Nạo vét Hộ thành hào
Hộ thành hào là tuyến phòng thủ bằng đường thủy dài khoảng 12km bao quanh vòng ngoài Kinh thành Huế, được đào từ năm 1805. Nhờ có Hộ thành hào mà Kinh thành Huế “biệt lập” cả 4 mặt. Lực lượng bộ binh nào muốn tiếp cận Kinh thành thì việc vượt qua được tuyến phòng thủ này là cả vấn đề không đơn giản. Sau hơn 200 năm tồn tại cùng Kinh thành Huế, dòng chảy của Hộ thành hào ngày nay chịu nhiều tác động tiêu cực, từ phù sa lũ lụt bồi lắng đến áp lực rác thải của hàng ngàn cư dân tại chỗ.
Bảo vệ và gìn giữ Hộ thành hào gắn liền với kiến trúc Kinh thành Huế, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế và chính quyền TP. Huế thực hiện nhiều giải pháp tạm thời, như khơi thông dòng chảy, vớt rác và xử lý bèo tây… Những nỗ lực đó vẫn chưa đủ, nhiều đoạn Hộ thành hào bị bồi lấp nghiêm trọng, nếu đoạn mặt tiền Kinh thành được chăm sóc tốt, không có cư dân sinh sống rộng đến 50m mặt nước, thì nhiều khu vực khác bị lấp cạn, chỉ còn là lạch nước nhỏ, thậm chí bị bồi lắng đến mức có thể đi qua được. Có đoạn, Hộ thành hào còn được người dân che chắn làm vườn trồng rau, trồng chuối…
Gần trọn cuộc đời gắn với Hộ thành hào, bà Đỗ Thị Sinh (85 tuổi, bán hàng nước ở kiệt nối đường Trần Hưng Đạo – đường Trần Huy Liệu), rất phấn khởi khi con nước này được nạo vét, khơi thông. Bà nói, ngày trước kinh khủng lắm. Bèo cỏ lút mặt, không phân biệt được đất với nước. Lâu chừ dân sống ở đây toàn đổ rác về đó. Thậm chí, người ở nơi khác xách theo rác, đi ngang đây vứt xuống. Nhưng sau thì đỡ nhiều. Phường nhắc, tổ trưởng tổ dân phố nhắc, nghe hoài người dân cũng thay đổi thói quen gom và đổ rác đúng nơi đúng chỗ. “Căn bản là ai cũng biết xả thải là bẩn, nhưng tiện là xả, thành quen. Lén lút thì không biết, còn thấy là tui nhắc, dọa kêu công an, kêu môi trường là họ thôi. Mỗi người cùng gìn giữ một ít thì mới sạch bền được”, bà Sinh cười móm mém.
Theo ông Tôn Thất Thái, Chủ tịch UBND phường Phú Hòa, việc nạo vét khơi thông một đoạn của Hộ thành hào đang được thực hiện đáp ứng nguyện vọng tha thiết và chính đáng của hàng ngàn người dân, trong đó ít nhất gần 1.000 hộ gia đình được hưởng lợi trực tiếp. Áp lực trước tình trạng ô nhiễm và nguy cơ bệnh tật, UBND phường kiến nghị lên các cấp nhu cầu nạo vét từ rất lâu, nhưng chưa vẫn thể triển khai. Vừa qua, người dân tiếp tục kiến nghị thông qua các cuộc tiếp xúc cử tri nên đã được các cơ quan chức năng quan tâm, đôn đốc thực hiện. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là giải pháp tạm thời. Nếu nạo vét như thế này, lâu lắm là “giữ” được 3 năm. Lụt lên, đất cát lại bồi như cũ, chưa kể đến việc xả thải của cư dân tại chỗ. Giải tỏa được những áp lực khi phải sống chung với gần 2km “ổ bệnh” Hộ thành hào, chính quyền và người dân Phú Hòa đều ý thức sâu sắc giá trị của sự chung tay giữ gìn vệ sinh môi trường. Để góp sức kéo dài tuổi thọ cho đoạn hào vừa được khơi thông, Phú Hòa tiếp tục vận động người dân gìn giữ vệ sinh môi trường, hạn chế xả thải trực tiếp xuống Hộ thành hào, thu gom rác thải trong gia đình và đổ đúng giờ theo quy định. Đồng thời, kiến nghị đơn vị vệ sinh môi trường thực hiện việc thu gom đúng giờ và cho xe vào càng gần hộ dân càng tốt.
Ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cũng nhấn mạnh việc nạo vét khơi thông Hộ thành hào chỉ là giải pháp tạm thời. Trung tâm đang tích cực phối hợp với các ban ngành liên quan xây dựng và triển khai dự án di dời giải tỏa dân cư trong khu vực I Kinh thành Huế, nạo vét, tu bổ bờ kè toàn bộ Hộ thành hào. Trước mắt, ưu tiên đoạn đông và đông nam. “UBND TP. Huế sớm di dời dân theo kế hoạch, đồng thời chỉ đạo các phường thực hiện tích cực việc vận động người dân không xả rác, chất thải xuống hào và chỉ đạo đơn vị vệ sinh môi trường đặt thêm thùng rác và thu gom rác kịp thời”, ông Hải nói thêm.
Những nỗ lực của các cơ quan trong việc khơi thông Hộ thành hào là đáng ghi nhận, song về lâu dài cần có giải pháp căn cơ hơn. Xin mượn lời nhắn của một con người yêu Huế nói về vấn đề này: “Việc nạo vét rất hay. Nhưng quan trọng vẫn là ý thức của người dân về bảo vệ môi trường cho chính cuộc sống của họ và cho sự sinh tồn của thành phố họ đang sống. Cần có giải pháp giáo dục, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường gắn với bảo vệ di sản văn hóa Huế bắt đầu từ độ tuổi mẫu giáo và cần thiết cũng phải có sự chế tài cụ thể đối với những hành vi cố tình vi phạm về vệ sinh môi trường”. Lời nhắn có giá trị với người dân trực tiếp sống bên Hộ thành hào, với cư dân Thừa Thiên Huế và cả du khách chọn Huế là điểm đến.
Bài, ảnh: ĐỒNG VĂN