Thu BHXH tự nguyện tại cơ sở
Lợi nhiều đường
Chị Ngô Thị Diệp Hương (thôn 9, xã Thủy Phù, thị xã Hương Thủy) đã quyết định mua luôn hai gói BHXH tự nguyện sau khi được giới thiệu và giải thích đầy đủ những thắc mắc liên quan đến loại hình này. Cả hai gói, chị đều đang tham gia ở mức đóng thấp nhất (thực đóng 138.000 đồng/tháng), nhưng với chị đó là cả một niềm vui lớn, thậm chí là còn đem lại cho chị cảm giác “nhẹ lòng”.
BHXH là loại hình bảo hiểm phi lợi nhuận và quỹ BHXH được Nhà nước bảo hộ. Sự khác biệt của loại hình bảo hiểm này cũng gói gọn ở đó. Nghĩa là không bị phá sản, trong khi nhiều loại hình bảo hiểm khác hoạt động với mục đích sinh lời, tiềm ẩn nhiều rủi ro khi doanh nghiệp khó khăn, phá sản. Đặc biệt, từ năm 2018, Nhà nước sẽ hỗ trợ một phần chi phí đóng BHXH tự nguyện hàng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn. Theo đó, các đối tượng thuộc diện hộ nghèo sẽ được hỗ trợ 30%, hộ cận nghèo là 25%, và các đối tượng khác là 10%.
Trong gia đình có 6 người, vợ chồng chị Hương là lao động chính, còn lại là một mẹ già và ba con nhỏ. Nhiều khi, việc làm công nhân ở khu công nghiệp của chồng không đều, chị Hương trở thành vai chính trong cuộc mưu sinh cơm áo gạo tiền cho cả nhà. Vững với nghề thợ may, kinh tế không quá khó khăn, nhưng do có đồng nào “xào” đồng nấy nên điều chị Hương lo nhất là về già, chị lại trở thành gánh nặng cho các con khi “không có lương hưu như người ta”. Sau khi được BHXH thị xã Hương Thủy giới thiệu về chính sách của BHXH tự nguyện, chị đã tìm hiểu rất cặn kẽ và quyết định tham gia. Ngoài mua cho mình, chị còn mua thêm một gói cho người mẹ đã trong ngoài 80 tuổi. Chị nói: Tuy BHXH tự nguyện chi trả không nhiều chế độ như BHXH bắt buộc (BHXH bắt buộc chi trả 5 chế độ: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất, trong khi BHXH tự nguyện chỉ chi trả 2 chế độ là hưu trí và tử tuất), nhưng cứ coi như “nuôi heo đất tiết kiệm”. Quan trọng nhất là những chế độ này được Nhà nước bảo trợ và mình được hưởng chế độ an sinh suốt đời, có thể giảm gánh nặng cho con cháu lúc về già.
Nói cho dân hiểu
BHXH tự nguyện là loại hình bảo hiểm do người lao động tự nguyện tham gia. Họ có thể lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của bản thân để hưởng các chế độ theo quy định. Theo quy định hiện hành, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng chế độ hưu trí khi đủ điều kiện, tức sẽ được hưởng lương hưu khi tới tuổi nghỉ hưu (nữ đủ 55 tuổi, nam đủ 60 tuổi). Hoặc khi đủ điều kiện, nếu người tham gia BHXH tự nguyện có nhu cầu có thể hưởng trợ cấp 1 lần. Luật BHXH hiện hành không khống chế trần tuổi tham gia BHXH tự nguyện. Theo đó, nam từ đủ 60 tuổi trở lên, nữ từ đủ 55 tuổi trở lên đều được tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện. Người từ 15 tuổi trở lên và không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc cũng có thể tham gia.
Mức đóng hàng tháng bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham gia tự chọn. Theo đó, mức đóng thấp nhất là 138.000 đồng mỗi tháng (đã trừ mức hỗ trợ của Nhà nước). Người tham gia BHXH tự nguyện có thể đóng theo nhiều mốc thời gian khác nhau hoặc đóng 1 lần cho nhiều năm về sau, nhưng không quá 5 năm. Trong trường hợp đóng 1 lần cho nhiều năm, nếu sau đó người tham gia không may qua đời thì sẽ được hoàn trả số tiền đã đóng. Khi người hưởng qua đời, người lo mai táng còn được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở tại thời điểm chết, thân nhân được hưởng chế độ tử tuất, trợ cấp hàng tháng hoặc một lần. Đây là ưu điểm vượt trội của BHXH tự nguyện.
Tính đến ngày 31/12/2018, toàn tỉnh Thừa Thiên Huế đã có 3.397 người tham gia BHXH tự nguyện, đạt 136% chỉ tiêu. Tuy nhiên, xét về tiềm năng có thể phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trong khu vực lao động tự do và người dân khu vực nông thôn, con số ấy vẫn còn là điều trăn trở. Lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện thì đã rõ, nhưng không phải cộng tác viên BHXH nào cũng có thể giới thiệu một cách đầy đủ hoặc giải thích cặn kẽ đến cùng những băn khoăn của người dân. Trường hợp chị Diệp Hương là một ví dụ điển hình. Theo chị Hương, trước đây chị cũng đã từng nghe nói đến loại hình bảo hiểm cho người “không làm công ăn lương”, nhưng cụ thể như thế nào thì không rõ. Thêm nữa, chị lại được nghe về những hợp đồng bảo hiểm thương mại bị “vỡ” nên chị ngại, sợ tin nhầm chỗ.
Để phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, nhiều giải pháp đã được đề xuất tăng mức hỗ trợ, nhất là đối tượng không thuộc hộ gia đình nghèo, cận nghèo; hoặc linh hoạt hơn về mức hỗ trợ để địa phương nào có điều kiện, kinh tế có cơ chế hỗ trợ thêm cho người dân. Tuy nhiên, trước khi những vấn đề thuộc tầm vĩ mô được thống nhất, thì thiết thực nhất vẫn là cơ quan BHXH phải tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền. Trong đó, hơn hết là nói trực tiếp và nói cho đến khi người dân thực sự “thông” về những quyền lợi của họ, để họ thực sự tin tưởng.
Bài, ảnh: ĐỒNG VĂN