Mầm lạc sần sật, béo thơm
Đâu phải lúc nào tôi cũng có mầm lạc để ăn. Nó chỉ có vào mùa hè, khi những vạt đậu lớn được nhổ lên. Ba tháng mười ngày mang nặng, thân lạc mới lúc lỉu hạt. Và phải thật may mắn lắm (may mắn với người ăn, chứ người trồng thì chẳng may chút nào), những mầm lạc vô tình sẽ mọc từ hạt lạc sót lại sau khi thu hoạch. Chỉ cần một trận mưa rào, khu đồng trống bỗng hớn hở hẳn lên, những mầm lạc tươi đội đất tắm ánh sáng mặt trời, trong veo, ngon mắt.
Nhổ mầm lạc chẳng kỳ công lắm đâu, có chăng là phải thật tinh mắt và cẩn thận chút ít. Hầu hết những thân lạc béo múp nhất thường núp rất kỹ. Vả lại, mầm càng béo thì càng dễ gãy. Với những ụ lạc to, cách thu hoạch tốt nhất là bứng cả cụm, sau đó mới phủi sạch đất cát. Những mầm lạc lớn hơn thì dễ thấy, song lại già, lúc ấy phần lá đã lên xanh, thân trở nên dai hơn. Ngon nhất là lạc đã mọc tầm một, hai đêm, thân dài vài cm, mập ú, mọng nước.
Mầm lạc dùng để xào, nấu canh, lẩu... Cách ăn mầm lạc chuẩn là chờ nước thật sôi, lửa thật to, sau đó cho mầm vào trụng. Khi ấy mầm lạc giữ vẹn nguyên vị tươi mát, béo bổ ngày hè.
Đủ vị, đủ cách chế biến, song thấm tháp nhất vẫn là dưa mầm chiên tóp mỡ. Mầm mang về rửa sạch, để thật ráo nước. Rải lớp mầm lớp muối, dùng que nén cho thật chặt. Để một đêm cho mầm hơi mềm là có thể xào thỏa thích. Mầm lạc dai dai sần sật, tóp mỡ giòn tan, béo bùi, chút ruốc và củ ném phi thơm với dầu lạc thật dậy vị. Cái mát lành, chua dịu của mầm non ấp ủ trong lòng đất ngọt ngào đến từng ngóc ngách.
Thật nhớ cách đây hơn mươi năm, thím và em tôi từ Đăk Lăk ra thăm. Kiếm chút thức ăn tươi lúc ấy thật khó khi vụ mùa đang kỳ hối hả. Ba mạ tôi đầu tắt mặt tối ngoài đồng, đến thời gian xách làn ra chợ cũng chẳng có. May thay, tôi phát hiện cả mấy sào lạc đã thu hoạch đang lấp ló mầm, thế là nhổ, là ướp. Rưới dầu lạc sóng sánh ra chảo, chỉ nháy mắt, mạ tôi đã biến những mầm lạc béo tròn thành món chính bắt cơm.
Mầm lạc ngon và giàu chất dinh dưỡng, thế mà chẳng thấy ai trồng. Thế nên, muốn có món ngon phải đợi đến mùa thu hoạch lạc. Sau đợt mưa rào, mầm lạc càng nhiều và ngon hơn.
Chẳng riêng tôi, vài loài chim chóc cũng yêu thích mầm lạc. Đôi cánh của chúng chao liệng để tìm thức ngon trời ban. Trên cánh đồng chiều, tiếng chim ríu rít gọi bầy sẻ chia mồi ngon thật yên ả.
Quê tôi còn nghèo lắm. Cây lạc cho dầu để ăn, cho bã để bón cây và giúp bà con có chút tiền trang trải cuộc sống. Mùa nhổ lạc là mùa rát bỏng, mầm lạc đâm chồi dưới ánh nắng cùng những giọt mồ hôi. Tôi đã hiểu vì sao mọng nước mà chúng vẫn mặn mòi, nghe trong đó còn là lời cầu mong cho vụ mùa khấm khá.
Bài, ảnh: MAI HUẾ