Sự đời không phải bao giờ cũng khỏe re như cách tính trên giấy tờ. Công việc xét tuyển ở các trường đại học trong hai mươi ngày qua diễn ra với bao căng thẳng, vất vả. Lâu nay, căng thẳng nhất là ở trong phòng thi, sung sướng nhất là giây phút nhận được kết quả và chỉ cần một phép tính sơ sơ cũng biết mình đậu đại học, rồi sau đó là những tháng ngày thư giãn để chuẩn bị tâm thế cho bước ngoặt cuộc đời, từ cô cậu học trò trở thành những anh chị sinh viên. Nó khác hẳn với những ngày qua, khi bao thí sinh phải toát mồ hôi lo chuyện nộp hồ sơ xét tuyển. Điểm thấp không tính, loại thường thường bậc trung thấp thỏm đã đành, ngay cả những thí sinh điểm cao chất ngất cũng không thể yên tâm.
Theo dõi việc nộp hồ sơ xét tuyển ở Đại học Huế những ngày qua, dễ dàng nhận thấy một tình trạng chung phổ biến là không ít các bậc phụ huynh và thí sinh phải từ xa lặn lội đến Huế nộp hồ sơ xét tuyển với nhiều thủ tục kéo dài. Mà đâu có chuyện nộp vào là xong, tình hình thay đổi khi theo dõi bảng tổng hợp, lo không trúng tuyển thế là lại phải leo xe đò đến Huế rút hồ sơ, lại tiếp tục công việc nộp hồ sơ với bao nỗi nhọc nhằn ở một trường khác. Mới chỉ đến ngày 14/8, còn gần một tuần lễ nữa mới kết thúc và công bố xét tuyển, trả lời phỏng vấn báo chí, Phó Giáo sư Hoàng Hữu Hòa, Trưởng ban Khảo thí Đại học Huế cho biết, hơn 1.000 hồ sơ đã được thí sinh rút đi.
Quan sát việc nộp hồ sơ xét tuyển đại học năm 2015, có người đã ví nó với cuộc chơi trò...chứng khoán. Bộ Giáo dục và Đào tạo giúp cho thí sinh chờ đợi, căng thẳng, phán đoán, theo dõi rồi quyết định: nộp vô - rút ra và lại nộp vô - rút ra. Đi tìm nguyên nhân, có ý kiến cho rằng chủ yếu là do thí sinh không liệu được sức mình, không có khả năng phán đoán tình hình, lại chạy theo tâm lý đám đông và sự lo sợ lây lan nên xảy ra hiệu ứng “domino”… Riêng đối với Đại học Huế, có thêm ý kiến cho rằng cách làm của Đại học Huế ôm đồm quá, sao không giao cho các trường thành viên tự nhận và trả hồ sơ của học sinh nộp vào trường mình có thuận lợi hơn không. Tất cả đều không sai. Thế nhưng nếu ngành giáo dục lường trước được những sự cố, tính toán được phát sinh thì đâu đến nỗi phải vất vả thế kia.
Công văn 4079 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ra đời như một sự giảm tải và giảm khó cho các trường đại học hay các thí sinh cũng đồng thời như cách chữa cháy cho công tác quản lý. Theo đó từ 12 đến ngày 20/8, thay vì phải trực tiếp đến các trường đại học, cao đẳng rút hồ sơ đăng ký xét tuyển để thay đổi nguyện vọng, thí sinh có thể đến sở giáo dục - đào tạo địa phương hoặc các trường trung học phổ thông do Sở Giáo dục - Đào tạo quy định để nộp hồ sơ đề nghị điều chỉnh nguyện vọng đăng ký xét tuyển. Rằng hay thì cũng thiệt là hay, nhưng công văn 4079 xem ra đã được ban hành quá trễ, thiếu tính đồng bộ nên cũng chẳng giúp ích được gì cho công tác xét tuyển đại học, cao đẳng.
Đúng hẹn, ngày 20 tháng 8 này là thời hạn cả nước công bố kết quả xét tuyển. Nghĩa là, cuối cùng các thí sinh cũng chính thức biết mình có thể trở thành sinh viên như mong muốn hay không. Thế nhưng, nhìn vào mục tiêu giảm tải, giảm bớt căng thẳng và tốn kém trong công tác tuyển sinh đại học bằng cách gộp chung kỳ thi này với kỳ thi tốt nghiệp phổ thông do vậy đang bị nghi ngờ. Đổi mới mà khổ sở theo kiểu “chạy theo đuôi con cá” thế này thì phải xem lại. Còn nếu muốn tiếp tục thì phải thay đổi, bổ sung nhiều thứ, bao gồm cả việc “luyện” cho thí sinh kỹ năng đăng ký xét tuyển.