Nơi 13 liệt sĩ hy sinh vì nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn tại Thủy điện Rào Trăng 3
1. Vẫn còn cảm giác rợn ngợp khi trở lại con đường 71, nơi mà mùa mưa lũ năm ngoái, hay nói đúng hơn chỉ 5 tháng trước thôi, những cuộc hành quân đã đi về phía núi. Lần này, vẫn là màu váng xám của những thớ đất, nhưng cảnh vật trông bình yên kỳ lạ.
Anh cán bộ Xã đoàn Phong Xuân (huyện Phong Điền) tỏ ra am tường với vùng đất này - khu vực thuộc vùng lõi Khu bảo tồn thiên nhiên Phong Điền. Không rõ sao được khi anh cùng các thanh niên địa phương đã từng nằm rừng suốt tuần chỉ để đốt mật, bắt cá dưới sông Trăng và khám phá thiên nhiên đẹp tựa bức tranh.
Hình ảnh thiên nhiên cuồng nộ những ngày tháng 10/2020 khác hẳn lời nói anh cán bộ xã khi lớp sương phủ núi từ từ tan ra. Xa xa theo hướng chỉ tay anh, cây tràm phủ xanh quả đồi; dưới chân đồi, dòng sông Trăng hiền hòa khác lạ. Những cây tràm ấy tuổi đời chừng mấy thập kỷ, người ta trồng không vì lợi ích kinh tế mà để thay thế rừng cây bản địa bị mất đi bởi chiến tranh. Bây giờ chúng cũng đã già cỗi, đang mong chờ lớp cây mới “thế chân”.
Đoàn viên thanh niên làm vệ sinh khuôn viên bia tưởng niệm tại dốc Ba Trục
Đường 71 được mở khoảng một thập kỷ trước, vắt qua Khu bảo tồn thiên nhiên Phong Điền được xem là huyết mạch hành lang kinh tế đông tây. Con đường vươn về phía Tây hơn 50km nối từ Phong Điền đến A Lưới như mở ra sinh kế cho người dân bản địa và cả tạo ra thuận lợi trong việc tuần tra, kiểm soát rừng đặc dụng của cán bộ kiểm lâm. Hai bên đường 71, rừng cao su đang vào mùa thay lá, diện tích keo tràm gần hơn với bàn tay chăm sóc của con người.
“Đa số diện tích rừng keo tràm của người dân đều nằm ven đường 71. Trước đây, khi chưa mở đường, người dân rất khó khăn trong việc trồng và khai thác rừng. Bây giờ, đường 71 được mở rộng, bê tông hóa, ô tô có thể tránh nhau nên chúng tôi giảm bớt được công sức lẫn chi phí trồng rừng, đặc biệt là khâu vận chuyển. Từ đó, hiệu quả thấy rất rõ”, ông Nguyễn Văn Lộc (xã Phong Xuân) chia sẻ.
Khi mưa lũ đi qua, mây đã thôi giăng buồn, màu đổi thay cũng không chỉ nhìn thấy trên từng chuyến xe lăn bánh về phía núi hay giọt mồ hôi vương trên trán của lâm dân trở ra từ rừng. Anh cán bộ xã đoàn lại bảo, sinh kế của người dân Phong Xuân chủ yếu là từ màu xanh của cây rừng. Bởi vậy mà trong câu chuyện cứu hộ cứu nạn những năm trước, người dân Phong Xuân bất ngờ với thảm cảnh.
Từ lâu, ngoài dựa vào rừng, kinh tế trang trại giúp đời sống người dân đổi thay trông thấy. Và không chỉ dân, một số doanh nghiệp cũng chọn vùng gò đồi này để phát triển cây ăn quả. Đất và cây cứ thế bám riết vào nhau.
Trên đường tiến vào Rào Trăng, tôi được tận mắt thấy mênh mông gốc bưởi da xanh, cam, thanh trà vừa bén đất. Người dân địa phương bảo đó là dự án của một doanh nghiệp khá lớn nhằm tận dụng tài nguyên đất. Họ phát triển kinh tế, đồng thời giải quyết việc làm cho lao động nghèo.
Không còn hãi hùng, đáng sợ, con đường bê tông dưới chân núi dẫu uốn lượn, có những khúc cua tay áo nhưng hàng ngày người dân lần lượt qua lại. Đứng bóng, những chiếc xe máy nối đuôi rời khỏi bìa rừng. Ngang qua nơi 13 liệt sĩ nằm xuống, họ không quên thắp nén nhang lòng tưởng nhớ đến các anh.
