Tương đối “yên ắng” so với các vùng, miền khác và hầu như không có ngộ độc tập thể nào, song có phải địa bàn tỉnh đang trong vùng an toàn về vệ sinh thực phẩm (VSTP) vẫn là một câu hỏi khó. Những cuộc kiểm tra liên ngành về an toàn VSTP trước đó cũng mang đến những kết quả khả quan. Chẳng hạn công tác kiểm soát giết mổ đúng quy trình, 100% gia súc-gia cầm đưa vào giết mổ có nguồn gốc rõ ràng; dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trên rau cơ bản đều ở dưới mức cho phép; không có cơ sở chế biến giò chả sử dụng hàn the…Một vài trường hợp đã được kiểm tra và xử lý trong thời gian gần đây đa phần chỉ mắc vào các vi phạm công nhân không được khám sức khỏe định kỳ, không có xác nhận kiến thức an toàn thực phẩm cho đối tượng thuộc diện phải xác nhận kiến thức.

Không thể đưa ra con số bao nhiêu % thực phẩm là an toàn, chỉ có thể là trả lời trong số đã được kiểm tra là điều mà những người có trách nhiệm khẳng định với chúng tôi trong buổi giám sát chuyên đề gần đây. Tuy nhiên, các thông số đã được kiểm tra hầu như chỉ được thực hiện ở các doanh nghiệp chứ chưa thể thực hiện được ở các cơ sở sản xuất nhỏ, lẻ, do không đủ nhân lực. Ngay cả thịt heo cũng mới chỉ kiểm tra được dịch bệnh chứ chưa kiểm tra được chất lượng, đa phần nhiễm vi sinh. Trong khi đó, thịt heo nhập về từ các tỉnh, thành đều có dư lượng chất tạo nạc cao.

Người dân thường tăng nồng độ khi phun thuốc trừ sâu (để đảm bảo chắc ăn theo cách nghĩ thường tình); cùng lúc phun nhiều loại khác nhau để đối phó với bệnh khô vằn, rầy và sâu trên lúa; lượng phân đạm khi bón cho rau thường cao vượt mức yêu cầu. Thay vì dùng phạng để phạt cỏ trên bờ thì nay người dân thường lạm dụng thuốc diệt cỏ để phun cỏ ngay trên bờ ruộng để lợi công…là những tồn tại trong quá trình sản xuất. Nhà quản lý của các chi cục cũng lưu ý, trên 300 tấn thuốc bảo vệ thực vật mỗi năm trên địa bàn cũng là con số cần được hạn chế bằng việc tăng cường công tác tuyên truyền, nâng nhận thức và trách nhiệm của người sử dụng vì sức khỏe của cộng đồng.

Thật ra mà nói thì việc trở thành người tiêu dùng thông minh trong điều kiện hiện nay quả là điều không dễ, nhất là khi những nhu cầu hàng ngày buộc phải bổ sung và cân đối. Thay vì thông minh, đã có rất nhiều nhà tiêu dùng đã trở thành người chăm chỉ và chịu khó khi bắt tay vào việc trồng rau sạch bằng các phương thức có thể có. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là một con số ít ỏi và không phải ai cũng có điều kiện.

Trước khi đề cập đến vai trò và những khó khăn đồng thời của các cơ quan chuyên môn trong quá trình thực hiện, kiểm tra và quản lý VSATTP, vấn đề đặt ra trước hết có lẽ phải bắt đầu lại bằng những mô hình sản xuất sạch, thực sự hiệu quả và có tính thuyết phục. Sau đó ý thức và là trách nhiệm với sức khỏe cộng đồng của người sản xuất kèm theo việc xây dựng những chế tài thực thi.

Bình Nguyên