 |
| Thuốc lá tác hại đến sức khỏe con người. Ảnh: bảo phước |
Tỷ lệ tử vong cao
Tại Hoa Kỳ, tỷ lệ tử vong ở người hút thuốc cao gấp 3 lần so với những người chưa bao giờ hút thuốc. Trên thực tế, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) lưu ý rằng, hút thuốc là nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất có thể phòng ngừa được ở Hoa Kỳ. Theo Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ (2020), thuốc lá chứa khoảng 600 thành phần. Nhiều thành phần trong số này cũng có trong xì gà và hookah. Khi đốt, chúng tạo ra hơn 7.000 hóa chất, trong đó có nhiều chất độc hại. Ít nhất 69 chất trong số đó là chất gây ung thư hoặc được biết là gây ung thư.
Khói thuốc lá cực kỳ có hại cho sức khỏe. Không có cách nào an toàn để hút thuốc lá. Việc thay thế thuốc lá bằng xì gà, tẩu thuốc, thuốc lá điện tử hoặc hookah sẽ không giúp bạn tránh được những rủi ro về sức khỏe. Hút thuốc có thể tăng nguy cơ phát triển ung thư ở hầu hết mọi nơi trên cơ thể bao gồm: ung thư bàng quang, bệnh bạch cầu dòng tủy cấp, ung thư cổ tử cung, ung thư đại trực tràng, ung thư thực quản, ung thư thận và tử cung, ung thư thanh quản, ung thư gan, ung thư vòm họng (có thể bao gồm các bộ phận của cổ họng, lưỡi, amidan và vòm miệng), ung thư tuyến tụy, ung thư dạ dày, ung thư khí quản, phế quản và phổi… Nếu bạn bỏ hút thuốc, nguy cơ phát triển các loại ung thư sẽ giảm trong khoảng 10 đến 20 năm, tùy thuộc vào loại ung thư. Tuy nhiên, nguy cơ của bạn vẫn sẽ cao hơn so với những người chưa bao giờ hút thuốc.
Một trong những thành phần trong thuốc lá là chất nicotine làm thay đổi tâm trạng. Nicotine hình thành thói quen và gây nghiện cao. Đó là một trong những lý do tại sao mọi người cảm thấy khó bỏ thuốc lá. Nicotine đến não trong vài giây và có thể cung cấp năng lượng trong một thời gian. Nhưng khi hết tác dụng, bạn có thể cảm thấy mệt mỏi và thèm ăn nhiều hơn. Việc cai nicotin về mặt vật lý có thể làm giảm khả năng suy nghĩ của bạn và khiến bạn có những cảm xúc tiêu cực. Chúng có thể bao gồm: sự lo lắng, cáu gắt, trầm cảm, có thể gây đau đau đầu và khó ngủ.
Ảnh hưởng toàn thân
Hút thuốc lá có thể gây ra nhiều tác hại cho cơ thể. Nó làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư, bệnh tim, đột quỵ, các vấn đề về thị lực và bệnh nướu răng. Theo nguồn đáng tin cậy của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), hút thuốc lá gây hại cho hầu hết các cơ quan trong cơ thể và gây ra nhiều bệnh tật. Nó làm giảm sức khỏe của người hút thuốc lá nói chung. Hút thuốc lá ảnh hưởng đến hệ hô hấp, hệ tuần hoàn, hệ sinh sản, da và mắt và làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh ung thư…
Ở phổi, thuốc lá làm tổn thương phổi, do hít phải nicotin có trong thuốc lá, cùng với các hóa chất khác. Thuốc lá là nguyên nhân làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển ung thư phổi. Nguy cơ này cao gấp 25 lần đối với nam và 25,7 lần đối với nữ ở những người hút thuốc lá.
Ở tim, thuốc lá có thể làm thương tổn tim, mạch máu và tế bào máu. Các hóa chất và nicotin trong thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch do sự tích tụ mảng bám trong mạch máu. Hút thuốc cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh động mạch ngoại biên (PAD), xảy ra các động mạch cánh tay và chân dẫn đến hạn chế lưu lượng máu.
Vấn đề sinh sản, thuốc lá có thể làm thương tổn hệ thống sinh sản của phụ nữ và khiến việc mang thai trở nên khó khăn hơn. Điều này có thể là do thuốc lá và các hóa chất khác trong thuốc lá ảnh hưởng đến nồng độ hormone. Ở nam giới, nguy cơ rối loạn cương dương tăng lên khi hút thuốc nhiều hơn và thời gian hút thuốc kéo dài hơn. Hút thuốc cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng và do đó làm giảm khả năng sinh sản.
Về ung thư, ngoài mối liên hệ được chứng minh rõ thuốc lá với ung thư phổi, hút thuốc lá còn góp phần gây ra các bệnh ung thư khác. Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (2022) báo cáo rằng, hút thuốc lá gây ra 20-30% bệnh ung thư tuyến tụy, ung thư bàng quang cao gấp 3 lần so với những người không hút thuốc. Hút thuốc lá cũng có thể tăng gấp 2 nguy cơ mắc bệnh ung thư dạ dày, ung thư thực quản. Thuốc lá cũng có thể làm tăng nguy cơ: ung thư miệng, ung thư thanh quản, ung thư vòm họng, ung thư thận, ung thư cổ tử cung, ung thư gan, ung thư ruột kết, bệnh bạch cầu dòng tủy cấp.
Mặc dù việc bỏ hút thuốc có thể là một thách thức, nhưng theo khuyến cáo của ngành y tế, khi một người ngừng hút thuốc, lợi ích sẽ bắt đầu tích lũy. Sau 1 năm: nguy cơ đau tim cũng như huyết áp sẽ thấp hơn nhiều. Ho và các vấn đề về hô hấp trên bắt đầu cải thiện. Sau 2-5 năm: nguy cơ đột quỵ giảm xuống so với người không hút thuốc. Sau 5-15 năm: nguy cơ ung thư miệng, họng, thực quản, bàng quang giảm một nửa. Sau 10 năm: nguy cơ mắc ung thư phổi và bàng quang chỉ bằng một nửa so với người hiện đang hút thuốc. Sau 15 năm: nguy cơ mắc bệnh tim tương tự như người chưa bao giờ hút thuốc.