Giá thịt heo cao, người tiêu dùng sẽ có cân nhắc khi lựa chọn thực phẩm thay thế. Ảnh: MC

Những bàn luận về tìm giải pháp về hạ giá thịt heo quá cao hiện nay làm tôi nhớ đến những bàn luận tương tự về làm thế nào để giảm mức chênh lệch giá vàng cao giữa trong nước và trên thế giới cách đây nhiều năm.

Bây giờ thì đến giá thịt heo cũng vậy, nó tăng quá cao so với lúc bình thường. Ai nuôi được heo thành công vào thời điểm này là siêu lợi nhuận.

Cách đây 4 năm, tôi và một vài người bạn đầu tư vốn thuê đất làm trang trại chăn nuôi. Chúng tôi tạo nguồn giống đi từ heo hậu bị (từ 20-40 kg) trở lên và cuối cùng tuyển chọn được 30 heo nái ngoại. Theo tính toán, về lý thuyết, trung bình mỗi mẹ cho 20 con/năm thì mỗi năm, chúng tôi có 600 con heo con. Hệ thống chuồng nuôi thịt được thiết kế quy mô 100 con. Quy trình phối heo mẹ được thiết kế một khoảng cách thời gian xuất chuồng từ 30 – 40 con/tháng. Như vậy, mỗi năm chúng tôi nuôi từ 300 - 400 heo thịt, số còn lại bán heo giống. Tỷ lệ hao hụt heo con được tính 6%.

Qua một năm nuôi, những gì diễn ra đúng như tính toán. Do môi trường mới đầu tư, công tác kỹ thuật tốt nên tỷ lệ hao hụt thấp hơn so với dự kiến. Khoảng 6 tháng kể từ khi có nguồn thu heo thịt, chúng tôi bán được giá heo hơi từ 40 ngàn đồng/kg – thời điểm cao nhất là 56 ngàn đồng/kg heo hơi. Nhu cầu heo giống trên thịt trường bắt đầu tăng lên, có thời điểm, một con heo con từ 8 -10 kg có giá bán 1,7 triệu đồng, chúng tôi chuyển qua bán heo con, giảm quy mô đàn heo thịt.

Thời điểm ấy, thức ăn cho heo con trung bình hơn 20 ngàn đồng/kg, thức ăn heo nái khoảng 10 ngàn đồng/kg và heo thịt dưới 10 ngàn đồng/kg. Tính toán của chúng tôi trong thời điểm ấy, cộng tất cả các chi phí như công cán, điện nước, thức ăn, thuốc thú y… nếu đi từ giống (tức là nuôi được heo mẹ, heo mẹ đẻ được heo con, lấy heo con nuôi thịt, với quy mô 30 heo mẹ, dưới 600 heo con một năm), khi làm ra giá thành 1kg heo thịt không quá 30 ngàn đồng.

Và chúng tôi nhận ra, rủi ro thị trường là rất lớn. Thị trường Trung Quốc – một thị trường lớn nhất nhập khẩu tiểu ngạch lúc nóng lúc lạnh (không chỉ có thịt heo mà nhiều mặt hàng nông sản khác như thanh long, dưa hấu, ớt cũng vậy). Còn thị trường nội địa – chỉ cần có thông tin dịch ở đâu đó, thì ngày lập tức thương lái mua hạ giá. Đợt hạ giá thịt heo trước lên đỉnh điểm và đi ngang ở mức cao hiện nay kéo dài khoảng một năm rưỡi, với bao biến động về giá cả và dịch bệnh.

Mọi biến động về giá đều do thị trường quyết định. Thực ra cũng có sự điều tiết của nhà nước nhưng cũng ở mức độ. Hơn nữa, mặt hàng thịt heo không phải là thiếu vắng nó không có thực phẩm nào để thay thế. Không ăn thịt heo thì ăn thịt bò, thịt gà, thịt vịt (những thứ này đang ở mức giá rẻ).

Khi giá thịt heo hạ (kéo dài một năm rưỡi), thấy ít ai bàn làm sao để đưa giá thịt heo tăng lên (trừ những hỗ trợ của nhà nước về dịch bệnh). Không biết bao nhiêu hộ chăn nuôi điêu đứng trong giai đoạn thịt heo hạ. Người nuôi cứ kỳ vọng – thị trường sẽ đi theo biểu đồ hình sin – có lúc xuống sẽ có lúc lên. Thế thì mọi sự can thiệp có đưa giá thịt heo lên được không?

Chưa có một thống kê phân tích nào được công bố nhưng người viết bài này nghĩ rằng, chưa chắc gì những thiệt hại mà người nuôi heo mất đi trong một năm rưỡi trước đó bù đắp được cho đợt heo cao kéo dài thời gian gần đây. Đơn giản là vì, tổng đàn đã giảm ít nhất mấy chục phần trăm.

Người nuôi heo đã có một thời gian lỗ kéo dài, nay “may mắn” thị trường bù đắp cho họ (không biết đã cân bằng vốn chưa).

Người tiêu dùng sẽ biết cách ứng xử và lựa chọn. Giá thịt heo cao sẽ sử dụng ít hơn hoặc không sử dụng hoặc là họ lựa chọn thực phẩm khác thay thế.

Khi bàn một điều gì đó, hãy nghĩ đến sự công bằng với người nông dân (có thể là doanh nghiệp ở lĩnh vực nông nghiệp). Vai trò điều hành của Nhà nước ở đây là ngăn chặn các hiện tượng đầu cơ, làm giá để trục lợi; đảm bảo hài hòa lợi ích của người chăn nuôi, giết mổ, phân phối và người tiêu dùng.

Lê Phương