IS là nỗi lo của cả thế giới năm 2015. Ảnh: AFP.

Vấn đề là gì?

Được chúng ta nhắc tới với tên gọi IS (hoặc ISIS, ISIL hay Daesh trong tiếng Ả Rập), nhưng những kẻ này tự gọi mình là Nhà nước Hồi giáo, một cái tên mang nghĩa tự tuyên bố về ý thức hệ của chúng trong thế giới Hồi giáo, với tham vọng tàn bạo muốn tất cả 1,6 tỷ người phải tuân theo niềm tin của chúng.

Sinh ra trong chiến tranh Al Qaeda tại Iraq, lai tạo bởi các cuộc xung đột ở Syria, và toàn cầu hóa dưới sự lãnh đạo của “chúa tể bóng tối” Abu Bakr al-Baghdadi, tổ chức khủng bố này hiện đang kiểm soát một vùng lãnh thổ rộng lớn, trải dài từ miền bắc Syria vào trung tâm Iraq. Được biết đến như những kẻ "sùng bái cái chết" với ảo tưởng hư vô được thuyết giảng rằng thế giới sắp chấm dứt, các chiến binh cực đoan IS tin rằng chúng sẽ sớm chiến đấu trong trận chiến Armageddon (cuộc chiến tương lai trong đó Thiên Chúa can thiệp và phá hủy quân đội của Antichrist, như đã báo trước trong lời tiên tri Thánh) - và giành chiến thắng.

Trong năm 2015, tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng này mang lại những nỗi kinh hoàng mới cho các mục tiêu từ Tây Phi đến trung tâm châu Âu, và hứa hẹn sẽ là một trong những thách thức lớn nhất của năm 2016.

Điều gì đã xảy ra trong năm nay?

Trong năm nay, IS thể chế hoá cuộc sống dưới chế độ khủng bố, chiếm giữ nhiều lãnh thổ, thành lập một bộ máy chính phủ quan liêu, bao gồm mọi thứ từ giấy khai sinh cho tiền tệ, và tăng cường chiến lược tuyên truyền vốn đã rất sung mãn của chúng. Tuy nhiên, những kẻ thánh chiến này cũng phải ít nhiều nao núng trước các cuộc không kích của liên quân do Mỹ dẫn đầu nhằm tiêu diệt chúng.

Trên thực tế, IS mở rộng bằng việc áp dụng hoặc liên minh với các nhóm khủng bố khác trong khu vực, bao gồm cả Boko Haram và nhánh Taliban ở Afghanistan. Những kẻ cực đoan dường như cũng cạnh tranh với nhau để tiến hành các cuộc tấn công tàn bạo nhất được thực hiện hoặc lấy cảm hứng từ IS: vụ đánh bom một nhà thờ Hồi giáo Shiite ở Yemen giết chết 137 người ngày 20/3; cho nổ tung một máy bay chở khách của Nga ở Ai Cập ngày 31/10 khiến 224 người thiệt mạng; hay các cuộc tấn công vào khách du lịch ở Tunisia.

2015 là năm IS cho thấy, nó có thể ở bất cứ nơi nào, hoặc nếu không hiện diện thì cũng luôn luôn có mô hình "con sói đơn độc". Với mô hình này, gần như không thể phát hiện những kẻ tấn công, chẳng hạn như những tay súng trong vụ việc tại San Bernardino, California, đã chứng minh vấn đề này rất khó khăn đối với các quan chức tình báo.

Bên cạnh đó, việc tuyển dụng các chiến binh giờ đây diễn ra ngay tại nhà - hoặc trực tuyến, tránh xa các cộng đồng có thể được báo động cao, khiến nó trở nên khó khăn hơn để ngăn chặn đổ máu. Cú sốc lớn nhất đã xảy ra vào tháng 11 vừa qua, khi IS thực hiện một loạt các cuộc tấn công phối hợp ở thủ đô Paris khiến 130 người thiệt mạng và gây ra nỗi kinh hoàng cho cả thế giới.

Viễn cảnh nào cho năm 2016?

Cuộc tấn công khủng bố vào nước Pháp có thể được xem là một bước ngoặt trong cuộc chiến chống IS vào năm tới. Giá trị riêng của thế giới phương Tây đang bị đe doạ trong cuộc chiến này - từ nghĩa vụ nhân đạo, cuộc khủng hoảng người tị nạn, cho đến tương lai mở cửa biên giới mở giữa các quốc gia EU. Nhóm này chắc chắn sẽ phải đối mặt với nhiều cuộc tấn công mới từ phương Tây, nhưng chỉ phá hủy cơ sở hạ tầng của IS không sẽ không đủ để đè bẹp ý thức hệ của chúng.

Sự can thiệp gần đây của Nga theo yêu cầu của Tổng thống Syria Bashar al-Assad có thể minh chứng cho một trở ngại khác; nhiều chuyên gia cho rằng, cuộc tấn công của Kremlin chắc chắn sẽ làm suy yếu quân nổi dậy Syria, một trong số ít những thách thức của IS trên mặt đất.

Thế giới dường như sẽ chưa thể tự thoát khỏi những ảnh hưởng của IS vào năm 2016 - cuộc chiến này quá lớn, nhưng có thể bắt đầu khiến một trong những tổ chức độc ác nhất của thế kỷ 21 phải khổ sở do nỗ lực ngăn chặn nguồn cung tài chính của nhóm này.

Tố Quyên (lược dịch từ CNN)