Bức “Long vân khế hội” và câu chuyện trùng tu Diệu Đế Quốc tự

“Long vân khế hội” bên trong chánh điện Diệu Đế Quốc tự dù được đánh giá tuyệt tác nhưng đang xuống cấp

Bức “Long vân khế hội” được vẽ trên trần và 4 cột trụ của chánh điện chùa Diệu Đế với các nét vẽ sắc sảo, thể hiện hình tượng các con rồng uốn lượn ở bốn cột trụ lớn cũng như trên trần chánh điện ẩn hiện trong những đám mây. Tuy nhiên, trải qua thời gian bức bích họa này đang bị xuống cấp nghiêm trọng, màu sắc hoen ố, loang lổ ẩm mốc...

Mới đây, trong quá trình đại trùng tu, chùa đã tạo điều kiện cho các cán bộ, chuyên gia của Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế vào khảo sát, đánh giá về chất lượng công trình, độ bền và tuổi thọ của các loại vật liệu, nhất là khu vực trần điện và hệ khung mái để tìm cách bảo tồn, phát huy giá trị bức tranh.

“Chúng tôi mong muốn các cơ quan có thẩm quyền hỗ trợ, giúp đỡ nhằm đưa ra giải pháp phù hợp, nhưng phải đảm bảo an toàn cho công trình và nhất là tính mạng cho chư tăng hàng ngày tụng kinh tại chánh điện và Phật tử cũng như du khách thường xuyên lui tới tham quan và sinh hoạt tại chùa Diệu Đế”, đại diện nhà chùa mong muốn.

Các quý thầy trong chùa kể rằng, chánh điện chùa Diệu Đế hiện tại không phải là chánh điện cũ qua các lần trùng tu được ghi lại trong sách sử triều Nguyễn. Thật ra, chánh điện này được Hòa thượng Diệu Hoằng đứng ra tái kiến cùng với sự kêu gọi đóng góp của Đức Từ Cung (mẹ của vua Bảo Đại), công việc này được thực hiện từ năm 1953 đến 1955 thì hoàn thành.

Lễ khánh thành được tổ chức vào năm 1955. Và bức “Long vân khế hội” được vẽ trong giai đoạn từ 1953-1955, chứ không phải được vẽ từ thời Khải Định như một số thông tin đã đưa. Trần của chánh điện không phải được đúc bằng bê tông cốt thép vững chắc mà được làm theo lối rải lưới thép trát vữa, chất lượng khá thấp. Còn nói về tác giả, cho tới thời điểm hiện tại chưa có thông tin chính xác của tác giả nào, mặc dù chùa đã liên hệ được với một số người từng sống tại chùa Diệu Đế trong giai đoạn từ năm1951 trở về sau để tìm hiểu.

Ngôi chánh điện Diệu Đế Quốc tự đang xuống cấp nghiêm trọng và chuẩn bị được trùng tu, bên trong điện có bức “Long vân khế hội” 

“Chùa được vua Thiệu Trị cho xây dựng vào năm 1844 (năm Giáp Thìn, Thiệu Trị tứ niên), kết cấu gỗ theo lối kiến trúc cung đình đặc trưng của triều Nguyễn – vốn phát triển lên từ kiểu kiến trúc nhà rường Huế. Công trình đã trải qua nhiều lần trùng tu, quy mô về sau tuy không bằng ban đầu, nhưng vẫn giữ theo kiểu kiến trúc cũ cho đến năm 1951.

Lần trùng tu chánh điện cuối cùng theo kiến trúc cũ được ghi lại theo Châu bản triều Nguyễn là năm Thành Thái thứ 18 (1906), sau đó vào năm Khải Định thứ 2 (1917), có trùng tu lầu chuông lầu trống, la thành. Và từ đó cho đến năm 1951 trước lúc chánh điện chùa Diệu Đế được triệt hạ, chúng tôi chưa tìm thấy được tài liệu ghi về việc trùng tu chùa Diệu Đế”, quý thầy chùa Diệu Đế khẳng định.

Hiện trạng ngôi chánh điện chùa Diệu Đế thời điểm này xuống cấp nghiêm trọng, trần chánh điện đã bị nứt và có dấu hiệu võng xuống... Điều này gây nguy hiểm cho những người đang sống và sinh hoạt tại chùa. Trên thực tế, hai nóc quyết của chùa cũng đã hỏng và rơi xuống, rất may là bị rơi vào ban đêm nên chưa gây ra tai nạn đối với con người.

Trong lần đại trùng tu này, phần chánh điện của nhà chùa được thiết kế dựa trên căn cứ theo lối kiến trúc đặc trưng của triều Nguyễn, nhất là dựa theo kiến trúc của Điện Long An – hiện là Bảo tàng cổ vật cung đình Huế (công trình được vua Thiệu Trị cho xây dựng cùng thời với chùa Diệu Đế). Tất nhiên, chùa không đủ khả năng để làm được một công trình tinh xảo và đồ sộ như điện Long An mà chỉ là cố gắng làm sao có được ngôi chánh điện theo lối kiến trúc vốn có từ buổi đầu của chùa.

“Quá trình trùng tu chùa, chúng tôi đã chuẩn bị rất kỹ từ nhiều năm trước sau khi khảo sát, tìm hiểu tư liệu... Ngoài ra, việc trùng tu cũng được Sở Xây dựng cấp phép cũng như có sự đồng ý của Sở Văn hóa - Thể thao, Ban Trị Sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh”, quý sư thầy cho hay.

Bài, ảnh: Phan Thành