“Ảnh hưởng về mặt kinh doanh rõ ràng hơn bao giờ hết. Ít gian hàng hơn, ít công ty tham gia hơn”, Mark Bultinck, giám đốc bán hàng công ty màn hình kỹ thuật số Bỉ Barco, cho biết. Công ty có gian hàng tại hội chợ hàng năm ngành thiết bị nghe nhìn.

Tác động của các biện pháp trừng phạt ảnh hưởng rõ ràng đến Barco.

Barco mất mối làm ăn với công ty đóng tàu lớn nhất của Nga, do Mỹ và Liên minh châu Âu đưa Tổng công ty đóng tàu United vào danh sách đen hồi tháng 7. Điều này đồng nghĩa với việc Barco không thể bán màn hình lắp trên các mô hình huấn luyện của United nữa.

Những gì Barco đang trải qua cho thấy lệnh trừng phạt có ảnh hưởng rộng lớn không chỉ đến các công ty Nga mà cả công ty châu Âu, vào thời điểm nền kinh tế của châu lục này đang yếu kém ít có khả năng chống đỡ.

Liên minh châu Âu và Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt kinh tế Nga cuối mùa hè nhằm vào các lĩnh vực như năng lượng, ngân hàng, quốc phòng do phản đối Moscow ủng hộ quân nổi dậy miền đông Ukraine. Đây được xem như một nước đi khó khăn của phương Tây.

Khi danh sách đen của EU, liệt kê ngày càng dài các công ty Nga có thể bị trừng phạt do khủng hoảng Ukraine, thì các ví dụ về việc kinh tế châu Âu bị ảnh hưởng và tốn kém cũng ngày càng rõ ràng.

Trong tháng 8, một tháng sau khi lệnh trừng phạt có hiệu lực, xuất khẩu EU sang Nga giảm 19% xuống còn 7,9 tỷ euro so với tháng trước, mất gần 2 tỷ, theo cơ quan thống kê Eurostat EU cho biết. Mặc dù các dữ liệu không được điều chỉnh bởi biến động theo quý, nhưng xuất khẩu vẫn giảm 18% so với cùng kỳ năm 2013, thời điểm bận rộn thường niên.

Sự sụt giảm phần nào phản ánh lệnh cấm thực phẩm Moscow áp dụng với Liên minh châu Âu, động thái phản kháng lệnh trừng phạt của phương Tây. Tuy nhiên, ý nghĩa của nó sâu xa hơn rất nhiều. Tổng xuất khẩu EU giảm 12% trong tám tháng đầu năm 2014.

Trong tháng  8, xuất khẩu máy móc và thiết bị vận tải như ô tô và máy kéo của EU giảm 23% so với tháng trước. So với năm 2013, lượng xuất khẩu này giảm 21%.

Các mặt hàng sản xuất xuất khẩu giảm 16% trên toàn bộ khối liên minh 28 quốc gia trong tháng 8. Chiếm tới một phần ba lượng hàng xuất sang Nga, Đức chứng kiến sự sụt giảm trong việc bán hàng hóa, cùng lúc đó Italy cũng giảm một nửa lượng xuất.

Xin giấy phép

Các biện pháp trừng phạt có tác động mạnh mẽ đến vậy là do các công ty EU không thể bán hàng hóa lưỡng dụng, tức là hàng dân sự có thể sử dụng cho quân sự. Nếu không có giấy phép sử dụng, không một loại hàng hóa nào được phép lưu thông.

Máy kéo, cần cẩu, máy xúc và các bộ phận cơ khí cần thiết dùng để sửa chữa ô tô và xe tải, đều thuộc loại sử dụng có kỳ hạn và cần được cấp phép.

Nếu không có giấy phép, nhà sản xuất sẽ phải chịu một khoản tiền phạt trị giá 10% trên tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu, quan chức cho biết.

Tuy nhiên, việc cấp phép như vậy có thể trì hoãn quá trình xuất khẩu từ 2 đến 3 tháng do lượng sản phẩm cần cấp phép quá nhiều trong khi hải quan chưa thể xử lý được gánh nặng hành chính.

“Sự chậm trễ xảy ra là do dòng chảy tăng lên cho việc cấp phép tư nhân”, ông Tristan Grimmer, luật sư tại Baker & McKenzie tại London, người đã giúp các công ty điều phối quá trình, cho biết.

“Với các lĩnh vực dầu mỏ và khí đốt, phần lớn chúng hiện đang được xử lý dù trước đó không yêu cầu giấy phép xuất khẩu, vì vậy nếu bạn muốn bước chân vào lĩnh vực hoàn toàn mới này, bạn cần được cấp phép để cung ứng trên thị trường Nga”.

Vào tay Trung Quốc

Số đơn xin cấp phép tăng 40% kể từ tháng 8 và nhân viên hành chính phải xử lý một lượng lớn thư điện tử từ các công ty muốn tham vấn, quan chức chịu trách nhiệm kiểm soát dịch vụ hàng hóa chiến lược vùng Flanders của Bỉ cho biết.

“Các công ty đều muốn hồ sơ của mình được xử lý gấp. Nhưng quyền hạn không chỉ có trong tay chúng tôi. Đôi khi chúng tôi cần xác nhận của Đại sứ quán Bỉ tại Nga”, một vị quan chức yêu cầu giấu tên cho biết.

Tại Đức, luật sư Baerbel Sachs nói rằng rất khó để được cấp phép. Ngay cả việc kết nối với quan chức hải quan trên điện thoại để bàn thảo về giấy phép cũng khó thực hiện được do có quá nhiều người gọi điện.

Chính phủ đang nỗ lực đẩy mạnh tiến độ bằng việc thuê thêm nhân viên và tăng tốc quá trình xử lý. Tổ chức kiểm soát xuất khẩu của Anh cho biết gần như tất cả các giấy phép được giải quyết trong thời hạn 60 ngày.

Nhưng ngay cả trong thời gian đó, các công ty vẫn phải đối mặt với nguy cơ mất hợp đồng vào tay các đối thủ cạnh tranh đến từ Trung Quốc và các quốc gia khác, theo lời ông Frank Schauff, giám đốc văn phòng điều hành Hiệp hội các doanh nghiệp châu Âu tại Nga.

“Các nước không áp đặt lệnh trừng phạt có thể thâm nhập vào nơi EU để trống. Các vị thế kinh tế EU từng có ở Nga có thể bị mất đi và chúng rất khó để có thể lấy lại được”.

Đặc phái viên của Bắc Kinh đến Berlin hồi tháng 10 cho biết Trung Quốc sẽ không bỏ lỡ cơ hội kinh doanh ở Nga.

Tại công ty Barco của Bỉ, các doanh nhân cho biết vẫn có thể hoạt động kinh doanh ở Nga, nhưng chỉ trong thời điểm hiện tại.

“Mọi người biết rằng các giao dịch đang có sẽ không kéo dài lâu được nữa. Đó là một thực tế mà chúng tôi đành phải tính đến", ông Cark Vanden Bussche, giám đốc quan hệ cổ đông, cho biết.

Thu Trang (Theo VnExpress)