Tuyển tập Thơ Huế từ năm 2000
Lối vào Huế thơ - thơ Huế
Huế từ lâu được mệnh danh là một miền thơ, hội tụ được nhiều thi nhân danh tiếng đến từ mọi miền của đất nước, làm thành nền thơ Huế, có phá và thay từ thời trung đại đến hiện đại. Từ 1975, đất nước thống nhất, Huế trở thành nơi hội ngộ đông vui của nhiều thi nhân mọi miền. Vì vậy, có thể khẳng định rằng, có một Huế thơ - thơ Huế trong dòng chảy thi ca của dân tộc.
Mới đây, Hội nhà văn Thừa Thiên Huế cho ra mắt Tuyển tập Thơ Huế từ năm 2000. Tuyển tập có sự góp mặt của hơn 70 nhà thơ với gần 500 bài thơ của các tác giả hội viện Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế, đang sống và sáng tạo trên miền đất quê hương.
Sự tích hợp, hội tụ về tiêu chí, chủ điểm và đối tượng đã tạo nên cấu trúc đặc biệt cho Tuyển tập lần này: sự nối tiếp đông đảo các thế hệ nhà thơ; sự hội tụ về chủ đề, đề tài; sự đa dạng về thi pháp, phong cách; sự phong phú về chất thơ, hồn thơ; sự dung hợp về thể loại và hệ hình thơ; sự tổng hợp và đổi mới về ngôn ngữ… Chính thực tế này đã làm cho Tuyển tập Thơ Huế từ năm 2000 có sự tích hợp nghệ thuật mới mẻ và hấp dẫn.
Những chủ thể sáng tạo đồng hành
Sau 1975, đội ngũ nhà thơ từ nhiều miền, nhiều nguồn đã đoàn viên trong ngày hội lớn của dân tộc. Và từ đầu thế kỷ XXI đến nay, các thế hệ nhà thơ Huế tiếp tục đồng hành, làm thành lực lượng sáng tác đông vui và cộng hưởng thành tựu với thi ca cả nước mà Thơ Huế từ năm 2000 lần này là chứng minh cho hiệu quả ấy của Huế thơ - thơ Huế.
Ta thấy xuất hiện trong Tuyển tập những nhà thơ thời chống Mỹ đến nay vẫn còn viết sung sức và viết hay, giàu tính nhân văn và triết mỹ như Hồng Nhu, Trần Vàng Sao, Nguyễn Khoa Điềm, Hà Khánh Linh, Võ Quê, Lâm Thị Mỹ Dạ, Nguyễn Quang Hà…
Những giá trị mới/ khác của thơ ca được kết tinh từ mảnh đất giàu tiềm lực này để trong khoảnh khắc, nó trở thành sức mạnh đặc biệt. Nhiều cây bút trẻ được đánh thức bằng trang viết đầu tay nhưng đầy triển vọng. Nhiều cây bút khác được phát hiện và trưởng thành từ sau 1975, đặc biệt là từ Đổi mới (1986) đến nay. Đây là đội ngũ trẻ được mọi người hy vọng và đánh giá cao. Và thực tế, nhiều người trong họ trở thành tác giả vững vàng, trở thành những nhà thơ chuyên nghiệp...
Sự phát triển của một nền thơ, một thời kỳ thơ không thể được xem là có giá trị nếu bản thân nền thơ ấy, thời kỳ ấy không tạo được một lực lượng kế cận. Một cuộc chạy đua tiếp sức có thể nói là trẻ trung, nhiệt huyết. Các cây bút này đang tỏ ra sung sức, xông xáo. Các tác phẩm của họ liên tục được xuất bản và được dư luận đánh giá khá tốt.
Nghệ thuật tương hợp và đa thanh
Chọn điểm mốc khởi đầu và kết thúc từ đầu thế kỷ XX đến nay để hình thành tuyển thơ này, với lý do riêng và chính đáng. Trước hết là để thăm dò, nhận diện và thông báo đến bạn đọc gần xa về một cách tiếp cận, bình giá và lựa chọn thơ hay về Huế. Thơ hay nói theo nghĩa tương đối trong sự hòa hợp, tương ứng, hài hòa giữa tư duy thơ, cảm xúc thơ của chủ thể sáng tạo so với khách thể thẩm mỹ; từ đó thấy được tư tưởng và cách cảm thụ hiện thực của nhà thơ. Với ý nghĩa ấy, mỗi bài thơ viết về Huế, với điểm nhìn nghệ thuật riêng, từng tác giả đã cảm nhận, liên tưởng và suy tưởng về Huế vừa hiện thực, vừa huyền ảo; vừa chân tình vừa triết lý, tạo nên những tương hợp, tương giao kỳ thú.
Về thể loại, chủ yếu là thể tự do. Đây là thể dễ vận dụng để phản ánh đời sống một cách phóng túng và hiệu quả, phù hợp với khuynh hướng thơ trẻ hiện nay. Thơ cách luật, lục bát và 5 chữ, 7 chữ, 8 chữ vẫn có nhiều nhà thơ sử dụng và đạt đến sự nhuần nhuyễn trong việc tạo vần điệu, tiết tấu.Về ngôn ngữ thơ trong tuyển tập lần này thực sự có sự tìm tòi và phá cách rất nhiều, nhất là ở những nhà thơ trẻ, tạo ra những đa thanh và phức điệu đa dạng, đa hệ hình. Đây là những tìm tòi cần phát huy, nhất là trong không khí hội nhập hiện nay với thơ ca thế giới.
Với ý nghĩa ấy, Thơ Huế nhìn từ năm 2000 lần này thực sự là sự tích hợp thành tựu nghệ thuật mới xét theo tầm đón đợi hiện nay của tác giả và độc giả, rất đáng được tiếp nhận và tôn vinh.
Bài, ảnh: HỒ THẾ HÀ