Ở khu đất bởi ngọn núi bị san phẳng - nơi các anh nằm, những mầm xanh bắt đầu nhú. Dẫu vắng lặng nhưng 13 liệt sĩ sẽ không cô đơn. Họ tựa lưng vào núi, có cây rừng, chim muông làm bạn, rồi cả tấm lòng người dân bản địa…
2. Chúng ta sẽ nhớ mãi những ngày lịch sử tháng 10. 13 liệt sĩ nằm xuống vì sự bình yên của người dân. Lặng người cùng các anh, tôi nghĩ đến dốc Ba Trục cách đó chừng hơn 10 cây số.
Dốc Ba Trục đã quá nổi tiếng, nơi in hằn những năm tháng lịch sử, có mất mát, có đau thương nhưng lại rất đỗi tự hào. Chợt nhớ mấy năm trước, trong lần chuyện trò cùng các bậc lão thành cách mạng, tôi đã nghe kể về lòng quả cảm, chiến đấu quên mình của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Câu chuyện về sự hy sinh của 21 thanh niên xung phong ở độ tuổi còn rất trẻ chỉ nghe thôi sẽ còn nhớ mãi.
Tưởng nhớ 13 liệt sĩ mỗi khi ngang qua
Dốc Ba Trục hôm nay, bia tưởng niệm được lập giữa núi rừng xanh thăm, chứng tích này trở thành di tích lịch sử. Đứng trên dốc Ba Trục mà ngó, vùng gò đồi Phong Xuân, Phong An, Phong Mỹ hiện ra, vừa nên kỳ vỹ, vừa nên thơ. Nó rất đúng với sự ví von của người trước – dốc Ba Trục là một đài quan sát lớn. Vững – cán bộ xã Phong Xuân tiết lộ, từ khi bia tưởng niệm được dựng lên, 21 thanh niên xung phong ngã xuống vì Tổ quốc không cô đơn, xung quanh họ, hoa mẫu đơn khoe sắc trong nắng, nhánh phượng rừng cũng nảy lộc, đơm bông. Đặc biệt hơn, hàng ngày người dân vẫn thường tản bộ đến đây, vừa thắp hương cho những anh hùng, vừa thưởng thức khí trời trong veo buổi sớm mai.
Ngang đây, hình ảnh cây chuối đâm chồi ở vùng đất Trạm Kiểm lâm tiểu khu 67 trước đây, nay đã níu giữ linh hồn của 13 liệt sĩ hy sinh vì nhiệm vụ cứu nạn tại Thủy điện Rào Trăng 3 lại hiện lên trong tâm trí tôi. 21 thanh niên xung phong hy sinh trong thời chiến, 13 cán bộ, chiến sĩ hy sinh trong thời bình. Tất cả đều vì nhiệm vụ thiêng liêng mà Tổ quốc giao phó.
Một bia tưởng niệm 13 liệt sĩ rồi có thể được xây dựng. Các anh nằm đó giữa hồn đất trời. Chắc chắn rằng, người dân sẽ không bao giờ quên những chiến công ấy. Cây sẽ xanh và đất cũng sẽ trở mình.
Thắp hương cho những anh hùng liệt sĩ, tôi cố đảo mắt theo hình vòng tròn. Cách dốc Ba Trục hay nơi 13 liệt sĩ hy sinh không xa là chiến khu Hòa Mỹ, một một căn cứ địa cách mạng nằm giữa sông Ô Lâu - Rào Quao và Khu nghỉ dưỡng Suối khoáng nóng Allba Thanh Tân đã thu hút khách gần xa. Huyện Phong Điền đã từng có ý tưởng từ các tổ hợp các di tích này tạo thành tour du lịch sinh thái kết hợp du lịch về lại chiến trường xưa.
Những giá trị lịch sử vẫn luôn tồn tại mãi theo thời gian, ý tưởng của huyện Phong Điền rất phù hợp trong bối cảnh ngành du lịch đang phát triển với nhiều loại hình khác nhau. Qua tổ hợp những di tích, địa điểm trên du khách có thể trải nghiệm hầu hết các loại hình du lịch như, du lịch khám phá, du lịch sinh thái, du lịch mạo hiểm… Đặc biệt là loại hình du lịch về nguồn rất ý nghĩa và nhân văn, du khách không chỉ được vui chơi, tham quan, trải nghiệm mà còn được tìm hiểu nhiều kiến thức về lịch sử, văn hóa truyền thống của mỗi vùng đất, từng địa phương. Qua đó, việc giáo dục lịch sử, khơi dậy tình yêu quê hương đất nước cho người dân, nhất là giới trẻ sẽ dễ dàng hơn.
Dẫu tương lai có như thế nào, tổ hợp di tích, sinh thái này có níu chân được du khách hay không thì trong tôi chỉ hy vọng rằng, khi ngang qua con đường 71, hãy nhớ rằng nơi ấy đã in hằn hình bóng của những con người đã anh dũng hy sinh trong thời chiến lẫn thời bình.
Bài, ảnh: QUỲNH VIÊN