị. Theo các nghiên cứu và đánh giá, tuổi thọ và sức lao động của những người này chỉ giảm 5-10% so với người bình thường; Một số người sau điều trị vẫn lập gia đình và có con cái”, BS Châu Văn Thức thông tin thêm.