Tăng hiệu suất sử dụng đất

Hình thành vùng sản xuất tập trung như ném, rau hữu cơ... ở Phong Điền, Quảng Điền đem lại chất lượng và năng suất cao trên diện tích đất canh tác

Làm giàu từ đất

Vụ đông xuân 2016-2017, HTX NN Đại Thành, xã Lộc An (Phú Lộc) triển khai mô hình ứng dụng tiến bộ kỹ thuật tăng năng suất, hiệu quả sản xuất lúa trên đất nhiễm chua phèn bằng cách đưa các giống lúa AX14 vào gieo cấy trên diện tích 5ha. Ông Hoàng Chiến, Giám đốc HTX NN Đại Thành cho biết, năng suất của ruộng mô hình đạt 65 tạ/ha, cao hơn so với ruộng đối chứng khoảng 2 -3 tạ/ha. Lợi nhuận từ ruộng mô hình cao hơn ruộng đại trà 52.000 đồng/sào, tương đương 1,04 triệu đồng/ha.

Cũng theo mô hình này, HTX NN An Xuân, xã Quảng An (Quảng Điền) đưa giống lúa KH1 vào trồng thử nghiệm để cải thiện đất nhiễm phèn, nhiễm mặn. Theo đánh giá bước đầu, giống lúa KH1 cho những đặc tính nổi trội như: tỷ lệ đẻ nhánh cao, chống đổ tốt, khả năng chống chịu với sinh vật gây hại cao hơn so với giống lúa bà con đang gieo trồng.

Trong khi diện tích đất nhiễm chua phèn, nhiễm mặn trên địa bàn tỉnh còn nhiều, có vụ phải bỏ hoang, việc nhân rộng mô hình này đem lại nhiều lợi ích cho nông dân. Việc sản xuất lúa giống xác nhận để cung ứng tại chỗ, xuất khẩu hay đưa giống lúa chất lượng cao vào gieo cấy trên cánh đồng mẫu ở một số địa phương như Phú Vang, Phong Điền, Phú Lộc, Hương Trà... cũng đem lại hiệu quả về năng suất và chất lượng lúa gạo.

Năm 2016, sản lượng lúa toàn tỉnh đạt khoảng 324 ngàn tấn, tăng 1,5% so với năm 2015, năng suất bình quân đạt 60,7 tạ/ha, tăng gần 2 tạ/ha. Vụ lúa đông xuân 2017 năng suất ước đạt 62,4 tạ/ha, tăng 1,7 tạ/ha so vụ đông xuân 2016; sản lượng ước đạt 178.384 tấn, tăng 5,25%.

Theo đánh giá của ngành nông nghiệp tỉnh, sản lượng lúa tăng cao trong những năm trở lại đây do nhiều nguyên nhân, như: giống, trình độ thâm canh, tiến bộ KHKT, hệ thống thuỷ lợi ngày càng hoàn thiện... Nhiều loại cây trồng hằng năm khác như ngô, khoai lang, đậu lạc, đậu các loại trong những vụ sản xuất gần đây cũng cho năng suất và sản lượng tăng lên từ 0,8 đến 4,3% so với cùng kỳ.

Ngoài những thuận lợi để tăng năng suất, sản lượng cây trồng, yếu tố quan trọng phải kể đến là chính sách đất đai quy định giao ruộng đất ổn định cho nông dân, chủ trương dồn điền đổi thửa được thực hiện sớm, có hiệu quả và mở rộng diện tích sản xuất theo mô hình cánh đồng mẫu lên hơn 3.300ha...

Theo ông Dương Văn Thành, Chi cục Trưởng Chi cục Quản lý đất đai- Sở TN&MT, để nâng giá trị thửa đất là phải biết đầu tư hợp lý. Đã đến lúc không nên chia năm, xẻ bảy và nếu nông dân không làm được hoặc làm kém hiệu quả thì nên giao cho một nhà đầu tư lớn có tiềm lực. Vì có khi người nông dân chấp nhận “làm thuê” còn hiệu quả hơn.

Gọi là “làm thuê”, nhưng thực ra nhiều nơi đang áp dụng hình thức DN liên kết sản xuất với nông dân, HTX để tạo ra sản phẩm nông sản có thương hiệu và hàng hóa giá trị cao thông qua hợp đồng chặt chẽ từ khâu cung ứng giống, vật tư phân bón, chăm sóc bảo vệ thực vật đến hỗ trợ thu hoạch, vận chuyển, bao tiêu sản phẩm. Hình thức này đang được Tập đoàn Quế Lâm, Công ty CP chăn nuôi CP Việt Nam, Công ty CP Vật tư nông nghiệp tỉnh… áp dụng tại một số địa phương trên địa bàn tỉnh.

Gạo ngon Thủy Thanh (Hương Thủy), gạo sạch Quế Lâm, vùng rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP ở huyện Quảng Điền, thị xã Hương Trà, vùng trồng ném ở các xã Ngũ Điền của huyện Phong Điền, vùng trồng cam, hoa ở Nam Đông, A Lưới... cũng đang tạo được thương hiệu nhờ đi theo hình thức “bắt tay” này.

Quy hoạch sử dụng hợp lý

Theo quy hoạch sử dụng đất của tỉnh đến năm 2020, diện tích chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp cả thời kỳ 2011- 2020 là 17.497 ha; trong đó, giai đoạn 2016- 2020 là 6.369ha. Diện tích đất chưa sử dụng đưa vào sử dụng cho mục đích sản xuất nông nghiệp cả thời kỳ 2011- 2020 là 19.856ha; trong đó, giai đoạn 2016- 2020 là 7.074ha. Riêng đất trồng lúa đến năm 2020 giảm hơn 1.782 ha so với năm 2012. Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh năm 2012 gần 384,3 ngàn ha, đến năm 2020 tăng lên hơn 385,5 ngàn ha.

Trên cơ sở quy hoạch sử dụng đất đã có, nhưng để nâng giá trị đất canh tác hiệu quả, bền vững, chính quyền các cấp cần đẩy mạnh việc chuyển đổi, tích tụ ruộng đất ở những vùng ruộng đất manh mún, phân tán. Tiếp tục dồn điền đổi thửa để tạo điều kiện thích hợp cho canh tác theo phương thức lớn, hiện đại để nâng cao hiệu suất sử dụng đất. Rõ nhất là việc hình thành các trang trại chăn nuôi, trồng trọt quy mô lớn đến việc cổ phần hóa các đơn vị nông lâm trường; quy hoạch, sắp xếp lại 3 loại rừng trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua từng bước khẳng định hướng đi cho đầu tư lớn, chấn chỉnh tình trạng thất thu tiền sử dụng đất và dễ kiểm soát.

Tuy nhiên, để chủ trương tích tụ đất đai thực sự đem lại hiệu quả, ông Dương Văn Thành cho rằng, nên có những điều chỉnh, sửa đổi luật hợp lý. Chẳng hạn nếu để DN tự đi thỏa thuận để giải phóng mặt bằng, đầu tư canh tác với người dân sẽ rất khó thành công, làm ảnh hưởng đến tiến độ, kêu gọi đầu tư. Như trường hợp Tập đoàn Vingroup từng có ý định đầu tư khu nông nghiệp công nghệ cao tại thị xã Hương Trà đành phải bỏ cuộc do không đạt được tiếng nói chung với nông dân sở tại.

Bài, ảnh: Hoài Nguyên