Điều khiến tôi ngạc nhiên khi thức ăn cho cá nuôi kia là loại cá trích tươi rói. Một số được xay nhuyễn tại chỗ cho mấy chú cá nhỏ. Số còn lại có trường hợp còn nguyên cả con là khẩu phần cho các cô cậu cá nuôi lớn tuổi. Tính ra, cả 4-5 hồ nuôi cộng lại có tổng diện tích mặt nước khoảng 1ha, vậy mà chi phí hàng ngày lên tới từ 2 đến 2,5 triệu đồng, tương đương khoảng 2 tạ đến 2,5 tạ thức ăn cá sống. Ăn uống kiểu này thì mỗi năm chỉ tính riêng về thức ăn cho cá nuôi cũng đã lên tới 6-7 trăm triệu đồng. Riêng vùng nuôi cá tôi đến cũng đã có hàng chục hộ nuôi.
Tôi tìm hiểu và được biết, thì ra mấy loại cá cao cấp kia toàn là thứ cá sành ăn. Ví như loài cá vược hay còn gọi là cá chẽm, thức ăn khoái khẩu nhất vẫn là thịt của đồng loại, kiểu “cá lớn nuốt cá bé”. Để có được 1 con cá vược chừng 0,8 kg phải nuôi trong vòng 8 tháng. Riêng thức ăn cá tươi (mà người ta gọi là cá tạp), hai tháng đầu thả nuôi phải cho cá ăn 2 lần mỗi ngày với khẩu phần 10% trọng lượng thân; còn từ tháng nuôi thứ 3 trở lên cho cá ăn 1 lần/ngày, với khẩu phần thức ăn giảm dần còn 5% trọng lượng thân. Cá tươi được cắt nhỏ vừa cỡ miệng cá. Rõ ràng, để có được 1 kg cá vược cao cấp phải đổi riêng cá trích kia cũng chừng 5 kg.
Cái sự đời, muốn thu lãi lớn thì phải đầu tư lớn. Ví như chủ hồ nuôi cá mà tôi vừa kể, mới chuyển từ nuôi tôm sang nuôi xen ghép tôm - cá - cua, giờ chuyển hẳn sang nuôi cá cao cấp kia, mỗi năm từ diện tích chừng khoảng 1 ha sau khi trừ đi các khoản con giống, thức ăn… đã lãi ròng đến vài trăm triệu đồng, một nguồn thu rất đáng kể trong bối cảnh sản xuất kinh doanh hiện nay. Cũng phải thấy rằng, đó cũng là sự mạnh dạn trong đầu tư sản xuất.
Bài toán kinh tế được tính bằng hiệu quả mang lại từ việc đầu tư nguồn vốn. Trong trường hợp này, cái lợi là điều thấy rõ đối với người sản xuất. Đáng suy nghĩ là nguồn thức ăn cho cá. Nó không phải là loại cá tạp như các nhà quản lý thường gọi mà là loại cá tươi tận mắt tôi chứng kiến được đánh bắt từ biển về, có thể dùng làm thức ăn chính của đại bộ phận người dân chúng ta hiện nay. Vậy nên, kiểu “nuôi cá bằng cá” này cứ khiến tôi mãi băn khoăn. Rõ ràng, giá cả thị trường cá tươi địa phương sẽ bị ảnh hưởng nặng nề khi mà một số lượng khai thác không ít được lại dùng làm thức ăn cho vật nuôi cũng là cá.
Nghĩ rằng, cách thức “dùng cá nuôi cá” kia là một sự đánh đổi và lãng phí.