Mùa hè năm qua, có một số bạn bè của tôi đến Huế chơi. Họ rất yêu thích cảnh quan thiên thiên của Huế, hết lời ca ngợi sông Hương chảy qua thành phố như một bức tranh thủy mặc hiếm có. Đến tối, khi đi chơi thuyền rồng trên sông Hương, họ đã thốt lên rằng: "sông Hương đẹp nhưng hai bên bờ tối tăm quá". Tự nhìn lại thấy quả đúng như vậy. Nhìn lên bờ sông phía bắc chỉ thấy đèn trên đường, còn đèn trong công viên quá thưa thớt, không đủ sáng, nhìn từ xa như ánh sáng của đèn dầu. Ở phía nam, những cột đèn trong công viên không sáng hơn được bao nhiêu. Trụ sở nhiều cơ quan, trường học trên đường Lê Lợi cũng rất ít đèn chiếu sáng. Xuôi xuống phía Đập Đá có vẻ sáng hơn một chút nhờ ánh đèn trang trí của các khách sạn, quán bar, cà phê nhưng cũng chưa đủ sáng cho trục đường du lịch này, dù đường có một số điện trang trí. Trên cầu Trường Tiền chủ yếu là ánh sáng nghệ thuật. Hai cây cầu còn lại trên sông Hương thuộc trung tâm TP. Huế ánh sáng lại chưa đủ rực rỡ. Chưa kể có đêm bóng đèn đỏ cách cột thì ánh sáng không được bao nhiêu.
Với các nơi khác trong thành phố, nhất là vùng Thành nội, các khu dân cư, vùng ven thì ánh sáng càng yếu ớt, nếu không muốn nói là quá tối tăm. Cũng phải thừa nhận, những năm gần đây hệ thống điện chiếu sáng đường phố đã phủ hầu khắp các phường, nhưng may lắm cũng chỉ đủ chiếu sáng trên đường. Còn muốn để sáng và tăng thêm phần mỹ thuật, kích thích, lôi kéo người người ra đường thì còn thiếu hụt nhiều.
Tôi chưa có điều kiện đi đến nhiều nơi trên thế giới, nhưng qua thực tế mắt thấy ở Pháp, Hồng Kông, Đài Loan… cũng đủ để so sánh về chiếu sáng các đô thị của họ với thành phố của chúng ta. Khỏi phải bàn về Paris được coi là “đô thị ánh sáng”, các đô thị khác của họ ánh sáng về đêm thật là lung linh, phủ hầu khắp các tuyến đường, các khu kinh doanh, khu dân cư. Đèn từ các cửa hàng, đèn trang trí, đèn từ các khu dân cư… đã tạo ra nguồn sáng như kéo dài bất tận. Đi trên đường phố về đêm mà cứ tưởng như ban ngày, sáng nhưng không quá chói chang khó chịu và cũng rất nghệ thuật. Không rõ có phải bị bắt buộc hay tự giác nhưng các tòa nhà cao tầng, các khối nhà công cộng đều được trang trí đủ các loại đèn, cả đèn chiếu sáng và đèn nghệ thuật. Có lẽ cũng vì vậy mà lượng người ra phố đi mua sắm và khách du lịch khá đông vào ban đêm.
Người dân Huế lâu nay “mang tiếng” đi ngủ sớm một phần do tính cách nhưng có lẽ cũng vì chưa có nhiều khu vui chơi, mua sắm về đêm. Và một phần vì đường phố và nơi công cộng chưa đủ sáng. Một vài nhà rường ở phố đêm, quán xá, công viên… chưa đủ hấp dẫn để kéo người ra đường cũng vì còn thiếu sáng. Một vấn đề cần đặt ra nữa đó là dù được mệnh danh thành phố bình yên về an ninh trật tự nhưng người ta vẫn ái ngại khi ánh sáng đường phố chưa đủ để mọi người an tâm ra đường. Ánh sáng dù ở bất cứ đâu cũng sẽ góp phần làm giảm tội phạm hình sự, tệ nạn xã hội, giảm thiểu tai nạn giao thông… Nói như vậy để thấy rằng, ánh sáng đô thị có ý nghĩa quan trọng trong thúc đẩy phát triển kinh doanh (kể cả kinh doanh du lịch và kinh doanh dịch vụ) và phát triển văn hóa, xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng.
Tuy nhiên, khi tăng đèn chiếu sáng đồng nghĩa với chi phí tốn kém hơn, tác động nhiều hơn tới môi trường và ảnh hưởng về nguồn điện năng cung cấp. Song với những cải tiến công nghệ như hiện nay, các loại đèn LED khi được thay thế cho các loại bóng đèn cũ thì nguồn điện có tăng thêm cũng không nhiều hơn nếu có phương án bố trí đèn chiếu sáng phù hợp. Điều quan trọng là vận động nguồn kinh phí xã hội hóa từ các cơ quan công sở và từng gia đình thì nguồn ngân sách Nhà nước chi cho phần tăng thêm cũng không nhiều. Cái chính là tạo sự đồng thuận cao trong cơ quan, doanh nghiệp và toàn dân nhằm hưởng ứng thắp sáng đèn làm đẹp cho thành phố. Người Hội An làm được nhiều việc để thu hút khách du lịch, chẳng lẽ Huế không làm được? Có lẽ nên bắt đầu bằng thắp sáng thành phố về đêm….
NGUYỄN PHƯỚC AN HÒA