Ẩm thực chay, nét văn hóa Huế. Ảnh: TL
Lên chùa ăn chay
Trong ký ức theo mẹ đến chùa, tôi vẫn nhớ những bữa cơm thanh đạm nhưng vô cùng ấm áp. Ngôi chùa làng khuất sau rặng tre như “không gian mơ ước” của tuổi thơ. Ngày ấy với tôi được đến chùa làng và ăn cơm là những “ngày hội”. Bữa cơm chay cũng chẳng có gì ngoài rau lang luộc, tương chao, khuôn đậu nhưng với tôi nó ngon một cách lạ lùng.
Lớn lên, rời làng tôi duy trì tháng hai lần đi ăn cơm chùa. Vốn là đất thiền kinh nên Huế ôm trong mình hàng trăm ngôi chùa lớn nhỏ. Tôi chọn một ngôi chùa nhỏ, nơi trụ trì của một ni sư. Có lẽ không gian nhỏ nhắn và những vườn cây hoang sơ giúp tôi có được những giây phút an lành. Những bữa cơm chay ở ngôi chùa mới có khác hơn so với “ngôi chùa trong ký ức”. Các bà, các mẹ và ni sư trổ tài kho nấu; các chú, các bác thì hương đèn và sắp xếp mâm cúng, chúng tôi bưng dọn và rửa chén bát.
Những bữa cơm chùa như thế vẫn bao gồm các món quen thuộc từ thực vật, như mít, các loại đậu, rau và những dĩa khoai, sắn, lạc. Thi thoảng dịp lễ Phật Đản hay Vu Lan lại có thêm món ăn được nấu từ thực phẩm “xuất xứ” Đài Loan nhưng với tôi cảm giác khi ăn các món ăn này không ngon bằng những món được chế biến từ nguyên liệu “vườn chùa”.
Tôi có cảm giác “thiêu thiếu” khi đúng ngày nhưng không được lên chùa. Ngó quanh mình, người Huế đã hình thành “cái nếp” lên chùa ăn chay từ lâu. Ngày nay ăn chay không còn riêng ở các chùa, đã có một hệ thống các cửa hàng, quán ăn chay phục vụ thực khách ở Huế. Tất nhiên, quán ăn chay đã rộng khắp trên cả nước, từ Hà Nội đến Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh… Tuy vậy, ăn cơm ở chùa Huế vẫn có một dư vị rất đặc biệt, nhất là dịp festival.
Chè bột lọc, món ăn bình dị
Ẩm thực chay dịp Festival Huế
Không gian ẩm thực chay dịp Festival Huế 2018 và bữa cơm chùa không khác nhau là mấy. Đó vẫn sẽ là những món chay từ nguồn nguyên liệu sạch tại các vườn chùa, không gian tổ chức cũng mang “hơi hướng” thiền khi địa điểm là Trung tâm Văn hóa Phật giáo Liễu Quán, cạnh bờ sông Hương.
Chỉ có điều các sư nữ kỳ công và chăm chút hơn vì món ăn được “trưng bày” để mời các thực khách trong ngày hội. Những món chay thanh đạm nhưng không kém phần bổ dưỡng, “bắt mắt” sẽ được chế biến từ bàn tay của các ni sư tu học tại các chùa ở Huế. Thực đơn cũng sẽ bao gồm các món chay thông dụng, như bánh bèo, bánh nậm, bánh lọc, bánh xèo, bún nước, chè bảy món, chè thập cẩm… Với nguồn nguyên liệu sạch, không gian ẩm thực chay không vì mục tiêu lợi nhuận mà vì sức khỏe con người. Khi ăn chay sẽ tạo “tăng trưởng từ tâm, phòng chống bệnh tật, bảo vệ môi trường” như Ni trưởng Thích nữ Minh Tú, Trưởng ban tổ chức không gian ẩm thực chay chia sẻ.
Chủ đề của ẩm thực chay năm nay là “Thân thiện với môi trường – Cuộc sống hạnh phúc”, do vậy, Ban tổ chức mong muốn thực khách khi ăn chay sẽ “tâm niệm hướng thiện”, Ni trưởng Minh Tú lý giải thêm. Cũng từ hoạt động này, hy vọng sẽ nâng cao nhận thức và ngăn ngừa việc làm mất an toàn thực phẩm. Không gian ẩm thực chay vì vậy hứa hẹn là một địa chỉ đáng lưu tâm để những thực khách muốn “đổi gu” ăn uống sau khi đã thưởng thức những món ngon vật lạ từ yến tiệc Hoàng cung tại Nhà hát Duyệt Thị Đường – Đại Nội hay Liên hoan ẩm thực Quốc tế - Huế 2018 tại Công viên Thương Bạc.
Bài, ảnh: Thành Nhân