Lúa ngập nước vừa khó gặt, vừa khó hơn trong bảo quản sau thu hoạch. Ảnh: NGUYỄN PHONG
Chính vì cây lúa quan trọng đối với bà con nông dân nên nhiều chính sách về nông nghiệp đã được ban hành và áp dụng. Ngành nông nghiệp cũng đã áp dụng nhiều thành tựu khoa học để nâng cao năng suất và chất lượng. Ví dụ như hệ thống kênh mương thủy lợi, giao thông nội đồng được đầu tư khá bài bản; chính sách dồn điền đổi thửa được áp dụng. Những đơn vị có vai trò quan trọng đối với nông nghiệp được đổi mới về hình thức và nội dung hoạt động, như HTX. Cơ giới hóa một số khâu trong nông nghiệp được áp dụng, trong đó, khâu gặt gần như áp dụng 100%. Nhiều loại giống mới cho chất lượng cao, giống thuần chủng được đưa vào sản xuất trên diện rộng…
Ngành nông nghiệp có những bước tiến để ngày càng đưa lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Chủ trương cơ cấu lại nền nông nghiệp, chuyển đổi cây trồng vật nuôi đã cho phép người dân sử dụng mảnh ruộng của mình có phần “uyển chuyển” hơn. Nhiều mô hình nông nghiệp mới ra đời đưa lại hiệu quả kinh tế khả quan.
Tất cả những khâu cho “đầu vào” để sản xuất lúa được đầu tư, như trên đã nêu. Song, khâu bảo quản sau thu hoạch, có thể nói là chưa được chuyển biến bao nhiêu. Trên địa bàn tỉnh có rất ít cơ sở có dịch vụ thu mua, sấy khô và bảo quản. Công ty Vật tư nông nghiệp tỉnh có thu mua, sấy khô và kinh doanh lúa nhưng cũng còn ở mức hạn chế. Một vài HTX xây dựng cơ sở sấy lúa sau thu hoạch nhưng quy mô vẫn còn rất nhỏ. Nói chung là việc thu hoạch, phơi sấy lúa chủ yếu là “nhờ trời”.
Người nông dân khi thu hoạch về thì phơi lúa trong sân. Những nơi nào không có điều kiện thì người dân “tận dụng” đường để phơi lúa. Cứ vào vụ thu hoạch, trời nắng ở nhiều nơi lúa phơi đầy đường. Riêng khâu này vẫn còn rất “truyền thống”.
Do ảnh hưởng của thời tiết khiến sản lượng lúa năm nay không bằng các năm trước
Thời tiết ngày càng trở nên cực đoan do biến đổi khí hậu, mưa nắng thất thường. Ngành nông nghiệp cũng có những giải pháp thông tin mùa vụ, với mục đích là “lách” những thời điểm thời tiết bất lợi nhưng điều này là không chắc chắn. Tư duy “xanh nhà hơn già đồng” chẳng qua là một sự vớt vát bất đắc dĩ. Thu hoạch lúa xanh thì năng suất thấp, chất lượng kém. Để cho lúa chín vàng ngoài đồng thì lo sợ thời tiết mưa gió bất thường.
Tính chất biến chuyển và cực đoan của thời tiết rất rõ những ngày vừa qua. Đã bước qua tháng 4 (Âm lịch) nhưng vẫn đón gió mùa đông bắc, trời vẫn rét. Đợt mưa và gió vừa qua làm hàng chục ngàn ha lúa trên địa bàn ngã đổ. Thiệt hại cho người nông dân là điều thấy rõ. Lúa đã ngã đổ thì sản lượng đạt thấp, hư hại mất mát nhiều. Đã vậy, nếu diện tích nào gặt được thì chi phí cũng tăng. Gặt được rồi đưa về nhà làm sao sấy khô. Không sấy khô được lúa sẽ lên mộng, hư hao, chất lượng kém.
Trải qua một đợt dịch COVID-19 đã khổ, giờ lại càng khổ. Nhiều tiếng nói và hành động của cộng đồng bày tỏ sự đồng cảm với người dân là điều chúng ta thường hay nghe trong những thời điểm như thế này.
Vấn đề cần giải quyết ở đây là làm thế nào để bảo quản sau thu hoạch? Cụ thể là làm sao sấy khô một khi thời tiết bất lợi.
Nếu xét về mặt kinh tế, với diện tích lúa trên địa bàn tỉnh như nêu ở trên, nhu cầu sấy khô là rất lớn. Sấy bằng lò sấy có một cái lợi nữa là hạt lúa khô đều, đảm bảo chất lượng khi xay xát, ít gạo gãy và tấm. Thế nhưng vì sao miếng bánh thị trường này ít ai đầu tư? Có lẽ là vì người nông dân chỉ có nhu cầu sấy khi cần thiết. Khi không cần thiết thì họ tận dụng ánh nắng mặt trời. Chính điều này đã không kích thích nhà đầu tư.
Được biết, trước đây từ nguồn vốn khuyến công, một HTX đã được đâu tư lò sấy. Nhưng vì nhu cầu của người dân ít nên hiện nay cũng ngưng hoạt động. Công ty Vật tư nông nghiệp tỉnh duy trì được là nhờ liên kết với các HTX để trồng lúa, cam kết cung ứng giống, vật tư, thu mua tại đồng ruộng. Công ty có đủ sản lượng để sấy nên duy trì được.
Ở Đồng bằng sông Cửu Long, thậm chí quy mô gia đình nhiều người cũng đầu tư lò sấy. Việc bảo quản sau thu hoạch không phải là vấn đề không đáng quan tâm đối với cây lúa ở Thừa Thiên Huế.
Bài: NGUYÊN LÊ - Ảnh: TUẤN KIỆT