Như dự báo của Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia, năm 2019, do ảnh hưởng của hiện tượng El-Nino, nắng nóng xảy ra trên diện rộng, kéo dài với nhiệt độ cao, độ ẩm thấp, lượng bốc hơi nhanh. Trong đó, tình trạng hạn hán, thiếu nước cục bộ khả năng cao xuất hiện ở khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên.
Biểu hiện rõ nhất trong những tháng gần đây, khu vực Trung bộ, trong đó có Thừa Thiên Huế hầu như không có mưa, hiện tượng này chưa từng xảy ra từ trước đến nay. Chỉ mới đầu năm 2019, cụ thể vào tháng 2, nhiệt độ trung bình cao hơn trung bình nhiều năm từ 3,2 độ C- 3,5 độ C.
Được cho là nắng nóng cực đỉnh nhất so với nhiều năm qua đó là thời điểm khoảng giữa tháng 4, với nhiệt độ có lúc đo được 45 độ C, những ngày còn lại từ 40- 42 độ C. Dự báo tình hình nắng nóng gay gắt còn tiếp tục xảy ra nhiều đợt từ nay cho đến tháng 9/2019.
Ngày nắng kéo dài, nên kết quả đo tổng lượng mưa từ tháng 12/2018 đến tháng 5/2019 tại khu vực Trung bộ phổ biến ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 20 - 40%.
Hiện nay, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh đang trong giai đoạn thu hoạch đại trà vụ lúa đông xuân và chuẩn bị bước sang vụ lúa hè thu năm 2019. Trước tình hình thời tiết khắc nghiệt, nắng nóng kéo dài, nguy cơ thiếu nước sẽ gây ảnh hưởng lớn đến nhiều vùng sản xuất.
Để đảm bảo tưới tiêu trong tình hình nắng nóng gay gắt, nguy cơ hạn hán kéo dài, tỉnh đã chỉ đạo các ngành, địa phương chủ động xây dựng phương án bảo đảm cấp nước cụ thể cho diện tích sản xuất lúa, hoa màu, nuôi trồng thủy sản vụ hè thu năm 2019.
Trong đó xây dựng kế hoạch vận hành của các nhà máy thủy điện, các hồ chứa nước thủy lợi, các công trình ngăn mặn giữ ngọt Thảo Long, Cửa Lác...; chủ động lực lượng, thiết bị, bổ sung các loại máy bơm nước, bơm chuyền khi cần thiết; nạo vét, khơi thông dòng chảy, tích trữ nước; chuyển đổi cơ cấu cây trồng đối với các diện tích không bảo đảm nguồn nước phục vụ...
Ngoài những giải pháp phi công trình, để ứng phó với hạn hán đòi hỏi phải có giải pháp công trình, trong đó cần sớm nâng cấp, sửa chữa hệ thống hồ đập, kênh mương thủy lợi đang xuống cấp, hư hỏng ở một số địa phương.
Qua khảo sát của ngành chức năng, trong tổng số 239 hồ đập trên toàn tỉnh phục vụ nước tưới cho hơn 90% diện tích trồng trọt và tiêu úng cho 8.000 ha lúa, hiện có 53/56 hồ đến thời hạn kiểm định nhưng chưa thực hiện được do thiếu nguồn kinh phí.
Tình trạng xuống cấp của hệ thống đầu mối ở các hồ chứa cùng với sự không phù hợp quy mô công trình do sự thay đổi điều kiện khí hậu, thảm thực vật lưu vực... tạo nên những nguy cơ tiềm ẩn đe dọa rất lớn đến an toàn của hồ, cũng như việc vận hành, hiệu quả phục vụ tưới tiêu.
Năm 2018, tiểu dự án “Sửa chữa và nâng cao an toàn đập (WB8) tỉnh Thừa Thiên Huế” được đề xuất thực hiện. Tiểu dự án này nằm trong dự án “Sửa chữa và nâng cao an toàn đập” được Chính phủ Việt Nam vay vốn của Ngân hàng Thế giới để đầu tư sửa chữa, nâng cao an toàn, hiệu quả hồ đập trên phạm vi cả nước.
Các hạng mục xây dựng của tiểu dự án được thực hiện tại 9 hồ thuộc 4 huyện, thị xã: Nam Đông, Phong Điền, Hương Thủy, Hương Trà với tổng diện tích lưu vực gần 42 km2. Sau khi dự án sửa chữa và nâng cao an toàn tại 9 hồ đập hoàn thành sẽ đảm bảo ổn định cấp nước phục vụ sản xuất, nâng cao an toàn đập giúp người dân khu vực hạ du yên tâm sinh sống, sản xuất.
Trong đó, đảm bảo cấp nước tưới ổn định 2 vụ cho gần 795 ha diện tích lúa, hoa màu, cây ăn quả và vùng nuôi trồng thủy sản trong khu vực.
Hoài Nguyên