 |
| Những cái chum to nhỏ nhiều kích cỡ, kiểu dáng được trang trí ở Chum Villa |
Trong ký ức của tôi, một dãy 4-5 cái chum, hũ nhỏ nhiều kích cỡ khác nhau được xếp sau chái bếp là nơi bà nội dùng để trữ đầy muối hạt mỗi khi xe muối về, hay muối đầy cứng những hũ cà pháo dành ăn ngày đông giá rét. Còn ở gian giữa của ngôi nhà ba gian thấp thấp là 3 cái chum cỡ lớn, nơi bà nội trữ hạt giống của nếp, đậu xanh, đậu nành, ngô và lạc… Có những ngày hè về thăm nội, bà đã khom người cúi sâu vào một trong những cái chum ấy, lấy cho chị em tôi nắm lạc giống làm quà “mừng cháu về”.
Nhiều năm sau nữa, nội nghỉ hẳn việc ruộng đồng, những cái chum vẫn được bà bảo quản kỹ nhưng phần lớn là để không. Một lần trong bữa cơm đại gia đình, cả nhà ôn lại chuyện những ngày đói khổ, cha nhắc đến chuyện mấy anh em đã từng lén ông bà lấy lạc giống để ăn. Có lần, vì người cọt nhỏ, chum lại cao sâu, cha bị hẫng chân suýt ngã tọt vào chum… Nội lại nói, mấy chuyện đó nội đều biết, nhưng thương con quá nên chỉ để ý cất đặt lại, tránh con ăn hết giống cho vụ mới, chứ không la rầy chi. Giờ đời sống khác xa rồi nhưng cứ nghĩ đến là thương. Chắc có lẽ vậy, nên nhiều năm sau, hễ cứ có chuyện chi nhắc đến mấy cái chum xếp trong góc nhà, nội lại “nài nỉ” cha tôi chọn lấy một đem đưa vô Huế làm kỷ niệm. Nhưng với cha, những cái chum ấy đều là vật thiêng của ông bà nội, là vật chứng cho quãng thanh xuân đói cực của mấy anh chị em nên cha không muốn chúng bị tách rời. Giờ, ông bà nội đều không còn. Ngôi nhà ba gian thấp cũ đã được nâng nền, nâng mái cao ráo và những cái chum vẫn được xếp gọn an toàn. Cha nói, có đi xa kiểu chi và có già đi bao nhiêu tuổi nữa, mỗi lần về nhà, thấy hàng chum im ỉm là lại như thấy rộn rã dáng hình cha mẹ già năm nào. Cứ vậy, dù ngôi nhà không có người ở thường xuyên, nhưng khi trở về là lại ấm áp, không buồn, không hiu quạnh.
Năm 2022, công trình Chum Villa (đường Phạm Văn Đồng, TP. Huế) của Limdim House hoàn thành đã tạo được nhiều ấn tượng đặc biệt trong mắt người nhà nghề và những ai có dịp ngang qua. Chum Villa là công trình được cải tạo từ ngôi nhà sàn cũ đã xuống cấp. Các thiết kế đều giữ lại và bảo tồn tính nguyên vẹn của nhà sàn – căn nhà kỷ niệm của thế hệ trước, nhưng vẫn tiện nghi và phù hợp cho người trẻ tiếp nối sinh sống. Và như tên gọi, trong khuôn viên của ngôi nhà, các chum nước với nhiều kích cỡ, kiểu dáng được bố trí rải rác khuôn viên. Phía trên tường rào cũng như hiện diện ở hầu hết các không gian là các loại chum đựng nước mà chủ nhà đã sưu tầm được. Đây cũng là cảm hứng để đặt tên công trình là Chum Villa.
Ngày nay, cùng với chức năng là vật dụng trong sinh hoạt gia đình, chum, vại đã trở thành một vật trang trí sân vườn được ưa chuộng. Nhiều cơ quan, công sở đã sử dụng các mẫu chum với nhiều kích cỡ, kiểu dáng cách điệu thay cho các chậu hoa, cây cảnh truyền thống. Nhiều làng, thôn văn hóa “chịu chơi” đầu tư đồng bộ chum để trồng hoa, cây cảnh chạy dọc các trục đường chính… Tất cả không ngoài ý niệm gợi sự gần gũi, truyền thống trong không gian ngày càng bị nhiều loại thiết bị hiện đại xâm lấn.
Theo các chuyên gia thiết kế nội thất, chum, vại là một lựa chọn tuyệt vời để trang trí cho sân vườn. Tùy không gian và ý thích, gia chủ có thể đặt một chiếc chum nước nhỏ có miệng rộng bên lối đi của mảnh vườn, vừa giúp rửa tay sau khi chăm cây ngoài vườn, vừa sẵn nguồn nước tưới cho cây. Hay có thể dùng chum, vại để trồng những loài hoa ưa nước, làm tiểu cảnh… Một khi được bố trí khéo léo, hợp lý, những chum, vại vốn bình dị đựng nước, dưa cà, mắm muối sẽ là những chiếc bình, chiếc lọ trang trí đẹp mắt, bình yên. Chúng không chỉ đem đến vẻ đẹp tự nhiên, quen mà lạ cho không gian sân vườn, mà còn toát lên nét đẹp cổ điển và sành điệu của gia chủ.