Kinh Thành Huế là một công trình di tích có giá trị lớn về lịch sử, văn hóa, kiến trúc, cảnh quan môi trường và quân sự. Công trình được triều đại nhà Nguyễn quy hoạch và xây dựng trong thời gian 30 năm (từ năm 1803 đến năm 1832), rộng hơn 500ha bao gồm nhiều hạng mục như: hộ thành hào, tuyến phòng lộ, tường thành, 24 eo bầu, Kỳ đài, Trấn Bình đài (Mang cá nhỏ) và mười cổng thành. Bên trong, Kinh thành thuộc 4 phường: Thuận Hòa, Thuận Thành, Thuận Lộc, Tây Lộc và bên ngoài thuộc 3 phường tiếp giáp: Phú Hòa, Phú Bình và Phú Thuận.
Đi dọc Kinh thành Huế
Theo số liệu do Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cập nhật mới nhất đến tháng 6/2018, có khoảng 3.800 hộ dân hiện còn sinh sống trong khu vực 1 bảo vệ các di tích thuộc Kinh thành. Áp lực dân cư là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thực hiện kế hoạch bảo tồn trùng tu tôn tạo di tích, cũng như có nguy cơ làm hư hỏng nghiêm trọng hiện trạng kiến trúc công trình.
Các khu vực dân cư được đoàn khảo sát, gồm: hộ thành hào dọc theo đường Trần Huy Liệu; khu vực thượng thành và eo bầu các phường: Thuận Thành, Thuận Hòa, Tây Lộc, Thuận Lộc; khu vực hộ thành hào và tuyến phòng lộ thuộc 2 phường Phú Bình và Phú Thuận. Nằm sâu trong đường Trần Huy Liệu (phường Phú Hòa), “nhà” của bà Lê Thị Vân (số 145) chỉ rộng khoảng 5m2 nhưng là nơi ăn ở sinh hoạt của 7 người. Trong phòng khách “đa chức năng” của gia đình, bà Vân bày tỏ: vốn không, việc không, cũng không phải là hộ nghèo nên mọi chi tiêu trong nhà đều may rủi nhờ vào những chuyến xe thồ của người chồng. Bây giờ chỉ trông có được nơi ở đàng hoàng hơn một chút để yên ổn khi về gìa.
Hỏi thăm cuộc sống của người dân ở phường Phú Hòa
Tại các nơi đến, Chủ tịch UBND tỉnh Phan Ngọc Thọ thăm hiện trạng khu vực di tích, điều kiện nhà ở của người dân và trao đổi, chia sẻ với tâm tư của khi trong phải sinh sống trong điều kiện nhà ở có chất lượng thấp kéo dài nhiều năm qua. Trao đổi với người người dân, ông Phan Ngọc Thọ đều nhấn mạnh những hệ lụy tác động lên di tích, môi trường cảnh quan và chính chất lượng sống của họ khi tiếp tục kéo dài tình trạng sinh sống trong khu vực khoanh vùng bảo vệ di tích. Chính vì vậy, khi Chính phủ, UBND tỉnh và chính quyền TP. Huế đủ điều kiện để giải tỏa khu vực khoanh vùng bảo vệ di tích, di dời người dân đến một nơi ở tốt hơn, rất mong người dân hưởng ứng, đồng thời vận động những người có cùng cảnh ủng hộ.
Suốt tuyến khảo sát, ghi nhận chung nhất là người dân có nhu cầu rất lớn về việc di dời đến nơi ở mới có điều kiện tốt hơn hiện tại. Tuy nhiên, rất nhiều hộ dân có mức sống rất thấp, khó có đủ khả năng làm nhà mới nếu được hỗ trợ giao đất di dời. Vì vậy, Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị chính quyền các cấp của TP. Huế xem lại tình hình hộ nghèo, hộ cận nghèo ở địa phương để tiếp tục nghiên cứu kỹ giải pháp phù hợp hỗ trợ người dân, đồng thời đề nghị các cấp chính quyền kiểm đếm chính xác, đầy đủ số hộ trong khu vực khảo sát.
Hiện nay, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đang được giao xây dựng đề án di dời dân cư, giải phóng khu vực 1 hệ thống di tích Kinh thành Huế. Kết quả chuyến khảo sát này sẽ là cơ sở để Thừa Thiên Huế đưa ra kế hoạch và phương án để di dời các hộ dân trong khu vực.
Bà Lê Thị Vân (Phú Hòa) trò chuyện cùng Chủ tịch UBND tỉnh Phan Ngọc Thọ
Tin, ảnh, clip: Đồng Văn