 |
| Các tấm pin năng lượng mặt trời tại một nhà máy điện mặt trời ở tỉnh Ninh Thuận. Ảnh minh họa: TTXVN |
ASEAN là nơi tiêu thụ năng lượng lớn thứ tư trên thế giới, và là nơi sinh sống của 1/10 dân số toàn cầu; đồng thời có vai trò quan trọng trong các nỗ lực toàn cầu nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.
Đáng chú ý, khu vực này đã có những bước tiến đáng khen ngợi. Báo cáo Nền kinh tế xanh của Đông Nam Á năm 2024 cho thấy, ASEAN đã ghi nhận mức tăng 20% về các khoản đầu tư xanh vào năm 2023, và 8 trong số 10 quốc gia thành viên đã đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Trong số đó, Singapore và Việt Nam đạt được nhiều tiến bộ nhất trong việc giảm phát thải khí nhà kính trong năm qua.
Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) cho hay, nhu cầu năng lượng ở ASEAN đã tăng 3% mỗi năm trong 20 năm qua, và sẽ tiếp tục tăng cho đến năm 2030. Để đẩy nhanh chương trình nghị sự về mức phát thải ròng bằng 0, việc sản xuất năng lượng tái tạo cần phải bắt kịp và cần nhiều vốn hơn để tài trợ cho quá trình chuyển đổi năng lượng.
Tuy nhiên, rủi ro ở mức cao, khi khu vực này phải đối mặt với những tác động thực tế và hiện tại của tình trạng biến đổi khí hậu. Các thị trường đa dạng của ASEAN có những ưu tiên và thế mạnh khác nhau. Nhưng điểm chung là mục tiêu và quyết tâm, đồng thời thừa nhận sự cần thiết phải cân bằng tăng trưởng và chi phí của quá trình chuyển đổi xanh và bền vững.
Có thể thấy, Singapore là một quốc gia tiên phong trong lĩnh vực tài chính xanh đổi mới sáng tạo; trong khi đó, Chính phủ Việt Nam đang thúc đẩy năng lượng tái tạo một cách rõ ràng; và Malaysia đang hướng dẫn các tổ chức trong lĩnh vực tài chính phát triển các nguyên tắc phân loại và tiến bộ trong các sáng kiến về rủi ro khí hậu…
Ngoài ra, một số quốc gia đang thảo luận về một mạng lưới năng lượng xanh xuyên biên giới đầy tiềm năng. Với những mục tiêu như vậy, lợi ích từ hợp tác khu vực có thể rất đáng kể. Lên đến 6 triệu việc làm mới có thể được tạo ra vào năm 2030, với các khoản đầu tư xanh lên tới 2 nghìn tỷ USD trong khu vực.
Theo báo cáo Nền kinh tế xanh của Đông Nam Á năm 2024 do Ngân hàng Standard Chartered hợp tác với Bain & Company, GenZero và Temasek phát triển, có 5 yếu tố có thể giúp ASEAN đẩy nhanh tiến trình hành động vì khí hậu. Trong số đó, ông Patrick Lee lưu ý: “Hai điều mà tôi muốn nhấn mạnh là các cơ chế tài chính đổi mới sáng tạo và hợp tác khu vực”.
Kết hợp đổi mới sáng tạo và tài chính cho một tương lai xanh hơn
Cụ thể, ASEAN cần thêm 1,5 nghìn tỷ USD để hỗ trợ quá trình chuyển đổi xanh. Mở rộng quy mô các cơ chế tài chính đổi mới sáng tạo, chẳng hạn như tài chính hỗn hợp, tín dụng carbon và tài trợ dự án, sẽ đóng vai trò rất quan trọng.
Trong đó, tài chính hỗn hợp thúc đẩy nguồn vốn xúc tác để giảm thiểu rủi ro cho các dự án và giảm chi phí vốn, thu hút thêm nguồn vốn từ khu vực tư nhân. Chẳng hạn như Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) để loại bỏ nhiên liệu hóa thạch và đầu tư vào năng lượng tái tạo. “Cùng với các đối tác JETP của chúng tôi, bao gồm các chính phủ và các cơ quan tiền tệ, cũng như các nhà tài trợ khu vực tư nhân, chúng tôi đã cam kết tổng cộng 15,5 tỷ USD để hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng của Việt Nam, và 20 tỷ USD để giúp Indonesia loại bỏ dần năng lượng than và đầu tư vào cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo”, ông Patrick Lee cho hay.
Bằng cách mở rộng quy mô vốn ưu đãi và các nguồn hỗ trợ khác, nguồn tài chính hỗn hợp có thể lên tới 20 tỷ USD mỗi năm cho các cơ hội khử carbon ở ASEAN, nếu một cách tiếp cận chung được phát triển cho khu vực.
Ưu tiên hiện nay là mở rộng quy mô tài chính hỗn hợp ra ngoài các dự án đơn lẻ. Để nhân rộng các cấu trúc tài chính hỗn hợp, cần phải phát triển một khuôn khổ để bao gồm các hình thức vốn xúc tác khác nhau, kết hợp đầu tư với các dự án phù hợp và thu hút vốn thương mại một cách đúng đắn.
Hệ sinh thái này sẽ bao gồm khu vực công và tư nhân, được hỗ trợ bởi các chính sách và quy định dài hạn hiệu quả, nhằm đơn giản hóa chương trình nghị sự khử carbon cho các nhà đầu tư.
Hành động vì khí hậu như một nỗ lực chung
Để các dự án hợp tác phát huy được tiềm năng, một cách tiếp cận thống nhất đóng vai trò rất quan trọng. Điều này sẽ bao gồm các tiêu chuẩn, chính sách khuyến khích và công bố thông tin mà tất cả các thị trường trong ASEAN và trên toàn cầu có thể áp dụng và tuân theo.
“Các bên liên quan trên khắp ASEAN hiểu tầm quan trọng của chương trình nghị sự về khí hậu và đang lên kế hoạch cho các cam kết và đầu tư để đạt được một tương lai bền vững. Nhưng đồng thời, chúng ta phải nhận ra những thách thức phía trước. Hành động ngay bây giờ và hợp tác để tạo động lực sẽ mang lại cơ hội tốt nhất để đạt được các mục tiêu về khí hậu”, ông Patrick Lee lưu ý thêm.