Con người đã trải qua năm 2020 với quá nhiều tai ương lẫn thách thức. Thử nhìn lại trong tiến trình phát triển có năm nào chúng ta rơi vào "thảm họa kép": Thiên tai-Dịch bệnh.
Tất cả mọi chuyện xảy ra đều có lý do. Mọi thứ đến và đi như đã có dự báo từ trước. Có điều, con người biết nhưng cứ lờ đi mà sống. Bất chấp cảnh báo.
COVID-19 làm xáo trộn tất cả mọi hoạt động. Có năm nào mà con người được khuyến khích theo kiểu "ở nhà là yêu nước"? Có năm nào mà một khoảng thời gian rất dài đường xá vắng tanh, dù đó là những ngày bình thường. Có năm nào mà con người gặp nhau, mọi giao tiếp thường nhật nhất vẫn không được dùng đến.
Dịch đã khiến quỹ đạo sống đảo lộn. Học sinh, sinh viên liên tiếp bị nghỉ học. Công nhân thất nghiệp. Du lịch - dịch vụ ngưng trệ. Ngay cả những người ở quê cũng chẳng dám ra đồng thăm lúa, rau màu. Một năm mà chỉ cần bạn ho ra tiếng ở nơi công cộng là thu hút ngay sự chú ý. Họ không tìm cách xa lánh, nhưng sự nguy hiểm từ virus khiến mọi người phải đề phòng.
Dặm dài miền Trung trong năm 2020, có địa phương nào không chịu tổn thất do thiên tai, dịch bệnh. COVID-19 khiến mọi tỉnh thành có thời điểm lâm vào cảnh bị "cấm vận". Để rồi, đến cuối năm, một vài địa phương "tăng trưởng âm".
Thừa Thiên Huế chưa đến mức lâm vào những con "số âm". Nhưng công cuộc đối mặt với thiên tai, dịch bệnh là một hành trình đầy cam go. Có lúc Huế phải phong tỏa hai đầu khi Đà Nẵng - Quảng Trị đều có ca nhiễm COVID-19.
Du lịch - dịch vụ được xem là "mỏ vàng" của Thừa Thiên Huế, nhưng rồi ngành công nghiệp không khói này chưa bao giờ lâm vào cảnh hẩm hiu, buồn tẻ như năm này.
2020 là một năm mà khái niệm những tháng "ăn ra làm nên" của ngành du lịch hầu như không có. Vắng khách-di tích đóng cửa. Vắng khách-quán xá đóng cửa, vắng khách-nhà hàng, khách sạn treo "chúng tôi xin lỗi vì sự bất tiện này".
Một sự "bất tiện" mà ai cũng hiểu nó đến từ đâu.
Dịch bệnh quét qua chưa ổn, thiên tai càn tới. Thừa Thiên Huế năm nay không còn được hưởng "đặc ân" đến từ thiên nhiên. Tháng 10/2020 có lẽ là đỉnh điểm của thiên tai ở địa phương này: Lũ dưới chân, bão trên đầu, sạt lở phá tan những quả đồi.
Thiên tai - dịch bệnh xảy ra, tàn phá mọi thứ. Có bao giờ chúng ta ngẫm lại nguyên nhân vì sao nên cơ sự này? Thực ra mọi việc đã được cảnh báo, nhưng con người vờ như không biết. Chúng ta chỉ thực sự tỉnh ngộ khi tai ương ập đến.
Merriam-Webster và Dictionary.com là hai công ty từ điển của Mỹ, hôm 30/11 họ tuyên bố chọn "Đại dịch" là từ của năm 2020.
Năm 2019, Dictionary.com chọn "Sống còn" là từ của năm.
Với những gì xảy ra trong năm 2020, chúng ta dễ dàng hiểu vì sao hai công ty từ điển trên chọn "Đại dịch" là từ của năm. Dictionary.com chọn "Sống còn" là từ của năm 2019, họ lý giải đó là năm mà biến đổi khí hậu và thiên tai xảy, càn quét thế giới.
Rõ ràng, nếu xem những từ được chọn chúng ta dễ dàng thấy được sự liên quan giữa chúng với nhau. Thiên tai-dịch bệnh xảy ra liên tiếp những năm gần đây, tần suất dày đặc, khó lường. Sự lựa chọn “từ của năm” là một lời cảnh báo đến với nhân loại. Nhưng rồi, đôi khi chúng ta đọc và cũng chỉ biết vậy thôi, không xem đó là lời cảnh báo.
Trong một buổi nói chuyện mới đây về "Biến đổi khí hậu, dự báo thiên tai và phục hồi sau thiên tai” diễn ra tại Huế, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Huy - chuyên gia cảnh báo và dự đoán thời tiết cực đoan đã có những nhận định về thời tiết, về biến đổi khí hậu.
Trước sự cuồng nộ của thiên nhiên, con người mới thấy mình nhỏ bé. Mọi việc phòng chống, mọi giải pháp chỉ là tạm bợ.
TS. Huy cho rằng, chỉ có "thuận thiên" mới là hướng đi đúng đắn trong việc chung sống với thiên nhiên.
"Phải đảm bảo nguyên tắc giữa đào và đắp. Chúng ta lấy không gian của nước bao nhiêu thì phải trả lại chừng đó không gian. Phải tôn trọng không gian cho nước chảy, lúc đó mới tránh được ngập lụt”, TS. Nguyễn Ngọc Huy nói.
Những quả đồi dọc miền Trung năm nay sạt lở liên tiếp, chôn vùi mọi thứ. Mưa lũ, sạt lở năm nào cũng có nhưng có năm nào mọi chuyện xảy ra cực đoan như năm 2020 này? Những ngọn núi như cùng lúc mất kết dính, sạt trượt những vệt dài. Nguyên nhân vì đâu?
2020 kết thúc, chúng ta chưa lấy gì để đảm bảo rằng COVID-19 sẽ được kiểm soát; thiên tai sẽ giảm nhẹ. Để có được một cam kết dài hơi, buộc chúng ta phải thay đổi.
Nguyễn Đắc Thành